του Γιώργου Αναλυτή*

Βλέποντας τα αποτελέσματα των εκλογών για Περιφέρειες και Δήμους, διαπιστώνουμε μεγάλη αποχή και απαξίωση του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Στην Αθήνα ΔΕΝ  πήγε να ψηφίσει το 67,68% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων, στον Πειραιά το 64,61% και στη Θεσσαλονίκη το 59,25%  (ανάλογα ποσοστά είχαμε και στις Περιφέρειες). Πολλοί οι λόγοι και οι αιτίες. Απογοήτευση, κόστος μετακίνησης και ίσως η έλλειψη πρότασης από παρατάξεις, οι οποίες  δεσμεύονται  από το κόμμα.

Ελάχιστες οι παρατάξεις που ενώθηκαν για το καλό της πόλης τους, χωρίς κομματικές δεσμεύσεις και άλλες σκοπιμότητες.

Τα πολιτικά μηνύματα.

* Η νέα πτώση του ΣΥΡΙΖΑ -πιθανόν και το «αντίο» των εκλογέων σε ένα κόμμα που έπεσε από το 36% στο 13,36%,

* η στασιμότητα του ΠΑΣΟΚ, δίχως ουσιαστική πρόταση, με την τακτική του ώριμου φρούτου (περιμένοντας τους απογοητευμένους του ΣΥΡΙΖΑ),

* η μικρή άνοδος του ΚΚΕ, το οποίο αρνείται κάθε συμμαχία και συνεργασία (και σε τοπικό επίπεδο), εγκλωβισμένο και απομονωμένο,

και τέλος,

*   η νίκη της Νέας Δημοκρατίας σε βάρος της αυτοδιοίκησης, με οικονομικά συμφέροντα και έμμεσους ‘’εκβιασμούς’’.

«Οι εκλογές έστειλαν ένα πολιτικό μήνυμα. Οι πολίτες επαναβεβαίωσαν την εμπιστοσύνη τους στη Νέα Δημοκρατία και τις επιλογές της. Είχαμε πει ότι προσδίδουμε πολιτικό μήνυμα στις εκλογές» ανέφερε σε δήλωσή του ο Κ. Μητσοτάκης και έσπευσε να πάει να αγκαλιάσει τον Νίκο Χαρδαλιά που με την σειρά του ευχαρίστησε τον Πρωθυπουργό.

Αυτός ο συμβολικός εναγκαλισμός της κυβέρνησης με την τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να οδηγήσει στον θάνατό της, αφού δεν θα αποφασίζουν τα δημοτικά και Περιφερειακά συμβούλια, αλλά οι χρηματοδότες και οι ‘’επενδυτές’’ των έργων.

Δεν ήταν τυχαία και η ανάρτηση του Υπουργού Εργασίας Άδωνη Γεωργιάδη, ο οποίος προσπάθησε έμμεσα να αποτρέψει τον κόσμο από το να ψηφίσει τον επιτυχημένο Σίμο Ρούσσο, στο Δήμο Χαλανδρίου, γιατί αν βγει «θα χάσει όλες τις ευκαιρίες του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης»!

«Δεν είναι δυνατόν ο Δήμος Χαλανδρίου να κυβερνάται από την Ανταρσύα δια του κ. Ρούσσου. Όχι για λόγους ιδεολογικούς μόνον αλλά καθαρά για το καλό του Δήμου. Ο Δήμος αυτός θα χάσει όλες τις ευκαιρίες του νέου ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης εάν για τα επόμενα 5 χρόνια μείνει με αυτόν τον Δήμαρχο. Ως βουλευτής Βορείου Τομέα έχω ευθύνη να πω στους συμπολίτες μου την αλήθεια. Η στήριξη του κ. Χάρη Ρώμα στην κα Κρίστη Αγαπητού δίνει μία ευκαιρία στο Χαλάνδρι να γυρίσει σελίδα και να διασωθεί από την παρακμή. Πρέπει να κάνουμε αγώνα αυτές τις λίγες μέρες που απομένουν να πετύχουμε την μεγάλη ανατροπή εκεί. Για το καλό του Χαλανδρίου η κα Αγαπητού πρέπει να εκλεγεί Δήμαρχος την Κυριακή» έγραψε σε ανάρτησή του στο X (πρώην Twitter).

Σημειώνεται ότι  Σίμος Ρούσσος στο Χαλάνδρι πήρε σχεδόν τις διπλάσιες ψήφους από την εκλεκτή της ΝΔ και παραλίγο να επανεκλεγεί δήμαρχος από την πρώτη Κυριακή στις δημοτικές εκλογές της 8ης Οκτωβρίου.

Είναι ξεκάθαρο, ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη αφού κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές, έκανε σαφές σε ποιους θα κατευθύνει τους κοινοτικούς και εθνικούς πόρους και ποιους πρέπει να ψηφίσουν οι πολίτες (ακόμα και οι πληγέντες), αν θέλουν να πάρουν χρήματα για έργα.

Πίσω από αυτό, βρίσκονται πολλά δισεκατομμύρια που ο πρωθυπουργός είπε καθαρά πριν τις εκλογές πως θα δώσει σε περιφερειάρχες και δημάρχους, με τους οποίους μπορεί να συνεργασθεί καλύτερα – ένα μήνυμα που έγινε προσπάθεια να περάσει και στους πλημμυροπαθείς της Θεσσαλίας.

Χρηματοδοτικοί πόροι και ταμείο ανάκαμψης.

Η ενίσχυση της τοπικής ανάπτυξης των Δήμων, που αποτελούν την πιο άμεση μορφή της σχέσης του πολίτη με το κράτος, περνάει μέσα από την αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων χρηματοδοτικών πόρων. Ειδικά στη σημερινή εποχή που η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει επιφορτιστεί με εκατοντάδες αρμοδιότητες με εμφανή επιρροή στην καθημερινότητα των πολιτών, απαιτείται ουσιαστική ενίσχυση των χρηματοδοτικών της εργαλείων. Για να γίνει, όμως αυτό η αυτοδιοίκηση πρέπει να είναι παρούσα στη διαμόρφωση των προγραμμάτων οικονομικής ενίσχυσης και όχι απλώς γραφειοκρατικά παρούσα στην απορρόφηση αυτών.

Στα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης», Πρόγραμμα «ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ», ΕΣΠΑ 2021–2027, Πράσινο Ταμείο), προστέθηκε από πέρυσι και το Ταμείο Ανάκαμψης.

Το Ταμείο αυτό είναι διαφορετικό, σε σχέση με οποιαδήποτε ευρωπαϊκή πρωτοβουλία του παρελθόντος.

Για τρεις λόγους:

  1. Ο πρώτος είναι ο χρόνος. Το Ταμείο Ανάκαμψης πρέπει να ολοκληρώσει όλα τα έργα και επενδύσεις μέχρι το τέλος του 2026. Η αξιοποίηση των πόρων πρέπει, συνεπώς, να γίνει με ταχύτητα χωρίς προηγούμενο.
  2. Ο δεύτερος είναι η πρωτοφανής δυνατότητα κινητοποίησης ιδιωτικών πόρων. Με τη χρήση των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης με τρόπο που να μην επιβαρύνει δημοσιονομικά, αλλά να κινητοποιεί χιλιάδες ιδιωτικές επενδύσεις και την αξιοποίηση στις δημόσιες επενδύσεις των ΣΔΙΤ.
  3. Ο τρίτος είναι ότι το Σχέδιο συνδυάζει για πρώτη φορά επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις (με ότι μπορεί να σημαίνει αυτό).

Θηλιά λοιπόν, στο λαιμό της Αυτοδιοίκησης και της δυνατότητας των πολιτών να αποφασίζουν οι ίδιοι τις προτεραιότητες της πόλης και της γειτονιάς τους, αποτελεί η χρηματοδότηση τόσο των τεχνικών έργων, όσο και της κοινωνικής πολιτικής, από τα ευρωπαϊκά προγράμματα. Αυτό σημαίνει ότι μόνο συγκεκριμένα έργα με συγκεκριμένους κωδικούς, και άρα συγκεκριμένου χαρακτήρα και προσανατολισμού, μπορούν να υπάρξουν.

Αντί να ορίζουν οι ανάγκες της πόλης τα έργα και τους προϋπολογισμούς, αυτά ορίζονται από τα άκαμπτα χρηματοδοτικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και επειδή κουμάντο κάνει αυτός που χρηματοδοτεί, σε τελική ανάλυση αυτός που καθοδηγεί τη φιλοσοφία και την κατεύθυνση των τεχνικών έργων Δήμων και Περιφερειών είναι οι Βρυξέλλες.

Είναι προφανές ότι οι δήμοι είχαν ανέκαθεν χαμηλότερη χρηματοδότηση και στην περίοδο των μνημονίων η υποχρηματοδότηση διογκώθηκε σε τεράστιο βαθμό. Οι πόροι της Αυτοδιοίκησης μειώθηκαν κατά 65%. Συγχρόνως, οι Δήμοι και οι Περιφέρειες αναλαμβάνουν ευθύνες (κυρίως πολιτική προστασία), χωρίς να έχουν και τα μέσα για να ανταποκριθούν. Δεν μπορείς, όμως να αναλαμβάνεις ευθύνες χωρίς μέσα, και σε πιθανή αποτυχία, να μεταφέρεις αλλού τις ευθύνες. Έτσι καταλήγουμε στη δυσπιστία που απογοητεύει τους δημότες.

Όσο για κάποιους, οι οποίοι  λένε ότι πρέπει να υπάρχει έλεγχος στις δαπάνες της Αυτοδιοίκησης, ναι να υπάρχει έλεγχος νομιμότητας για τις δαπάνες. Αλλά, άλλο ο έλεγχος νομιμότητας και άλλο ο έλεγχος σκοπιμότητας, όπου το Κράτος σου λέει τι και πως να το κάνεις. Στη δεύτερη περίπτωση, καταλύεται η συνταγματικά κατοχυρωμένη αυτονομία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ναι, να υπάρχει έλεγχος. Αλλά να είναι πολύ συγκεκριμένος. Από μια πηγή, όχι από πολλές διαφορετικές πηγές.

Δυστυχώς, για όλα αυτά, δεν έγινε δημόσιος διάλογος από κανένα κόμμα, με εξαίρεση ελάχιστες δημοτικές παρατάξεις, οι οποίες όμως δεν είχαν βήμα, χρηματοδότηση και  λόγο στα ΜΜΕ.

Και εύλογα θα ρωτήσει κάποιος; Υπάρχει λύση;

Η εύκολη λύση είναι ένας Δήμαρχος διαχειριστής που θα διαπιστώνει τα προβλήματα και θα επικαλείται ότι «δεν μπορεί να γίνει τίποτα». Η δύσκολη λύση είναι μία δημοτική αρχή που στην εξέλιξη των πραγμάτων και μέσα από μάχες και αντιπαραθέσεις, δεν θα διστάσει να συρθεί σε δίκες και διώξεις, ενώ θα ξέρει ότι θα συκοφαντηθεί από τους «εκσυγχρονιστές – ρεαλιστές» και θα βρεθεί στο στόχαστρο επιχειρηματικών συμφερόντων και υποταγμένων κυβερνήσεων.

*Ο Γιώργος Αναλυτής είναι μέλος του Ε.Σ.Σ. του Ε.ΠΑ.Μ.