Σημείωμα της μεταφράστριας: Η παρούσα ανάλυση δημοσιεύτηκε στις 28 Μαρτίου 2025, όμως, για λόγους ανωτέρας βίας, η μετάφρασή της μπόρεσε να ολοκληρωθεί σχεδόν 2 μήνες μετά.
Παρ’ όλ’ αυτά, δεν έχει χάσει ούτε την επικαιρότητά της, ούτε την εμβρίθεια. Η συνολική ανάλυση της πραγματικότητας στα πεδία των μαχών της Ειδικής Στρατιωτικής Επιχείρησης, καθώς και οι εκτιμήσεις για τη θερινή επίθεση της Ρωσίας και την εξέλιξη του πολέμου είναι λεπτομερείς και στοιχειοθετημένες.
Όπως κάθε φορά, ο Big Serge είναι απαραίτητο ανάγνωσμα για την ορθή πληροφόρηση και κατανόηση της κατάστασης στο πεδίο.
Οι πολιτικές απόψεις του εναπόκεινται φυσικά στην κρίση των αναγνωστών.

Σημείωση Ξαστεριάς: Δείτε προηγούμενη ανάλυση του Big Serge που δημοσιεύσαμε στις 7/11/2024 με τίτλο Το Δάσος και τα Δέντρα: Η Στρατηγική Παράλυση της Ουκρανίας (Ρωσο-Ουκρανικός Πόλεμος: Φθινόπωρο 2024), σε μετάφραση της Φλώρας Παπαδέδε.

του Big Serge*
μετάφραση Φλώρα Παπαδέδε

Big Serge.substack.com, 28 Μαρτίου 2025

Ο Ρωσο-Ουκρανικός Πόλεμος συμπληρώνει τώρα τρία έτη και η τρίτη επέτειος της Ημέρας Ζ, στις 24 Φεβρουαρίου 2025, χαρακτηρίστηκε από έναν εντελώς διαφορετικό τόνο σε σχέση τις προηγούμενες. Στο πεδίο της μάχης, οι ρωσικές δυνάμεις βρίσκονται πολύ πιο κοντά στη νίκη από ό,τι σε οποιοδήποτε άλλη στιγμή από την έναρξη του πολέμου. Μετά τις ανατροπές που σημειώθηκαν στις αρχές του πολέμου, καθώς η Ουκρανία εκμεταλλεύτηκε τους λανθασμένους υπολογισμούς της Ρωσίας και τον ανεπαρκή αριθμό δυνάμεων, ο ρωσικός στρατός εφόρμησε το 2024, οδήγησε σε κατάρρευση το ουκρανικό μέτωπο στο νότιο Ντονιέτσκ και το ώθησε προς τις εναπομείνασες πόλεις-φρούρια του Ντονμπάς.

Ταυτόχρονα, η Z-Day[1] του 2025 ήταν η πρώτη υπό τη νέα αμερικανική κυβέρνηση και ορισμένα επιτελεία έτρεφαν μεγάλες ελπίδες ότι ο Πρόεδρος Τραμπ θα μπορούσε να επιφέρει μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων και να τερματίσει πρόωρα τον πόλεμο. Η νέα πορεία έμοιαζε ξεκάθαρη στην εκρηκτική συνάντηση της 28 Φεβρουαρίου στο Οβάλ Γραφείο μεταξύ Τραμπ, Αντιπροέδρου Βανς και Ζελένσκι, η οποία κατέληξε στο ντροπιαστικό ξεφώνημα του Ουκρανού προέδρου και την αποπομπή του από τον Λευκό Οίκο. Ακολούθησε μια ξαφνική ανακοίνωση ότι η Ουκρανία επρόκειτο να αποκοπεί από το αμερικανικό ISR (Σύστημα Πληροφοριών, Επιτήρησης και Αναγνώρισης) μέχρι ο Ζελένσκι να απολογηθεί για τη συμπεριφορά του.

Σε ένα πλαίσιο πληροφόρησης γεμάτο φήμες, ανεξιχνίαστους διπλωματικούς ελιγμούς και πολύ θέατρο (το οποίο θολώνει ακόμα περισσότερο το ιδιαίτερο στυλ και η προσωπικότητα του ίδιου του Τραμπ), είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει κανείς τι μπορεί να έχει πραγματικά σημασία. Βλέπουμε μια παράξενη αντιπαράθεση: με βάση τα εκρηκτικά στιγμιότυπα του Τραμπ και του Ζελένσκι, πολλοί μπορεί να ελπίζουν σε μια απότομη αλλαγή πορείας στον πόλεμο ή τουλάχιστον σε μια αναθεώρηση της αμερικανικής στάσης. Στο έδαφος, ωστόσο, τα πράγματα συνεχίζονται όπως πριν, με τους Ρώσους να προχωρούν μπροστά σε ένα εκτεταμένο μέτωπο. Ο πεζικάριος που βρίσκεται στα χαρακώματα κοντά στο Ποκρόβσκ (Κρασνοαρμέισκ[2]) κι ακούει το στροβιλισμό των drones από πάνω του, συγχωρείται που δεν νοιώθει να έχουν αλλάξει πολλά.

Ποτέ δεν έκρυψα την πεποίθησή μου ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα επιλυθεί στρατιωτικά: δηλαδή, θα διεξαχθεί μέχρι το τέλος του και θα καταλήξει στην ήττα της Ουκρανίας στα ανατολικά, τον ρωσικό έλεγχο τεράστιων περιοχών της χώρας και την υποταγή της Ουκρανίας στα ρωσικά συμφέροντα. Η αντίληψη του Τραμπ για τον εαυτό του είναι πολύ συνδεδεμένη με την εικόνα του ως «διαπραγματευτή» και την άποψή του για τις εξωτερικές υποθέσεις ως θεμελιωδώς συναλλακτικής φύσης. Ως Αμερικανός πρόεδρος έχει τη δύναμη να επιβάλει αυτό το πλαίσιο στην Ουκρανία, αλλά όχι στη Ρωσία. Παραμένουν τα δυσεπίλυτα χάσματα μεταξύ των πολεμικών στόχων της Ρωσίας και αυτών που είναι διατεθειμένο να συζητήσει το Κίεβο και είναι αμφίβολο ότι ο Τραμπ θα μπορέσει να συμβιβάσει αυτές τις διαφορές. Η Ρωσία, ωστόσο, δεν χρειάζεται να αποδεχθεί μια μερική νίκη απλά στο όνομα της καλής θέλησης και της διαπραγμάτευσης. Η Μόσχα καταφεύγει σε μια πιο πρωταρχική μορφή εξουσίας. Το σπαθί προηγείται και υπερβαίνει την πένα. Η διαπραγμάτευση, αυτή καθαυτή, πρέπει να υποκύψει στην πραγματικότητα του πεδίου της μάχης και καμία σύναψη συμφωνίας, όσο συμφέρουσα κι αν είναι, δεν μπορεί να υπερβεί τον πιο αρχαίο νόμο του αίματος.

Η Μεγάλη Αποτυχία: Η Κατάρρευση του Μετώπου στο Κουρσκ

Όταν η ιστορία αυτού του πολέμου κοιταχθεί αναδρομικά, θα χυθεί πολύ μελάνι για την οκτάμηνη επιχείρηση της Ουκρανίας στο Κουρσκ. Από την ευρύτερη προοπτική της αφήγησης εν καιρώ πολέμου, η αρχική εισβολή της Ουκρανίας στη Ρωσία κάλυψε ποικίλες ανάγκες, με τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις να «μεταφέρουν τις μάχες» στη Ρωσία και να παίρνουν την πρωτοβουλία, αν και σε ένα περιορισμένο μέτωπο, μετά από μήνες συνεχών ρωσικών προελάσεων στο Ντονμπάς.

Παρά τις τεράστιες υπερβολές που ακολούθησαν την έναρξη της επιχείρησης Κουρσκ από την Ουκρανία (την οποία ονόμασα ειρωνικά «Krepost»[3], ενθυμούμενος το σχέδιο των Γερμανών το 1943 για τη δική τους Μάχη στο Κουρσκ), τους επόμενους μήνες το Κουρσκ αποτέλεσε αναμφίβολα έναν τομέα μεγάλης σημασίας και όχι μόνο επειδή έφερε στην Ουκρανία την διάκριση να κατέχει εδάφη μέσα στα όρια της προπολεμικής Ρωσικής Ομοσπονδίας. Σύμφωνα με τη μελέτη της Διαταγής Μάχης, το Κουρσκ αποτέλεσε ξεκάθαρα τον έναν από τους δύο άξονες της κύριας προσπάθειας των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας (ΕΔΟ), μαζί με την άμυνα του Ποκρόβσκ (Κρασνοαρμέισκ). Στην επιχείρηση συμμετείχαν δεκάδες ταξιαρχίες, συμπεριλαμβανομένου ενός σημαντικού ποσοστού των κορυφαίων στρατιωτικών σχηματισμών της Ουκρανίας (μηχανοκίνητες και αερομεταφερόμενες ταξιαρχίες καθώς και πεζοναυτών). Ίσως το πιο σημαντικό, το Κουρσκ αποτέλεσε τον μόνο άξονα όπου η Ουκρανία έκανε μια σοβαρή προσπάθεια να πάρει πρωτοβουλία και να προχωρήσει στην επίθεση τον τελευταίο χρόνο, καθώς και την πρώτη ουκρανική επίθεση οργανωμένη σε επιχειρησιακό επίπεδο (σε αντίθεση με τις τοπικές αντεπιθέσεις) μετά από την επίθεσή της στις ρωσικές γραμμές στη Ζαπορόζιε το 2023.

Παρ’ όλ’ αυτά, ο Μάρτιος έφερε την κορύφωση της σοβαρής ουκρανικής ήττας, με τις ρωσικές δυνάμεις να ανακαταλαμβάνουν την πόλη Σούτζα (η οποία αποτέλεσε τη βάση της Ουκρανίας στο Κουρσκ) στις 13 Μαρτίου. Αν και οι ουκρανικές δυνάμεις εξακολουθούν να έχουν παρουσία στα σύνορα, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν περάσει από άλλα σημεία των συνόρων Κουρσκ-Σούμι μέσα στην Ουκρανία. Οι Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας (ΕΔΟ) έχουν εκδιωχθεί λειτουργικά από το Κουρσκ και όλα τα όνειρα για κάποια επίθεση μέσα στη Ρωσία έχουν ξεθωριάσει. Αυτή τη στιγμή, οι Ρώσοι κατέχουν πλέον περισσότερο έδαφος στο Σούμι από ό,τι οι Ουκρανοί στο Κουρσκ[4].

Μοιάζει, λοιπόν, σαν η κατάλληλη στιγμή για τη διενέργεια μιας αυτοψίας στην Επιχείρηση Κουρσκ. Οι ουκρανικές δυνάμεις πέτυχαν τη βασική προϋπόθεση για την επιτυχία τον Αύγουστο: κατάφεραν να οργανώσουν ένα κατάλληλο μηχανοκίνητο σώμα -να σημειωθεί ιδιαιτέρως πως το δασικό περιβάλλον γύρω από το Σούμι τους επέτρεψε να συγκεντρώσουν σχηματισμούς με σχετική μυστικότητα, σε αντίθεση με την ανοιχτή στέπα στο νότο- και να επιτύχουν τακτικό αιφνιδιασμό, υπερφαλαγγίζοντας στην αρχή τους Ρώσους συνοριοφύλακες. Παρά τον τακτικό αιφνιδιασμό και την πρώιμη κατάληψη της Σούτζα, οι ΕΔΟ δεν μπόρεσαν ποτέ να τα κεφαλαιοποιήσουν σε μια ουσιαστική διείσδυση ή επέκταση στο Κουρσκ. Γιατί;

Η απάντηση φαίνεται να είναι ένας συνδυασμός επιχειρησιακών και τεχνικών προβλημάτων που επιβάρυνε το ένα το άλλο – από ορισμένες απόψεις αυτά τα προβλήματα είναι γενικευμένα σε αυτόν τον πόλεμο και καλά κατανοητά. Ταυτόχρονα, κατά ένα τρόπο είναι μοναδικά για το Κουρσκ, ή τουλάχιστον, το Κουρσκ παρείχε μια ισχυρή ανάδειξή τους. Πιο συγκεκριμένα, μπορούμε να απαριθμήσουμε τρία προβλήματα που καταδίκασαν την ουκρανική εισβολή στο Κουρσκ:

  1. Η αποτυχία των ΕΔΟ να διευρύνουν επαρκώς τη διείσδυσή τους.
  2. Η κακή οδική σύνδεση του ουκρανικού κόμβου στη Σούτζα με τις βάσεις υποστήριξής του γύρω από το Σούμι.
  3. Η επίμονη ρωσική εποπτεία με συστήματα ISR[5] και τα αντίστοιχα κτυπήματα στις γραμμές επικοινωνίας και ανεφοδιασμού της Ουκρανίας.

Διαπιστώνουμε με μια ματιά πώς μόνα τους αυτά τα στοιχεία μπορούν να επιβαρύνουν το ένα το άλλο. Οι Ουκρανοί δεν μπόρεσαν να πετύχουν ευρεία διείσδυση στη Ρωσία (ως επί το πλείστον, το «άνοιγμα» της προεξέχουσάς[6] τους ήταν λιγότερο από 50 χιλιόμετρα πλάτος), γεγονός που μείωσε σημαντικά τον αριθμό των δρόμων που είχαν στη διάθεσή τους για ανεφοδιασμό και ενισχύσεις. Το στενό μέτωπο διείσδυσης και η κακή οδική πρόσβαση με τη σειρά τους επέτρεψαν στους Ρώσους να συγκεντρώσουν τα συστήματα κρούσης τους στις λίγες διαθέσιμες γραμμές επικοινωνίας, με αποτέλεσμα οι Ουκρανοί να δυσκολεύονται να ενισχύσουν με στρατεύματα και προμήθειες τους σχηματισμούς που έδρευαν γύρω από τη Σούτζα. Αυτή η χαμηλή σύνδεση για υλικοτεχνικές προμήθειες και ενισχύσεις κατέστησε με τη σειρά της αδύνατο για τους Ουκρανούς να συγκεντρώσουν πρόσθετες δυνάμεις ώστε να προσπαθήσουν να επεκτείνουν την προεξέχουσα. Τα παραπάνω δημιούργησαν για τους ουκρανικούς σχηματισμούς ένα φαύλο κύκλο περιορισμού και απομόνωσης που κατέστησε την ήττα τους λίγο πολύ αναπόφευκτη.

Μπορούμε, ωστόσο, να πάμε λίγο βαθύτερα στη νεκροψία μας και να δούμε πώς συνέβη αυτό. Κατά τις πρώτες εβδομάδες της επιχείρησης, οι προοπτικές της Ουκρανίας περιορίστηκαν σοβαρά από δύο κρίσιμες τακτικές αποτυχίες που απείλησαν εξαρχής να κλιμακωθούν σε επιχειρησιακή καταστροφή.

Η πρώτη κρίσιμη στιγμή ήρθε τις ημέρες 10 με13 Αυγούστου. Μετά από τις αρχικές επιτυχίες και τον τακτικό αιφνιδιασμό, η πρόοδος της Ουκρανίας σταμάτησε καθώς προσπαθούσαν να προελάσουν στον αυτοκινητόδρομο από τη Σούτζα προς το Κορένεβο. Πολλές συγκρούσεις έλαβαν χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αλλά οι Ρώσοι κράτησαν σταθερά τις θέσεις τους ενόσω οι ενισχύσεις τους εισέρχονταν στο πεδίο. Το Κορένεβο πάντα υποσχόταν ότι θα καταστεί μια κρίσιμη θέση, σαν ο ρωσικός κυματοθραύστης στον κεντρικό δρόμο που οδηγεί βορειοδυτικά από τη Σούτζα: όσο το κρατούσαν οι Ρώσοι, οι Ουκρανοί δεν θα μπορούσαν να διευρύνουν τη διείσδυσή τους προς αυτή την κατεύθυνση.

Με τις ρωσικές άμυνες να μπλοκάρουν τις ουκρανικές φάλαγγες στο Κορένεβο, η ουκρανική θέση κυοφορούσε ήδη μια βασική επιχειρησιακή κρίση: το μέτωπο της διείσδυσης ήταν στενό και ως εκ τούτου απειλούσε να καταστεί μια δύσκολα διαχειριζόμενη προεξέχουσα. Ρισκάροντας μια επικίνδυνη ιστορική αναλογία, η επιχειρησιακή μορφή έμοιαζε πολύ με τη διάσημη Μάχη των Αρδεννών του 1944: ο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, αιφνιδιασμένος από τη γερμανική αντεπίθεση, έδωσε προτεραιότητα στον περιορισμό του πλάτους και όχι του βάθους της γερμανικής διείσδυσης, μετακινώντας ενισχύσεις για να υπερασπιστεί τα «πλευρά» της προεξέχουσας.

Οι Ουκρανοί, σταματημένοι στο Κορένεβο, άλλαξαν την προσέγγισή τους και έκαναν μια νέα προσπάθεια να στερεώσουν το δυτικό πλευρό της θέσης τους (αριστερή πλευρά). Αυτή η προσπάθεια είχε ως στόχο να χρησιμοποιηθεί ο ποταμός Σέιμ, ο οποίος διατρέχει μια ελικοειδή πορεία περίπου 20 χιλιόμετρα πίσω από τα κρατικά σύνορα. Χτυπώντας τις γέφυρες του Σέιμ και εξαπολύοντας μια χερσαία επίθεση προς τον ποταμό, οι Ουκρανοί ήλπιζαν να απομονώσουν τις ρωσικές δυνάμεις στη νότια όχθη και είτε να τις καταστρέψουν, είτε να τις αναγκάσουν να οπισθοχωρήσουν πίσω από τον ποταμό. Αν είχαν πετύχει, ο Σέιμ θα είχε γίνει ένα βασικό αμυντικό στοιχείο που θα προστάτευε τη δυτική πλευρά της ουκρανικής θέσης.

Αποτυχία της Ουκρανίας στο Κουρσκ: 6 Αυγούστου 2024 έως σήμερα
(βλ. τις 6 χρονικές φάσεις της εξέλιξης της επιχείρησης στους 6 αριθμημένους χάρτες που ακολουθούν)

Φάση 1: Οι ΕΔΟ επιτυγχάνουν τακτικό αιφνιδιασμό, αλλά τα κέρδη περιορίζονται γύρω από τη Σούτζα. Εισέρχονται οι ρωσικές ενισχύσεις και εγκαθιστούν επιτυχείς θέσεις αποκλεισμού στους αυτοκινητόδρομους εξόδου.
Φάση 2: Ουκρανικές δυνάμεις επιχειρούν να ασφαλίσουν την αριστερή τους πλευρά προελαύνοντας στη γραμμή του ποταμού Σέιμ και να απομονώσουν τις ρωσικές δυνάμεις καταστρέφοντας γέφυρες. Οι ΕΔΟ δεν κατορθώνουν να καταστρέψουν όλες τις γέφυρες και η Ρωσία διατηρεί δυνάμεις στη νότια πλευρά του Σέιμ.
Φάση 3: Οι ρωσικές αντεπιθέσεις τσακίζουν την αριστερή πλευρά των Ουκρανών και προελαύνουν πέρα από το Κορένεβο. Οι ρωσικές δυνάμεις φτάνουν στο Σνάγκαστ, τερματίζοντας την απειλή από τις ΕΔΟ στο προγεφύρωμα του Σέιμ και αποκόβοντας έναν πιθανό βοηθητικό δρόμο ανεφοδιασμού τους.Φάση 4: Οι ρωσικές αντεπιθέσεις κατά της ουκρανικής προεξέχουσας αρχίζουν να συμπιέζουν τα πλευρά των θέσεων των ΕΔΟ. Οι προσπάθειες των ΕΔΟ να ξαναβγούν στην επίθεση, χτυπώντας τους αυτοκινητόδρομους έξω από τη Σούτζα, ηττώνται.
Φάση 5: Η συνεχιζόμενη ρωσική πίεση απομονώνει τις ουκρανικές θέσεις γύρω από τη Σούτζα και θέτει τις ουκρανικές γραμμές επικοινωνίας υπό συνεχή πυρά.
Φάση 6: Οι τελικές ρωσικές επιθέσεις φτάνουν στις ουκρανικές γραμμές επικοινωνίας και αναγκάζουν σε γενική ουκρανική απόσυρση από το Κουρσκ. Οι ρωσικές δυνάμεις ανακατέλαβαν τη  Σούτζα στις 13 Μαρτίου 2025.

Η προσπάθεια των Ουκρανών να χρησιμοποιήσουν τον Σέιμ και να δημιουργήσουν μια αμυντική ασφάλεια στα πλευρά τους ήταν καλά σχεδιασμένη θεωρητικά, αλλά τελικά απέτυχε. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, τα αποτελέσματα του τακτικού αιφνιδιασμού της Ουκρανίας είχαν εξαφανιστεί και υπήρχαν ισχυρές ρωσικές μονάδες στο πεδίο. Συγκεκριμένα, η ρωσική 155η Ταξιαρχία Πεζoναυτών κράτησε τη θέση της στη νότια όχθη του Σέιμ, παρέμεινε συνδεδεμένη με τις γειτονικές μονάδες και ηγήθηκε σε μια σειρά από αντεπιθέσεις: στις 13 Σεπτεμβρίου, οι ρωσικές δυνάμεις είχαν ανακαταλάβει την κρίσιμη κωμόπολη Σνάγκαστ, η οποία βρίσκεται στην εσωτερική καμπή του Σέιμ.

Η ανακατάληψη του Σνάγκαστ (και η σύνδεση με τις ρωσικές δυνάμεις που προέλαυναν έξω από το Κορένεβο) όχι μόνο τερμάτισε την απειλή για τις ρωσικές θέσεις στη νότια όχθη του Σέιμ, αλλά λίγο-πολύ αποστείρωσε ολόκληρη την επιχείρηση των Ουκρανών, περιορίζοντάς την σε μια στενή προεξέχουσα γύρω από τη Σούτζα και περιορίζοντας την ικανότητά τους να τροφοδοτούν τους σχηματισμούς τους στο μέτωπο.

Είναι μάλλον αναμενόμενο ότι η οδική σύνδεση είναι φτωχότερη στα κρατικά σύνορα από ό,τι είναι μέσα στην Ουκρανία και αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τη Σούτζα. Μόλις ανακαταλήφθηκε το Σνάγκαστ από τις ρωσικές δυνάμεις, ο ουκρανικός σχηματισμός γύρω από τη Σούτζα διέθετε μόνο δύο δρόμους σύνδεσης με τη βάση υποστήριξής του στο Σούμι: η κύρια οδός ανεφοδιασμού (MSR -Main Supply Road- στην τεχνική γλώσσα) διέτρεχε τον αυτοκινητόδρομο R200 και συμπληρωνόταν από έναν μόνο δρόμο περίπου 5 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά. Η απώλεια του Σνάγκαστ καταδίκασε τις ΕΔΟ να ανεφοδιάζουν και να ενισχύουν μια μεγάλη ομάδα από πολλές ταξιαρχίες με μόλις δύο δρόμους, οι οποίοι και οι δύο ήταν μέσα στην εμβέλεια των ρωσικών βαλλιστικών συστημάτων.

Αυτή η κακή οδική σύνδεση επέτρεψε στους Ρώσους να επιτηρούν επίμονα και να χτυπούν συνεχώς τις ουκρανικές προμήθειες και ενισχύσεις που επιχειρούσαν να περάσουν προς τη Σούτζα. Ιδιαίτερα αφότου οι ρωσικές δυνάμεις άρχισαν την ευρεία χρήση των FPV drones[7] με οπτικές ίνες, τα οποία έχουν ανοσία σε ηλεκτρονική εμπλοκή. Ένα άλλο πλεονέκτημα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) με οπτικές ίνες, το οποίο δεν έχει συζητηθεί τόσο ευρέως, είναι ότι διατηρούν το σήμα τους κατά την τελική προσέγγιση στον στόχο (σε αντίθεση με τα ασύρματα ελεγχόμενα μοντέλα, τα οποία χάνουν την ισχύ του σήματος καθώς πέφτουν σε χαμηλό υψόμετρο κατά την επίθεση). Η σταθερή ισχύς σήματος των μονάδων οπτικών ινών είναι ένα μεγάλο όφελος για την ακρίβεια, καθώς επιτρέπει στους ελεγκτές να ελέγχουν το drone μέχρι την πρόσκρουση. Παρέχουν επίσης βίντεο υψηλότερης ανάλυσης που διευκολύνει τον εντοπισμό και τη στόχευση κρυμμένων εχθρικών οχημάτων και θέσεων.

Επιχειρησιακά, το κύριο χαρακτηριστικό των μαχών στο Κουρσκ είναι ο ορθογώνιος προσανατολισμός της προσπάθειας των μαχητών. Με αυτό, εννοούμε ότι οι ρωσικές αντεπιθέσεις κατευθύνονταν στα πλευρά της προεξέχουσας, συμπιέζοντας σταθερά τους Ουκρανούς σε μια πιο στενή θέση (μέχρι το τέλος του 2024, οι Ουκρανοί είχαν χάσει το μισό έδαφος που κατείχαν κάποτε), ενώ οι ουκρανικές προσπάθειες να επανεκκινήσουν την πρόοδό τους είχαν στόχο να εισχωρήσουν βαθύτερα στη Ρωσία.

Τον Ιανουάριο, οι Ουκρανοί εξαπέλυσαν μια νέα επίθεση έξω από τη Σούτζα, αλλά αντί να επιχειρήσουν να διευρύνουν και να στερεώσουν τα πλευρά τους, αυτή η επίθεση στόχευε για άλλη μια φορά να χτυπήσει τον αυτοκινητόδρομο προς το Μπολσόγιε Σολντάτσκογιε. Η επίθεση αποκρούστηκε με άνεση, με τις ουκρανικές φάλαγγες να προχωρούν λίγα χιλιόμετρα στο δρόμο, πριν καταρρεύσουν με μεγάλες απώλειες. Αλλά ακόμα κι αν είχε πετύχει δεν θα είχε επιλύσει το θεμελιώδες πρόβλημα, που ήταν η στενότητα της προεξέχουσας και η περιορισμένη οδική σύνδεση για ανεφοδιασμό και ενισχύσεις.

Ως τον Φεβρουάριο, ο ουκρανικός σχηματισμός στο Κουρσκ ήταν ξεκάθαρα εξαντλημένος και οι δρόμοι ανεφοδιασμού του ήταν υπό συνεχή επιτήρηση και επίθεση από ρωσικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Ήταν ίσως προβλέψιμο, λοιπόν, ότι οι Ρώσοι θα απάλειφαν γρήγορα την προεξέχουσα μόλις έκαναν μια αποφασιστική έφοδο. Η πραγματική τελική φάση χρειάστηκε, το πολύ, μια εβδομάδα γερής μάχης. Στις 6 Μαρτίου, οι ρωσικές δυνάμεις διέρρηξαν τις ουκρανικές άμυνες γύρω από την Κουρίλοφκα, στα νότια της Σούτζα και απείλησαν να υπερφαλαγγίσουν τον δευτερεύοντα δρόμο ανεφοδιασμού. Στις 10 Μάρτη, οι Ουκρανοί αποσύρονταν από τη Σούτζα, με την πόλη να ξαναπεριέρχεται υπό τον πλήρη ρωσικό έλεγχο στις 13 Μάρτη.

Ήταν κατά τη διάρκεια αυτής της σύντομης περιόδου κλιμάκωσης της δράσης που εμφανίστηκε η συγκλονιστική ιστορία της ρωσικής επίθεσης μέσω του αγωγού. Η οποία έγινε θρύλος, με τις ουκρανικές πηγές να υποστηρίζουν ότι τα ρωσικά στρατεύματα δέχθηκαν ενέδρα καθώς έβγαιναν και σφαγιάστηκαν και τις ρωσικές πηγές να το επικροτούν ως τεράστια επιτυχία. Νομίζω ότι μάλλον χάνεται η ουσία. Η επίθεση στον αγωγό ήταν καινοτόμα και υψηλού κινδύνου και σίγουρα απαιτούσε τρομερή αντοχή από την πλευρά των ρωσικών στρατευμάτων που έπρεπε να έρπουν μέσα από χιλιόμετρα στενού αγωγού, αλλά τελικά δεν νομίζω ότι είχε μεγάλη σημασία από επιχειρησιακή σκοπιά.

Σε αδρό επίπεδο, οι ουκρανικές θέσεις στο Κουρσκ ήταν καταδικασμένες από τα μέσα Σεπτεμβρίου, όταν τα ρωσικά στρατεύματα ανακατέλαβαν το Σνάγκαστ. Εάν οι Ουκρανοί είχαν απομονώσει με επιτυχία τη νότια όχθη του Σέιμ, θα είχαν τον ποταμό ως πολύτιμο αμυντικό φράγμα που θα προστάτευε την αριστερή τους πλευρά καθώς και την πρόσβαση σε πολύτιμο χώρο και πρόσθετους δρόμους ανεφοδιασμού. Όπως συνέβη, η ουκρανική πλευρά τσακίστηκε νωρίς στην επιχείρηση από τις ρωσικές νίκες στο Κορένεβο και στο Σνάγκαστ, που άφησαν την Ουκρανία να παλεύει σε μια πολύ συμπιεσμένη και οδικά φτωχή προεξέχουσα. Η (σωστή) ρωσική απόφαση να επικεντρώσει τις αντεπιθέσεις της στις πλευρές συμπίεσε περαιτέρω τον χώρο και άφησε τους Ουκρανούς με ανεπαρκείς συνδέσεις ανεφοδιασμού που υπόκειντο σε διαρκείς ρωσικές επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Μια πρόσφατη ουκρανική δημοσίευση ισχυρίζεται ότι πριν το τέλος του έτους, οι ουκρανικές ενισχύσεις έπρεπε να μετακινηθούν στην πρώτη γραμμή με τα πόδια, μεταφέροντας έτσι όλο τον εξοπλισμό και τις προμήθειες τους, λόγω της μόνιμης απειλής για τα οχήματα.

Η μάχη σε μια δύσκολη προεξέχουσα είναι σχεδόν πάντα μια κακή πρόταση και αποτελεί κάτι σαν γεωμετρικό μοτίβο πολέμου που χρονολογείται χιλιετίες πίσω. Ωστόσο, στο παρόν περιβάλλον επιχειρήσεων είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη, δεδομένης της δυνατότητας των FPV drones να πλημυρίζουν τις γραμμές τροφοδοσίας με ισχυρά εκρηκτικά. Σε αυτή την περίπτωση, το αποτέλεσμα ήταν ιδιαίτερα αλληλοεπιβαρυντικό: η στενή προεξέχουσα αύξησε τις επιπτώσεις από τα ρωσικά βαλλιστικά συστήματα και αυτές με τη σειρά τους εμπόδισαν τους Ουκρανούς να συγκεντρώσουν και να διατηρήσουν τη δύναμη που απαιτούνταν για να επεκτείνουν την προεξέχουσα και να δημιουργήσουν περισσότερο χώρο. Ο περιορισμός γέννησε τον στραγγαλισμό και ο στραγγαλισμός θέριεψε τον περιορισμό. Πολεμώντας με μια καταρρέουσα πλευρά για μήνες, ο ουκρανικός σχηματισμός ήταν σχεδόν από την αρχή καταδικασμένος σε επιχειρησιακή στειρότητα και σε τελική ήττα.

Ο κόσμος προσαρμόζεται ακόμα στη νέα πολεμική λογική της ισχυρής σύνδεσης μεταξύ  ISR και χτυπημάτων που κυβερνά τώρα το πεδίο της μάχης. Ωστόσο, αυτό που καταδεικνύει το Κουρσκ είναι ότι οι συμβατικές ευαισθησίες σχετικά με τις επιχειρήσεις δεν είναι καθόλου ξεπερασμένες: αν μη τι άλλο, έχουν γίνει ακόμη πιο σημαντικές στην εποχή του FPV drone. Η ήττα των Ουκρανών στο Κουρσκ εξηγείται τελικά από τους καθιερωμένους κανόνες σχετικά με τις γραμμές επικοινωνίας και την ασφάλεια των πλευρών. Οι πρώτες ήττες τους στο Κορένεβο και στο Σνάγκαστ άφησαν τη δυτική τους πλευρά μόνιμα τσακισμένη και τους περιόρισαν σε μια λεπτή γραμμή αλυσίδας εφοδιασμού που ήταν εύκολο για τις ρωσικές δυνάμεις να επιτηρούν και να χτυπούν. Κατά μία έννοια, τα drones κατέστησαν δυνατή την κατακόρυφη περικύκλωση των εχθρικών δυνάμεων, απομονώνοντας τους σχηματισμούς της πρώτης γραμμής με τη συνεχή επιτήρηση των δρόμων ανεφοδιασμού. Αυτό ήταν ένα χαρακτηριστικό που έλειπε σε μεγάλο βαθμό στο Μπάχμουτ, όπου οι ρωσικές δυνάμεις εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούν κατά προτίμηση κλασσικό πυροβολικό, αλλά φαίνεται ότι θα αποτελέσει ένα μόνιμο χαρακτηριστικό του πεδίου μάχης στο μέλλον, καθιστώντας τις φαινομενικά απαρχαιωμένες ανησυχίες π.χ. για τις «γραμμές επικοινωνίας» πιο σημαντικές από ποτέ. Τα drones έχουν σημασία, αλλά αντίστοιχα έχει και η τοποθέτηση των δυνάμεων στον χώρο.

Πού οδηγεί λοιπόν αυτό την Ουκρανία; Έχουν ήδη καταστρέψει δύο προσεκτικά συνταιριασμένα μηχανοκίνητα σύνολα: ένα στη Ζαπορόζιε το 2023 και ένα δεύτερο τώρα στο Κουρσκ. Και στις δύο περιπτώσεις, δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν την ικανότητα των ρωσικών συστημάτων κρούσης να απομονώνουν τους σχηματισμούς τους στην πρώτη γραμμή, καθώς και τη ρωσική επιτήρηση και τα χτυπήματα στις περιοχές συγκέντρωσης και στις βάσεις υποστήριξής τους στα μετόπισθεν. Η θέση τους στο Κουρσκ έχει χαθεί και δεν έχουν πλέον τίποτα να δείξουν.

Όλες οι θεωρίες σχετικά με το γιατί η Ουκρανία πήγε στο Κουρσκ αποτελούν πλέον ένα γραφικό θέμα εικασιών. Το αν σκόπευαν ή όχι να κρατήσουν συμβολικά ένα κομμάτι ρωσικής επικράτειας ως διαπραγματευτικό χαρτί δεν έχει πια σημασία, καθώς το κομμάτι έχει χαθεί. Ακόμα περισσότερο, η θεωρία ότι το Κουρσκ θα μπορούσε να αναγκάσει τη Ρωσία να πραγματοποιήσει μια μεγάλη αναδιάταξη των δυνάμεών της, πήγε στραβά και τώρα απειλεί να γυρίσει μπούμερανγκ στους Ουκρανούς. Οι περισσότερες ρωσικές δυνάμεις στο Κουρσκ μεταφέρθηκαν από τους σχηματισμούς τους στο Μπέλγκοροντ, αντί από το κρίσιμο θέατρο μάχης στο Ντονμπάς (όπως σημειώσαμε νωρίτερα, ενώ οι ΕΔΟ εκτελούσαν τον «αντιπερισπασμό» τους στο Κουρσκ, οι Ρώσοι κατέλυαν εντελώς το νότιο μέτωπο του Ντονιέτσκ και προωθούνταν στα σύνορα της Περιφέρειας Ντνιεπροπετρόφσκ).

Ωστόσο, αυτό που πρέπει οπωσδήποτε να σημειωθεί, είναι ότι το μέτωπο του Κουρσκ δεν πρόκειται να εξαφανιστεί απλώς και μόνο επειδή οι Ρώσοι έχουν πετάξει τους Ουκρανούς πέρα ​​από τα σύνορα. Κατά την αιφνιδιαστική εμφάνισή του στο γενικό επιτελείο του μετώπου του Κουρσκ, ο Πούτιν σημείωσε ότι πρέπει να δημιουργηθεί μια «ζώνη ασφαλείας» γύρω από το Κουρσκ. Αυτή είναι η ρωσική διάλεκτος για τη συνέχιση της επίθεσης πέρα ​​από τα ουκρανικά σύνορα (και στην πραγματικότητα, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν ήδη περάσει στην περιφέρεια Σούμι σε πολλά σημεία) για να δημιουργήσουν μια ουδέτερη ζώνη. Η διατήρηση του μετώπου ενεργού θα έχει διπλό σκοπό: να αποτρέψει την Ουκρανία από μεταφορά δυνάμεων πίσω στο Ντονμπάς και να προλάβει κάθε προσπάθεια των ΕΔΟ να συγκεντρώσουν δυνάμεις για μια δεύτερη ρωγμή στο Κουρσκ. Πιθανότατα οι Ρώσοι θα επιχειρήσουν να καταλάβουν τα υψώματα κατά μήκος της συνοριακής γραμμής και να τοποθετηθούν πάνω από τους Ουκρανούς, αναπαράγοντας την κατάσταση γύρω από το Χάρκοβο.

Με λίγα λόγια, έχοντας ανοίξει ένα νέο μέτωπο στο Κουρσκ, οι Ουκρανοί δεν μπορούν πλέον να το κλείσουν εύκολα. Για μια δύναμη που αντιμετωπίζει σοβαρές ελλείψεις προσωπικού (για να ξαναθυμηθείτε, διαβάστε την προηγούμενη ανάλυσή μου σχετικά με την άθλια κατάσταση της ουκρανικής επιστράτευσης), η αδυναμία της Ουκρανίας να περιορίσει το μήκος της πρώτης γραμμής δημιουργεί ανεπιθύμητα πρόσθετα άγχη. Με τη ρωσική πίεση να συνεχίζεται αμείωτη στο Ντονμπάς, αναρωτιόμαστε εάν μια καταδικασμένη μάχη 9 μηνών για τη Σούτζα αποτελούσε πραγματικά την καλύτερη χρήση των συρρικνωμένων πόρων της Ουκρανίας.

Μια Σύντομη Περιήγηση στο Μέτωπο

Η εξέχουσα του Κουρσκ είναι το δεύτερο μέτωπο που κατέλυσε πλήρως ο ρωσικός στρατός τους τελευταίους τρεις μήνες. Το πρώτο ήταν το νότιο μέτωπο του Ντονιέτσκ, το οποίο υποχώρησε εντελώς κατά τη διάρκεια του Δεκεμβρίου και συνέχισε να υποχωρεί τις πρώτες εβδομάδες του έτους και το οποίο είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνο να εκδιώξει τις ΕΔΟ από οχυρά που μακρόχρονα κατείχαν όπως το Ουγκλεντάρ και το Κουράχοβο, αλλά και να προστατέψει τα πλευρά της ρωσικής προέλασης προς το Ποκρόβσκ (Κρασνοαρμέισκ).

Προς το παρόν, υπάρχουν αρκετοί άξονες ρωσικής προόδου, τους οποίους θα εξετάσουμε λεπτομερέστερα σε λίγο. Γενικότερα, καθώς η Ρωσία ξεμπερδεύει με δευτερεύοντες άξονες όπως το Νότιο Ντονιέτσκ και το Κουρσκ, η γενική τροχιά του μετώπου γίνεται πιο εστιασμένη, καθώς τα βέλη συγκλίνουν στο συγκρότημα Σλαβιάνσκ-Κραματόρσκ. Συγκεντρωμένη στον στόχο, η Ρωσία ελέγχει επί του παρόντος περίπου το 99% της περιφέρειας Λουγκάνσκ και το 70% του Ντονιέτσκ.

ΧΑΡΤΗΣ 1
ΝΤΟΝΜΠΑΣ: Κατάσταση Πεδίου Μαχών 25/03/2025

Θα κάνουμε μια σύντομη περιήγηση σε αυτούς τους άξονες μάχης. Ένα από τα μοτίβα που ξεχωρίζει αμέσως είναι ότι σε πολλούς κρίσιμους τομείς, οι ρωσικές δυνάμεις σήμερα καταλαμβάνουν επιχειρησιακά ισχυρές θέσεις που τους δίνουν ισχυρά σημεία εκκίνησης για περαιτέρω προόδους το 2025. Ειδικότερα, οι Ρώσοι διαθέτουν πολλαπλά προγεφυρώματα στις γραμμές των ποταμών, που τους επιτρέπουν να παρακάμπτουν τις αμυντικές γραμμές της Ουκρανίας και έχουν κατοχυρώσει τον έλεγχο των υψομετρικών θέσεων σε περιοχές όπως το Τσάσοφ Γιαρ.

Ας ξεκινήσουμε από το βορειότερο άκρο της γραμμής, το Κουπιάνσκ. Το Κουπιάνσκ είναι μια μικρή πόλη (προπολεμικός πληθυσμός περίπου 26.000 άνθρωποι) που βρίσκεται σε ένα στρατηγικό σταυροδρόμι στον ποταμό Όσκολ, τον μεγαλύτερο παραπόταμο του ποταμού Ντονέτς. Πιο συγκεκριμένα, το Κουπιάνσκ βρίσκεται στη διασταύρωση του κύριου αυτοκινητόδρομου Ανατολής-Δύσης μετά το Χάρκοβο και της διαδρομής του αυτοκινητόδρομου του Όσκολ που εκτείνεται νότια προς το Ίζιουμ και αποτελεί επίσης, τον σημαντικότερο διαμετακομιστικό κόμβο κατά τη διέλευση του Όσκολ στον βόρειο ρου του. Η πόλη καταλήφθηκε αρχικά από τις ρωσικές δυνάμεις και χρησίμευσε ως σημαντικό εμπόδιο για την αποτροπή της μετακίνησης των ουκρανικών εφεδρειών στο βόρειο Λουγκάνσκ και αργότερα ανακαταλήφθηκε κατά τη διάρκεια της αντεπίθεσης της Ουκρανίας στα τέλη του 2022, οπότε και απομάκρυναν το μέτωπο από το Χάρκοβο και πέρα ​​από τον Όσκολ.

Σήμερα, το Κουπιάνσκ χρησιμεύει ως ζωτικός διαμετακομιστικός κόμβος, βάση υποστήριξης και σημείο διέλευσης που υποστηρίζει τον ουκρανικό σχηματισμό που μάχεται στην ανατολική όχθη του Όσκολ. Ωστόσο, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί το πεδίο μάχης αυτήν τη στιγμή, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν μια δελεαστική ευκαιρία να καταλύσουν εντελώς τις ουκρανικές θέσεις. Το κρίσιμο χαρακτηριστικό εδώ είναι η εδραίωση ενός μεγάλου ρωσικού προγεφυρώματος βόρεια του Κουπιάνσκ στη δυτική όχθη του Όσκολ (δηλαδή, στην ουκρανική πλευρά), με τις ρωσικές δυνάμεις να έχουν ήδη λάβει θέσεις στον αυτοκινητόδρομο βορρά-νότου. Αν και αυτό το βόρειο μέτωπο δεν αποτέλεσε προτεραιότητα τους τελευταίους μήνες, καθώς οι Ρώσοι ξεμπέρδευαν με τα μέτωπα του Κουρσκ και του Νότιου Ντονιέτσκ, οι θέσεις των ρωσικών δυνάμεων δυτικά του Όσκολ δημιουργούν σοβαρά προβλήματα για τις ΕΔΟ στο Κουπιάνσκ.

ΧΑΡΤΗΣ 2
Άξονας του Κουπιάνσκ, 25/03/2025

Μια προέλαση προς τα νότια και τα δυτικά από το προγεφύρωμα του Όσκολ θα κυκλώσει το Κουπιάνσκ και, σε συνδυασμό με τις προελάσεις από τα νοτιοανατολικά, θα απειλούσε να καταλύσει εντελώς την εξέχουσα της Ουκρανίας πέρα ​​από τον Όσκολ. Ανάλογα με το πόσες μαχητικές δυνάμεις θα δεσμεύσει η Ρωσία σε αυτόν τον άξονα, θα μπορούσαμε να δούμε μια παρόμοια κατάσταση με αυτή που είδαμε στο Κουρσκ, με πολλές ταξιαρχίες (που πολεμούν επί του παρόντος ανατολικά του Όσκολ) να να επιχειρούν αναγκαστικά μια όπως-όπως εκκένωση κατά μήκος του ποταμού καθώς η εξέχουσα θα καταρρέει και με την ικανότητά τους να μεταφέρουν τον βαρύ εξοπλισμό τους να περιορίζεται δυνητικά από τη δυσκολία της διάβασης του ποταμού.

Πιο νότια σε αυτό το μέτωπο, βλέπουμε μια παρόμοια κατάσταση στον άξονα του Ντονέτς. Η επιχειρησιακή γεωγραφία εδώ είναι λίγο περίπλοκη, οπότε θα επιδοθούμε σε μια μικρή επεξεργασία.

Στο βόρειο μέτωπο του Ντονιέτσκ (με τελικό έπαθλό του το συγκρότημα Σλαβιάνσκ-Κραματόρσκ) κυριαρχούν δύο σημαντικά χαρακτηριστικά του εδάφους. Το πρώτο είναι το γεγονός ότι ο διάδρομος των πόλεων (που εκτείνεται από την Κωνσταντίνοφκα βόρεια έως το Σλαβιάνσκ) βρίσκεται σε χαμηλό υψόμετρο κατά μήκος της ροής του ποταμού Κριβόι Τορέτς. Ενώ ο ίδιος ο ποταμός δεν αποτελεί σημαντικό πρόβλημα, το χαμηλό υψόμετρο της λεκάνης του αποτελεί. Αυτό σημαίνει ότι οι πόλεις δεσπόζονται από τα υψώματα στα ανατολικά, με το Τσάσοφ Γιαρ να αποτελεί σημαντικό κόμβο και οχυρό σε ένα επιβλητικό υψόμετρο.

ΧΑΡΤΗΣ 3
Ανάγλυφο Βόρειου Ντονιέτσκ

Το δεύτερο σημαντικό χαρακτηριστικό του εδάφους είναι ο ποταμός Ντονέτς – σε αντίθεση με τον μικροσκοπικό Κριβόι Τορέτς, αυτός αποτελεί ένα επιβλητικό φράγμα που διχοτομεί το Ντονμπάς και σχηματίζει μια βόρεια ασπίδα για το Σλαβιάνσκ και το Κραματόρσκ. Ο ρωσικός έλεγχος του Ντονέτς από τη βόρεια όχθη (είτε στη Λίμαν είτε, ιδανικά, στο Ίζιουμ πιο δυτικά) ξεκλειδώνει τη δυνατότητα να υπερφαλαγγιστεί από τα δυτικά το Σλαβιάνσκ και το Κραματόρσκ και να αποκλειστεί η οδική μετακίνηση [των ουκρανικών δυνάμεων].

Εν ολίγοις, αν και το Σλαβιάνσκ και το Κραματόρσκ αποτελούν μαζί ένα επιβλητικό αστικό συγκρότημα, η άμυνά τους συνδέεται στενά με τη μάχη τόσο για τα ύψη στα ανατολικά όσο και για τον έλεγχο του ποταμού Ντονέτς. Αυτή τη στιγμή, ωστόσο, οι ρωσικές δυνάμεις κατέχουν πολύτιμες θέσεις που παρέχουν μια βάση εκκίνησης για να ξεκλειδώσει αυτό το μέτωπο.

Όταν εστιάσουμε πιο προσεκτικά, βλέπουμε ότι οι ουκρανικές άμυνες γύρω από τον Ντονέτς ωφελούνται από το έδαφος. Στη βόρεια όχθη του Ντονέτς, οι ρωσικές δυνάμεις πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν μια βοηθητική υδάτινη οδό στον ποταμό Ζέρεμπετς, ο οποίος ρέει νότια προς τον Ντονέτς και τροφοδοτεί αρκετές λίμνες φραγμάτων που σχηματίζουν τρομερά αμυντικά εμπόδια. Το άνοιγμα μεταξύ του Ζέρεμπετς και του Ντονέτς είναι περίπου οκτώ χιλιόμετρα, σχηματίζοντας ένα φυσικό αμυντικό στενό. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του ανοίγματος καλύπτεται από την πόλη Τόρσκε (τώρα βαριά οχυρωμένη) και ένα πυκνό δάσος. Κατά το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων δεκαοκτώ μηνών, αυτό το τμήμα του μετώπου ήταν σε μεγάλο βαθμό στατικό, με τις ρωσικές δυνάμεις να αποτυγχάνουν να σημειώσουν σημαντική πρόοδο στις μάχες σε αυτό το στενό σημείο[8].

Ένας τρόπος να υπονομεύσει η Ρωσία αυτή την ισχυρή αμυντική θέση θα ήταν να προχωρήσει κατά μήκος της νότιας όχθης του Ντονέτς, φτάνοντας στη διάβαση κοντά στη Γιάμπολ και να υπερφαλαγγίσει τη γραμμή του Τόρσκε από τα νοτιοανατολικά. Αυτό θα είχε απομονώσει τις ουκρανικές δυνάμεις που μάχονταν στη δασική φυτεία και θα επέτρεπε στους Ρώσους να προχωρήσουν μέσα από το στενό σημείο. Τελικά, αυτό δεν υλοποιήθηκε λόγω της χαμηλής προτεραιότητας σε εξοπλισμό που δόθηκε σε αυτό το μέτωπο, επιπρόσθετα της πολύ καλά διαχειριζόμενης άμυνας της εξέχουσας του Σεβέρσκ από τις ουκρανικές δυνάμεις. Το Σεβέρσκ κρατήθηκε δυνατά και χρησιμεύει ως ασπίδα για την ουκρανική δεξιά πλευρά.

Ωστόσο, αυτό που είναι διαφορετικό τώρα είναι πως οι ρωσικές δυνάμεις έχουν εδραιώσει ένα προγεφύρωμα πέρα από τον ποταμό Ζέρεμπετς, το οποίο θα τους επιτρέψει να υπερφαλαγγίσουν το Τόρσκε και να φτάσουν στη Λίμαν (Κράσνυ Λιμάν)- όχι από το νότο, αλλά από το βορρά. Τις τελευταίες εβδομάδες είδαμε τους Ρώσους να προωθούνται στα μικρά χωριά γύρω από την περιφέρεια του προγεφυρώματός τους (ονόματα όπως Καλαντιάζι και Μίρνε), δημιουργώντας τον χώρο για να μεταφερθούν επιπλέον μονάδες πάνω από το Ζέρεμπετς. Όπως και στο Κουπιάνσκ, το προγεφύρωμα προσφέρει το σημείο εκκίνησης για ένα σαρωτικό επιθετικό ελιγμό στα νώτα της ουκρανικής άμυνας.

ΧΑΡΤΗΣ 4
Βόρειο Ντονμπάς: Γενική Κατάσταση

Αυτό που ξεχωρίζει σε αυτό το ρωσικό προγεφύρωμα είναι ότι δεν βρίσκεται μόνο πέρα από το ποταμό Ζέρεμπετς (δηλαδή, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν σταθεροποιηθεί στη δυτική όχθη του ποταμού, ενώ οι Ουκρανοί νοτιότερα εξακολουθούν να αμύνονται πολύ ανατολικά του), αλλά ότι βρίσκεται επίσης μετά από τις περισσότερες από τις ουκρανικές οχυρώσεις στην περιοχή. Δανειζόμενος τον χάρτη από το Military Summary[9], ο οποίος περιλαμβάνει ευτυχώς τα οχυρά και άλλα οχυρωματικά έργα, μπορούμε να δούμε ότι υπάρχουν πολύ λίγα στον χώρο μεταξύ του ποταμού Ζέρεμπετς και της Λίμαν (Κράσνυ Λιμάν). Οι ρωσικές δυνάμεις που εφορμούν από αυτό το προγεφύρωμα εισέρχονται κυρίως σε ανοιχτό χώρο, που διαθέτει μόνο μερικά οδοφράγματα.

ΧΑΡΤΗΣ 5
Ουκρανικές Οχυρώσεις στο Ντονμπάς

Εάν η Ρωσία μπορέσει να μετατρέψει το προγεφύρωμα στον Ζέρεμπετς σε μια προέλαση προς τη Λίμαν (Κράσνυ Λιμάν), μπορεί να καταλύσει μεγάλο μέρος της ουκρανικής άμυνας και στις δύο πλευρές του ποταμού. Όχι μόνο θα υπερφαλάγγιζαν την αμυντική γραμμή στο Τόρσκε και θα ανάγκαζαν τους Ουκρανούς σε υποχώρηση από τη βόρεια όχθη του Ντόνετς, αλλά κάνοντάς το θα επιτάχυναν επίσης την πτώση του Σεβέρσκ. Οι ΕΔΟ έχουν υπερασπιστεί καλά το Σεβέρσκ μέχρι αυτό το σημείο, αλλά έχει καταστεί ήδη σταθερά σε εξέχουσα και η κατάληψη της Γιάμπολ θα εδραίωνε τις ρωσικές δυνάμεις στα μετόπισθεν του Σεβέρσκ και θα διέκοπτε φυσικά την κύρια γραμμή επικοινωνιών.

Ακόμη πιο νότια, το μέτωπο είναι εξίσου καλά διαμορφωμένο για τις ρωσικές προόδους στους επόμενους μήνες. Οι σημαντικές εξελίξεις εδώ ήταν η κατάληψη του Τσάσοφ Γιαρ και του Τορέτσκ (Ντζερζίνσκ) και η νίκη της Ρωσίας στο μέτωπο του Νότιου Ντονιέτσκ. Το τελευταίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς προστατεύει τα πλευρά της Ρωσίας στα νότια του Ποκρόφσκ (Κρασνοαρμέισκ)- αντί για μια ρωσική λαβίδα που εκτείνεται στο χώρο για να περικυκλώσει το Ποκρόφσκ (Κρασνοαρμέισκ) στα δυτικά, ολόκληρη η πρώτη γραμμή βρίσκεται τώρα ήδη δυτικά του Ποκρόφσκ (Κρασνοαρμέισκ).

Το Τορέτσκ (Ντζερζίνσκ) ήταν λίγο μπέρδεμα. Η Ρωσία σημείωσε μεγάλη πρόοδο καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα προελαύνοντας μέσα σε αυτό το βαριά οχυρωμένο αστικό συγκρότημα και στις αρχές Φεβρουαρίου το Ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε την κατάληψη της πόλης. Ωστόσο, έκτοτε οι μάχες συνεχίστηκαν στα εξωτερικά όρια – στην αρχή αυτό τιτλοφορήθηκε ως ουκρανική επανα-διείσδυση στην πόλη, αλλά μετατράπηκε σε φήμες για πλήρη ουκρανική αντεπίθεση, με υπερβολικούς ισχυρισμούς ότι οι ρωσικές δυνάμεις περικυκλώθηκαν ή καταστράφηκαν στο Τορέτσκ (Ντζερζίνσκ). Η κατάσταση θύμιζε έντονα τα τελευταία στάδια του Μπαχμούτ, όταν [τα ΜΜΕ] αναφέρονταν συχνά σε ουκρανικές αντεπιθέσεις – φαντάσματα.

Φαίνεται πως αυτό που στην πραγματικότητα συνέβη ήταν μάλλον ότι το Ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε την κατάληψη της πόλης ενώ τα άκρα της ήταν ακόμη αμφισβητούμενα. Οι ρωσικές δυνάμεις εξακολουθούν να ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος της πόλης, αλλά οι ουκρανικές μονάδες παραμένουν οχυρωμένες στην περιφέρεια και οι μάχες συνεχίζονται στη «γκρίζα ζώνη»[10]. Το DeepState (ένα ουκρανικό πρότζεκτ χαρτογράφησης) επιβεβαίωσε ότι δεν υπήρξε γενική ουκρανική αντεπίθεση – μάλλον, οι μάχες αποτελούσαν απλώς μέρος ενός συνεχούς αγώνα για την δυτική περιφέρεια της πόλης.

Η μάχη καθυστέρησης στο Τορέτσκ είναι αναμφισβήτητα η σωστή επιλογή δράσης για τις ΕΔΟ. Ο λόγος που οι ΕΔΟ υπερασπίστηκαν τόσο έντονα το Τορέτσκ και το Τσάσοφ Γιαρ είναι αρκετά απλός: και οι δύο πόλεις καταλαμβάνουν έδαφος σε υψόμετρο και θα επιτρέψουν στις ρωσικές δυνάμεις να επιτεθούν σε κατηφόρα, περικυκλώνοντας τις μεγάλες εξέχουσες που βρίσκονται στα χαμηλά του χώρου των μαχών. Οι λαβίδες από το Τσάσοφ Γιαρ και το Τορέτσκ θα κινηθούν ομόκεντρα προς την Κωνσταντίνοφκα, καταλύοντας την ισχυρά συγκροτημένη ουκρανική γραμμή κατά μήκος του καναλιού δυτικά του Μπαχμούτ. Αντίστοιχα, οι δυνάμεις που προελαύνουν δυτικά από το Τορέτσκ και τη Νιου Γιορκ θα συνδεθούν με το μέτωπο του Ποκρόβσκ και θα ωθήσουν τη γραμμή του μετώπου πολύ πέρα από τα βόρεια της πόλης.

ΧΑΡΤΗΣ 6
Κεντρικό Μέτωπο Ντονιέτσκ: Ποκρόφσκ και Τορέτσκ

Τα παραπάνω χρειάζονται αρκετή σκέψη και μερικές φορές αμφισβητώ την αξία μιας τέτοιας ανάλυσης. Για όσους παρακολουθούν συστηματικά αυτόν τον πόλεμο από την έναρξή του, όλα αυτά είναι αρκετά στοιχειώδη. Για άλλους με λιγότερες γνώσεις για το μέτωπο, είναι πιθανό η κατάσταση αυτών των οικισμών να μην μοιάζει πολύ ενδιαφέρουσα και να θεωρείται λεπτολογία για ειδικούς.

Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, τα βέλη δείχνουν οφέλη για τη Ρωσία στο Ντονμπάς για τους ακόλουθους λόγους:

  1. Η κατάρρευση του ουκρανικού μετώπου στο Νότιο Ντονιέτσκ εξασφαλίζει τα πλευρά των ρωσικών προελάσεων προς το Ποκρόφσκ και επιτρέπει την προώθηση του μετώπου πολύ δυτικά της πόλης.
  2. Τα ρωσικά προγεφυρώματα πάνω από τους ποταμούς Ζερεμπέτς και Οσκόλ δημιουργούν ευκαιρίες για υπερφαλάγγιση και συντριβή των ουκρανικών θέσεων γύρω από το Κουπιάνσκ, το Λιμάν (Κράσνυ Λιμάν) και το Σεβέρσκ.
  3. Η κατάληψη του Τσάσοβ Γιαρ και του Τορέτσκ (Ντζερζίνσκ), τα οποία βρίσκονται και τα δύο σε κορυφογραμμές, παρέχουν το σημείο εκκίνησης για ισχυρές προελάσεις προς την Κωσταντίνοφκα, συντρίβοντας παράλληλα πολλαπλές ουκρανικές προεξέχουσες.

Συνολικά, αυτό προμηνύει συνεχιζόμενες ρωσικές προελάσεις στο επόμενο στάδιο της επίθεσης. Το Ποκρόφσκ (Κρασνοαρμέισκ) είναι ήδη μια πόλη της πρώτης γραμμής και η Κωνσταντίνοφκα θα γίνει πολύ σύντομα. Οι Ρώσοι έχουν εξουδετερώσει δύο σημαντικά μέτωπα τους τελευταίους τρεις μήνες – συντρίβοντας πρώτα τον άξονα του Νότιου Ντονιέτσκ και στη συνέχεια εξαλείφοντας τις ουκρανικές θέσεις στο Κουρσκ. Στην επόμενη φάση θα δούμε σημαντικές προόδους στο Κεντρικό Ντονμπάς, καθώς οι Ρώσοι θα κινούνται διαμέσου της επόμενης ζώνης πόλεων και θα πλησιάζουν τους τελικούς στόχους: το Κραματόρσκ και το Σλαβιάνσκ.

ΧΑΡΤΗΣ 7
Ανατολική Ουκρανία: Κατάσταση Μετώπων 25/03/2025

Τίποτα από αυτά δεν είναι φυσικά προκαθορισμένο. Και οι δύο στρατοί αντιμετωπίζουν συνεχή προβλήματα κατανομής δυνάμεων και αυτή τη στιγμή μεγάλοι σχηματισμοί μάχονται γύρω από το Ποκρόφσκ και το Τορέτσκ. Αλλά η ουσία είναι ότι οι Ρώσοι έχουν κατακτήσει τη νίκη σε δύο στρατηγικούς άξονες και έχουν νικήσει μια μεγάλη και αποφασισμένη ομάδα των ΕΔΟ στο Κουρσκ. Η κατάληψη του Τορέσκ και του Τσάσοβ Γιαρ έχουν μεγάλη στρατηγική σημασία και το μέτωπο είναι καλά διαμορφωμένο για περαιτέρω ρωσικά κέρδη. Οι ρωσικές δυνάμεις στο Ντονμπάς είναι σημαντικά πιο κοντά στη νίκη από ό,τι πριν από ένα χρόνο, όταν το μέτωπο ήταν ακόμα βαλτωμένο σε μέρη όπως το Ουγκλεντάρ και η Αβντέεφκα. Οι ουκρανικές δυνάμεις είναι ακόμα όρθιες, πολεμούν γενναία, αλλά το μέτωπό τους αιμορραγεί από έναν συνεχώς αυξανόμενο αριθμό τραυμάτων.

Η Τέχνη της Διαπραγμάτευσης[11]

Οποιαδήποτε συζήτηση για τη διπλωματική σφαίρα και τις προοπτικές για μια ειρήνη μέσω διαπραγματεύσεων πρέπει να ξεκινήσει λαμβάνοντας υπόψη το κατευθυντήριο κίνητρο της αμερικανικής στάσης: δηλαδή, ότι ο Πρόεδρος Τραμπ ασκεί προσωπική πολιτική, με μια θεμελιωδώς «δούναι και λαβείν» άποψη για τον κόσμο. Με τον όρο «προσωπική πολιτική», εννοούμε ότι δίνει μεγάλη έμφαση στη δική του διαπροσωπική δυναμική και στην αυτοαντίληψη του ως διαπραγματευτή που μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους σε συμφωνία, αρκεί να μπορέσει απλώς να τους φέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Και ο Τραμπ δεν είναι ο μόνος. Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να ρίξουμε μια ματιά στον από καιρό μακαρίτη προκάτοχό του, τον Φράνκλιν Ρούσβελτ. Ο Ρούσβελτ, όπως και ο Τραμπ, περηφανευόταν ιδιαίτερα ότι ήταν εξαιρετικά επιδέξιος στη διαχείριση, την καταπράυνση και την άσκηση γοητείας στους ανθρώπους. Μια κατευθυντήρια αρχή της αμερικανικής πολιτικής κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου ήταν η αίσθηση του Ρούσβελτ ότι μπορούσε να «διαχειριστεί» τον Στάλιν σε κατά πρόσωπο συναντήσεις. Σε μια διαβόητη επιστολή προς τον Τσώρτσιλ, ο Ρούσβελτ είπε στον Βρετανό πρωθυπουργό:

Ξέρω ότι δεν θα σας πειράξει να είμαι ωμά ειλικρινής όταν σας λέω πως νομίζω ότι μπορώ να χειριστώ προσωπικά τον Στάλιν καλύτερα και από το δικό σας Υπουργείο Εξωτερικών και από το δικό μου. Ο Στάλιν μισεί όλους τους υψηλόβαθμους ανθρώπους σας. Με συμπαθεί περισσότερο από τους άλλους και ελπίζω ότι θα συνεχίσει να το κάνει.

Ο Τραμπ έχει μια παρόμοια αίσθηση, η οποία θεωρεί την προσωπικότητα και την οξυδέρκεια στις συνδιαλλαγές ως την κινητήρια δύναμη των παγκόσμιων υποθέσεων. Για να είμαστε απόλυτα δίκαιοι με τον Πρόεδρο Τραμπ, αυτό έχει λειτουργήσει σε μεγάλο βαθμό γι’ αυτόν τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στην εσωτερική πολιτική, αλλά μπορεί να μην έχει τόσο καλή εφαρμογή στις εξωτερικές υποθέσεις. Παρ’ όλα αυτά, έτσι σκέφτεται. Το εξέφρασε συνοπτικά στην εκρηκτική συνάντησή του με τον Ζελένσκι στις 28 Φεβρουαρίου:

Τον Μπάιντεν δεν τον σεβάστηκαν. Δεν σεβάστηκαν τον Ομπάμα. Εμένα με σέβονται… Μπορεί να έσπασε συμφωνίες με τον Ομπάμα και τον Μπους και μπορεί να τις έσπασε και με τον Μπάιντεν. Ίσως το έκανε. Ίσως. Δεν ξέρω τι συνέβη, αλλά δεν τις έσπασε μαζί μου. Επιθυμεί μια συμφωνία.

Είτε αυτό αληθεύει είτε όχι, αποτελεί σημαντικό ορόσημο στο πλαίσιο της κατάστασης να θυμόμαστε ότι έτσι βλέπει ο Τραμπ τον εαυτό του και τον κόσμο: η πολιτική είναι ένας τομέας συνδιαλλαγών που διαμεσολαβείται από προσωπικότητες. Με αυτό κατά νου, υπάρχουν δύο διαφορετικά ζητήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη: η συμφωνία για τα ορυκτά μεταξύ Ουκρανίας και Ηνωμένων Πολιτειών και οι προοπτικές μιας διαπραγμάτευσης για την κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας.

Η συμφωνία για τα ορυκτά είναι κάπως πιο εύκολη στην ανάλυση και το κεντρικό μοτίβο που προκύπτει είναι το πόσο άσχημα ο Ζελένσκι έστησε τις συναντήσεις του με τον Τραμπ. Είναι χρήσιμο πρώτα να εξεταστεί το πραγματικό περιεχόμενο της συμφωνίας για τα ορυκτά – παρά το τεράστιο τίμημα των 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων, στην πραγματικότητα πρόκειται για μια πολύ περιορισμένη συμφωνία. Η συμφωνία, όπως έχει σήμερα, φαίνεται να δίνει ουσιαστικά στις αμερικανικές εταιρείες το δικαίωμα πρώτης προτίμησης[12] στην εκμετάλλευση των ουκρανικών ορυκτών πόρων, με το 50% των εσόδων από κρατικούς πόρους να πηγαίνουν σε ένα «επενδυτικό ταμείο» για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας υπό κοινή αμερικανο-ουκρανική διαχείριση.

Η συμφωνία για τα ορυκτά θα πρέπει να γίνει κατανοητή ως μια εκδήλωση της τεράστιας απέχθειας του Τραμπ να ενεργεί με οικονομικό μειονέκτημα. Είναι ένας άνθρωπος του «δούναι και λαβείν» που παραπονέθηκε εκτενώς για το κόστος της αμερικανικής υποστήριξης προς το Κίεβο και τα δικαιώματα στα ορυκτά είναι ο ευκολότερος τρόπος για να αποσπάσει υποσχέσεις «αποπληρωμής» από μια ουκρανική κυβέρνηση που στην πραγματικότητα δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να αποπληρώσει τίποτα στο εγγύς μέλλον.

Για την Ουκρανία, η εμπλοκή της Αμερικής με τον ουκρανικό ορυκτό πλούτο μπορεί να φαίνεται σαν μια ευκαιρία να διασφαλιστεί η συνεχής αμερικανική υποστήριξη, καθώς θα μπορούσε ενδεχομένως να δημιουργήσει άμεσα συμφέροντα για τις αμερικανικές εταιρείες. Πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι η συμφωνία για τα ορυκτά δεν περιέχει καμία εγγύηση ασφάλειας για την Ουκρανία και στην πραγματικότητα συνδέεται ρητά με παρελθούσα υποστήριξη και όχι με μελλοντική βοήθεια. Με άλλα λόγια, ο Τραμπ θέλει να παρουσιάσει τη συμφωνία για τα ορυκτά ως έναν τρόπο να αποπληρώσει η Ουκρανία τα τελευταία τρία χρόνια της αμερικανικής βοήθειας και όχι ως μια συμφωνία που εγγυάται την αμερικανική υποστήριξη στο μέλλον.

Με αυτό το δεδομένο, είναι προφανές ότι ο Ζελένσκι απέτυχε άσχημα στη συνάντησή του με τον Τραμπ. Η βέλτιστη στρατηγική για την Ουκρανία ήταν να πλησιάσει όσο το δυνατόν περισσότερο την κυβέρνηση Τραμπ – να υπογράψει τη συμφωνία για τα ορυκτά, να πει ευχαριστώ, να φορέσει κοστούμι και να επαινέσει τις προσπάθειες του Τραμπ να διαπραγματευτεί τον τερματισμό του πολέμου. Οι διαπραγματεύσεις του Τραμπ ήταν βέβαιο ότι θα προσέκρουαν σε αδιέξοδο μόλις οι Ρώσοι εμπλέκονταν στη συζήτηση, αλλά σε αυτό το σενάριο (ένα σενάριο όπου ο Ζελένσκι θα φαίνονταν υποστηρικτικός και υποχωρητικός προς τον Τραμπ), η προσωπική οργή του Τραμπ θα στρεφόταν προς τη Μόσχα, αντί για το Κίεβο. Αυτό θα μπορούσε να είχε επιτρέψει στον Ζελένσκι να φέρει αντιμέτωπους τον Τραμπ με τον Πούτιν, οδηγώντας την κατάσταση σε μεγαλύτερη αμερικανική υποστήριξη, μόλις ο Τραμπ απογοητευόταν από την απροθυμία της Ρωσίας να διαπραγματευτεί στα γρήγορα μια εκεχειρία.

Η βασική αρχή είναι ότι ο Τραμπ είναι ένας ευμετάβλητος πολιτικός, με προσωπική λογική, που δίνει προτεραιότητα στη σύναψη συμφωνίας. Η αδυναμία εδραίωσης της συμφωνίας του προκαλεί εκνευρισμό και το καλύτερο που θα έκανε ο Ζελένσκι ήταν να κάνει ό,τι ήταν δυνατόν για να διασφαλίσει ότι η Ρωσία θα γινόταν το εμπόδιο στην απόπειρα σύναψης συμφωνίας από τον Τραμπ. Δυστυχώς για την Ουκρανία, μια πολύτιμη ευκαιρία χάθηκε από την αδυναμία του Ζελένσκι να αντιληφθεί την κατάσταση. Αντ’ αυτού, η Ουκρανία τέθηκε σε [προσωρινή] παύση παροχής ISR και ο Ζελένσκι αναγκάστηκε να συρθεί πίσω απολογούμενος για να υπογράψει τη συμφωνία για τα ορυκτά.

Αυτό έδωσε άμεση ώθηση σε εύθραυστα διπλωματικά αισθητήρια, συμπεριλαμβανομένης μιας μακράς τηλεφωνικής συνομιλίας μεταξύ Τραμπ και Πούτιν και μιας διπλωματικής στρογγυλής τράπεζας στο Ριάντ στην οποία συμμετείχαν αμερικανικές, ρωσικές και ουκρανικές αντιπροσωπείες.

Μέχρι στιγμής, το μόνο αποτέλεσμα από αυτές τις συζητήσεις ήταν μια γενικόλογη πρόταση για αποκλιμάκωση στη Μαύρη Θάλασσα, η οποία στην ουσία θα τερματίσει τις επιθέσεις κατά της εμπορικής ναυτιλίας (πιθανώς συμπεριλαμβανομένων των ρωσικών επιθέσεων στις ουκρανικές λιμενικές υποδομές στην Οδησσό), με αντάλλαγμα αμερικανικές κινήσεις για την αποκατάσταση των ρωσικών γεωργικών εξαγωγών, που θα επανασυνδέσουν τη Ρωσία με την ασφάλιση ναύλου, τα ξένα λιμάνια και τα διεθνή συστήματα πληρωμών.

Για όσους παρακολουθούν συστηματικά, αποτελεί λίγο-πολύ μια αναβίωση της ανενεργής συμφωνίας για τα σιτηρά που είχε διαπραγματευτεί η Τουρκία και η οποία κατέρρευσε το 2023. Υπάρχουν όμως σημεία τριβής εδώ: Η Ουκρανία ανατριχιάζει μπροστά στην υπόσχεση χαλάρωσης των κυρώσεων στις ρωσικές γεωργικές εξαγωγές, και η Ρωσία θα απαιτήσει ένα ισχυρό καθεστώς επιθεωρήσεων για να διασφαλίσει ότι η κατάπαυση του πυρός στη Μαύρη Θάλασσα δεν θα παρέχει κάλυψη για την αποστολή όπλων στην Οδησσό. Πάντως τα πράγματα φαίνεται να επιστρέφουν περίπου στις γραμμές της συμφωνίας για τα σιτηρά του 2022. Το αν η επανάληψη θα διαρκέσει μένει να φανεί.

Τα παραπάνω είναι όλα προκαταρκτικά και ίσως ακόμη, άσχετα με το κύριο ερώτημα, δηλαδή κατά πόσον είναι δυνατόν αυτή τη στιγμή να επιτευχθεί μια ουσιαστική ειρήνη στην Ουκρανία μέσω διαπραγματεύσεων, ή ακόμα και μια προσωρινή εκεχειρία. Αυτό αποτελεί ένα πολύ μεγαλύτερο εμπόδιο. Κατά τη γνώμη μου, υπάρχουν τέσσερα δομικά εμπόδια για μια ειρήνη μέσω διαπραγματεύσεων, για τα οποία ο Τραμπ έχει ελάχιστη ή καθόλου δύναμη πίεσης:

  1. Την απογοήτευση της Ρωσίας από τις διαπραγματεύσεις και την αναξιοπιστία των δυτικών υποσχέσεων.
  2. Την αυξανόμενη αυτοπεποίθηση των Ρώσων ότι βρίσκονται σε καλό δρόμο για να κερδίσουν μια αποφασιστική νίκη στο πεδίο της μάχης.
  3. Την αμοιβαία απροθυμία μεταξύ της Μόσχας και του υπάρχοντος καθεστώτος του Κιέβου να συμμετάσχουν σε άμεσες διαπραγματεύσεις μεταξύ τους.
  4. Το καθεστώς των εδαφών που διεκδικούνται από τη Ρωσία στο Ντονμπάς και τα οποία εξακολουθούν να βρίσκονται υπό ουκρανικό έλεγχο.

Πολλά από αυτά τα ζητήματα αλληλοσυνδέονται και τελικά σχετίζονται με την κατάσταση στο πεδίο της μάχης, όπου ο Ρωσικός Στρατός συνεχίζει να προελαύνει. Όσο η ρωσική ηγεσία πιστεύει ότι βρίσκεται σε καλό δρόμο για να καταλάβει ολόκληρο το Ντονμπάς (και πέρα ​​από αυτό), η ομάδα του Πούτιν είναι εξαιρετικά απίθανο να αποδεχτεί μια κολοβή νίκη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η μόνη διέξοδος θα ήταν το Κίεβο να παραχωρήσει στόχους όπως το Κραματόρσκ και το Σλαβιάνσκ. Από πολλές απόψεις, η τρέχουσα κατοχή αυτών των πόλεων από την Ουκρανία συνιστά τα καλύτερα χαρτιά της σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση, αλλά για να είναι χρήσιμα τα χαρτιά πρέπει να παιχτούν και είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς το καθεστώς του Ζελένσκι απλώς να παραιτείται από πόλεις, τις οποίες μάχεται να κρατήσει εδώ και χρόνια.

Επιπλέον, ο Πούτιν έχει καταστήσει εξαιρετικά σαφές ότι δεν θεωρεί τον Ζελένσκι ούτε νόμιμη ούτε αξιόπιστη προσωπικότητα, υποστηρίζοντας πως, επειδή ο Ζελένσκι ανέστειλε τις εκλογές με το πρόσχημα του στρατιωτικού νόμου, στην πραγματικότητα δεν υπάρχει νόμιμη κυβέρνηση στο Κίεβο. Έτσι, φυσικά, ισχυρίζεται το Κρεμλίνο. Ο Ζελένσκι είναι ο Πρόεδρος της Ουκρανίας και, εντός των παραμέτρων της νομοθεσίας της Ουκρανίας, οι όροι του στρατιωτικού νόμου του επιτρέπουν να παραμείνει στο αξίωμα. Αλλά αυτό είναι μάλλον άσχετο: εκείνο που έχει σημασία είναι πως το Κρεμλίνο έχει λίγο πολύ αποκλείσει κατηγορηματικά τις διαπραγματεύσεις με την τρέχουσα κυβέρνηση στο Κίεβο και έχει μάλιστα προτείνει την αντικατάστασή της από μια διεθνώς εποπτευόμενη προσωρινή κυβέρνηση.

Μια γενναιόδωρη εκτίμηση είναι πως, από τη ρωσική οπτική γωνία, για να υπάρξουν εύλογες προοπτικές για μια διευθέτηση μέσω διαπραγμάτευσης, πρέπει να πληρούνται τουλάχιστον τέσσερις προϋποθέσεις:

  1. Αλλαγή καθεστώτος στο Κίεβο για να έλθει μια κυβέρνηση που να συναινεί περισσότερο στα ρωσικά συμφέροντα.
  2. Ρωσικός έλεγχος όλων των προσαρτημένων εδαφών (είτε μέσω των ενεργειών του Ρωσικού Στρατού, είτε μέσω της αποχώρησης του Κιέβου από αυτά).
  3. Ευρεία άρση των κυρώσεων.
  4. Αξιόπιστες δεσμεύσεις ότι τα δυτικά στρατεύματα δεν θα σταθμεύουν στην Ουκρανία ως «ειρηνευτικές δυνάμεις» – άλλωστε, αφού ένας κρίσιμος στρατηγικός στόχος της Ρωσίας είναι να αποτρέψει την εδραίωση του ΝΑΤΟ στα πλευρά της, είναι απίθανο να δεχτούν μια ειρήνη που περιλαμβάνει την ανάπτυξη στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία.

Όσο η Ρωσία συνεχίζει να προελαύνει στο πεδίο της μάχης, δεν έχει κανένα κίνητρο να στερήσει από τον εαυτό της μια πλήρη νίκη αποδεχόμενη μια κολοβή και πρόωρη διευθέτηση. Ο Πούτιν εξέφρασε αυτή την άποψη ρητά και πολύ πειστικά στις 27 Μαρτίου:

Σταδιακά, ίσως όχι τόσο γρήγορα όσο θα ήθελαν κάποιοι, αλλά παρόλα αυτά με επιμονή και αυτοπεποίθηση προχωράμε προς την επίτευξη όλων των στόχων που δηλώθηκαν από την αρχή αυτής της Επιχείρησης. Σε όλη τη γραμμή μάχης, τα στρατεύματά μας έχουν τη στρατηγική πρωτοβουλία. Είπα πολύ πρόσφατα: Θα τους αποτελειώσουμε. Υπάρχουν λόγοι που πιστεύουμε ότι θα τους αποτελειώσουμε.

Δίκαια. Τελικά, η άποψη του Τραμπ ότι η πολιτική πρόκειται περί συνδιαλλαγής προσκρούει στην πιο γειωμένη πραγματικότητα του τι πραγματικά σημαίνουν οι διαπραγματεύσεις σε καιρό πολέμου. Το πεδίο της μάχης έχει μια δική του πραγματικότητα που προηγείται θεμελιωδώς των διαπραγματεύσεων. Η διπλωματία σε αυτό το πλαίσιο δεν χρησιμεύει για να διεκπεραιώσει μια «δίκαιη» ή «ισορροπημένη» ειρήνη, αλλά μάλλον για να κωδικοποιήσει την πραγματικότητα του στρατιωτικού απολογισμού. Εάν η Ρωσία πιστεύει ότι βρίσκεται σε τροχιά να επιτύχει την ολοκληρωτική ήττα της Ουκρανίας, τότε το μόνο αποδεκτό είδος ειρήνης θα ήταν αυτό που θα εξέφραζε μια τέτοια ήττα, μέσω της πτώσης της ουκρανικής κυβέρνησης και της ουκρανικής αποχώρησης από την ανατολή. Τα αίματα στη Ρωσία έχουν ανάψει και ο Πούτιν φαίνεται να μην έχει καμία διάθεση να αποδεχτεί μια μερική νίκη όταν το πλήρες πακέτο βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής.

Το πρόβλημα για την Ουκρανία, αν η ιστορία αποτελεί κάποιο οδηγό, είναι ότι στην πραγματικότητα δεν είναι πολύ εύκολο να παραδοθεί. Στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Γερμανία παραδόθηκε ενώ ο στρατός της βρισκόταν ακόμα στο πεδίο της μάχης, πολεμώντας οργανωμένα μακριά από τη Γερμανική ενδοχώρα. Αυτή ήταν μια προνοητική παράδοση, που γεννήθηκε από μια ρεαλιστική εκτίμηση του πεδίου της μάχης, η οποία έδειχνε ότι η γερμανική ήττα ήταν αναπόφευκτη. Ως εκ τούτου, το Βερολίνο επέλεξε να υποχωρήσει πρόωρα, σώζοντας τις ζωές των νέων ανδρών του,  όταν ο αγώνας είχε καταστεί απέλπιδος. Φυσικά, αυτή η απόφαση έγινε αρνητικά δεκτή και καταγγέλθηκε ευρέως ως προδοσία και δειλία. Αποτέλεσε μια πολιτικά σημαδιακή στιγμή που διαμόρφωσε τις γερμανικές ευαισθησίες και τις ρεβανσιστικές τάσεις στις επόμενες δεκαετίες.

Όσο η κυβέρνηση Ζελένσκι συνεχίζει να λαμβάνει δυτική υποστήριξη και οι ΕΔΟ παραμένουν στο πεδίο της μάχης – ακόμη και αν υποχωρούν σταθερά και φθείρονται συνεχώς σε όλο το μέτωπο – είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς το Κίεβο να συναινέσει σε μια προνοητική παράδοση. Η Ουκρανία πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στον εύκολο και τον δύσκολο τρόπο, όπως λέει η ρήση, αλλά αυτό δεν υφίσταται ως επιλογή, ιδίως δεδομένης της επιμονής του Κρεμλίνου ότι η αλλαγή κυβέρνησης στο Κίεβο αποτελεί προϋπόθεση για την ειρήνη αυτή καθαυτή. Οποιαδήποτε επιτυχημένη πορεία προς μια λύση μέσω διαπραγμάτευσης περνάει μέσα από τα ερείπια της κυβέρνησης Ζελένσκι και ως εκ τούτου αποκλείεται σε μεγάλο βαθμό προς το παρόν.

Οι ρωσικές δυνάμεις σήμερα βρίσκονται πολύ πιο κοντά στη νίκη στο Ντονμπάς από ό,τι πριν από ένα χρόνο και οι ΕΔΟ έχουν ηττηθεί αποφασιστικά στο Κουρσκ. Η Ρωσία, το 2025, είναι έτοιμη να σημειώσει περαιτέρω πρόοδο προς τα όρια του Ντονμπάς, με τις ολοένα και πιο φθαρμένες ΕΔΟ να προσπαθούν να παραμείνουν στο πεδίο της μάχης. Αυτό διάλεξε η Ουκρανία, όταν απέρριψε οικειοθελώς την ευκαιρία να διαπραγματευτεί το 2022. Έτσι, παρ’ όλο το διπλωματικό θέατρο, η ωμή πραγματικότητα του πεδίου της μάχης παραμένει η ίδια. Το πεδίο της μάχης είναι η πρώτη αρχή και το τελικό ταμείο της πολιτικής εξουσίας. Ο διπλωμάτης είναι υπηρέτης του πολεμιστή και η Ρωσία προτάσσει τη δύναμη, τους άνδρες και τα όπλα.

Σημειώσεις της μεταφράστριας

[1] Z-Day (Ημέρα Ζ) κατά το D-Day, όπως αποκαλούν οι Αμερικανοί την ημέρα της απόβασής τους στη Νορμανδία (6 Ιουνίου 1944) στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην καθομιλουμένη η φράση D-Day χρησιμοποιείται για να δώσει έμφαση στη σημασία μιας ημερομηνίας (έναρξη μιας κρίσιμης επιχείρησης, σημαντικής μεταρρύθμισης κ.λπ.).

[2] Τα ονόματα στις παρενθέσεις αφορούν στις σοβιετικές ονομασίες των πόλεων και χωριών, με τα οποία εξακολουθούν να τα ονομάζουν οι Ρώσοι.

[3] Επιχείρηση Κрепость (Krepost στο κείμενο, Κρέποστ): Κрепость σημαίνει ακρόπολη στα ρωσικά και τις περισσότερες σλαβικές γλώσσες. Αποτελεί τη ρωσική μετάφραση της Unternehmen Zitadelle, της Επιχείρησης Ακρόπολη της Ναζιστικής Γερμανίας ενάντια στη Σοβιετική Ένωση τον Ιούλιο του 1943, που κατέληξε στη Μάχη του Κουρσκ και την ήττα του Γερμανικού στρατού.

[4] Στις 2 Μαΐου 2025, το Υπ. Άμυνας της Ρωσίας ανακοίνωσε την πλήρη απελευθέρωση της περιφέρειας του Κουρσκ με την κατάληψη του Γκόρναλ, του τελευταίου οικισμού όπου δρούσαν ουκρανικές δυνάμεις και την εξουδετέρωση όλων των ουκρανικών δυνάμεων σε ρωσικό έδαφος. Η Ομάδα Στρατού Βορράς συνεχίζει την προέλαση στις συνοριακές περιοχές της ουκρανικής περιφέρειας Σούμι, προκειμένου να δημιουργήσει «ζώνη ασφαλείας».

[5] Intelligence, Surveillance, Reconnaissance (ISR): Οπλικό Σύστημα για Πληροφορίες, Επιτήρηση και Αναγνώριση.

[6] Η «προεξέχουσα» συνιστά ένα χαρακτηριστικό του πεδίου της μάχης που προεξέχει ή εκτείνεται στο εχθρικό έδαφος, συχνά σχηματίζοντας μια διόγκωση ή μια γωνία που προεξέχει προς τα έξω. Αυτές είναι περιοχές όπου οι επιτιθέμενες δυνάμεις έχουν ωθήσει τις γραμμές τους προς τα εμπρός, καθιστώντας τες ευάλωτες σε επιθέσεις από τα πλευρά και τα νώτα.

[7] FPV drone: First Person View drone (μη επανδρωμένο αεροσκάφος με προβολή πρώτου προσώπου). Πρόκειται κυρίως για μέθοδο πτήσης παρά για τύπο drone. Τα αρχικά FPV  αντιστοιχούν στο First Person View, δηλαδή προβολή πρώτου προσώπου.

Με απλά λόγια, σημαίνει ότι ο χειριστής βλέπει ό,τι ακριβώς βλέπει και το drone, σαν να βρίσκεται πάνω ή μέσα του. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τα ειδικά FPV γυαλιά που συνοδεύουν αυτού του είδους τα drones.

[8] Στις 16 Μαΐου 2025, το Υπ. Άμυνας της Ρωσίας ανακοίνωσε την απελευθέρωση του Τόρσκε από μονάδες της Ομάδας Στρατού «Δύση». Οι ρωσικές δυνάμεις βρίσκονται τώρα σε απόσταση 5 χλμ. από τη Λίμαν (Κράσνυ Λιμάν).

[9] Military Summary: Κανάλι στο youTube που παρουσιάζει καθημερινά τις εξελίξεις στα πεδία των μαχών και τις αποτυπώνει στον χάρτη (https://www.youtube.com/@militarysummary).

[10] Το Τορέτσκ (Ντζερζίνσκ) έχει εκκαθαριστεί πλήρως από τα τέλη Απριλίου. Οι ρωσικές δυνάμεις προελαύνουν τώρα προς το Ποκρόφσκ (Κρασνοαρμέισκ). Στις 25 Μαΐου, νότια του Τορέτσκ προς το Ποκρόφσκ περικύκλωσαν έναν ουκρανικό σχηματισμό μεταξύ των χωριών Ρομάνοφκα και Ζαριά (Ακριβώς όπως εκτίμησε ο Big Serge στον Χάρτη 6, στον γαλάζιο κύκλο αριστερά του Τορέτσκ).

[11] Αναφέρεται στο βιβλίο «Trump: The Art of the Deal» (Τραμπ: Η Τέχνη της Διαπραγμάτευσης) που εκδόθηκε το 1987, με συγγραφείς τον Ντόναλντ Τζ. Τραμπ και τον δημοσιογράφο Τόνι Σβαρτς.

[12] Νομική διάταξη που δίνει σε ένα συγκεκριμένο μέρος την προτεραιότητα να αγοράσει ή να μισθώσει ένα ακίνητο πριν ο ιδιοκτήτης μπορέσει να διαπραγματευτεί με οποιονδήποτε άλλο.

* Ο Big Serge είναι μελετητής στρατιωτικής ιστορίας. Στο κανάλι του στο Substack δημοσιεύει 3-4 μεγάλα άρθρα το χρόνο σχετικά με τις πολεμικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία.

Πηγή: bigserge.substack.com