του Λάρρυ Τζόνσον*
μετάφραση Φλώρα Παπαδέδε

Sonar21, 03/11/2025

Ας ασχοληθούμε απλώς με βασικούς αριθμούς για τη σύγκριση της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ και ας ξεκινήσουμε με τα άρματα μάχης. Ποιος κατασκευάζει, από την αρχή, τα πιο σύγχρονα άρματα μάχης; Στον υπολογισμό αυτό εξαιρώ τις παραδόσεις ανακαινισμένων ή αναβαθμισμένων οχημάτων (π.χ. M1A2 SEPv3 Abrams[1], Leopard 2A7V[2]) και εστιάζω αποκλειστικά σε νέες κατασκευές.

Η παραγωγή του ΝΑΤΟ σε εντελώς νέα κύρια άρματα μάχης (main battle tanks – MBT) —κατασκευασμένα από την αρχή, όχι ανακαινισμένα ή με αναβαθμισμένη υπάρχουσα θωράκιση— ήταν εξαιρετικά περιορισμένη το 2024, αντανακλώντας τις προτεραιότητες σε καιρό ειρήνης, το υψηλό κόστος (περίπου 10-15 εκατομμύρια ευρώ ανά μονάδα) και την εστίαση σε προγράμματα εκσυγχρονισμού εν μέσω της ουκρανικής σύγκρουσης. Κανένα μέλος του ΝΑΤΟ δεν παρήγαγε σημαντικούς όγκους νέων αρμάτων μάχης. Αντίθετα, η έμφαση δόθηκε στις εξαγωγές, τα προκαταρκτικά μοντέλα και τις μελλοντικές συμβάσεις. Με βάση τα στοιχεία του 2024, η συνολική νέα παραγωγή σε όλες τις χώρες του ΝΑΤΟ ήταν περίπου 56 άρματα μάχης και αυτά προήλθαν από τη Νότια Κορέα (εταίρο του ΝΑΤΟ μέσω της συμμαχίας IP4[3]) για την Πολωνία.

Η Ρωσία, όπως ήταν αναμενόμενο για μένα, κατασκεύασε περισσότερα ολοκαίνουργια άρματα μάχης το 2024 από όλο το ΝΑΤΟ. Οι ανεξάρτητες Ανοιχτές Πηγές Πληροφοριών (π.χ. Ομάδα Πληροφοριών Συγκρούσεων/CIT[4]) και οι δυτικές μυστικές υπηρεσίες (π.χ. RUSI[5], IISS[6]) υπολογίζουν την παραγωγή της σε 60-80 μονάδες, σε αντίθεση με υψηλότερα στοιχεία (250-300 μονάδες) που περιλαμβάνουν εκσυγχρονισμούς. Τα σύγχρονα MBTs αναφέρονται κυρίως στο T-90M “Proryv”[7] (η πιο προηγμένη επιχειρησιακή παραλλαγή της Ρωσίας, με αναβαθμισμένο έλεγχο πυρός, Relikt[8] ERA και σκοπευτικά Sosna-U[9]) και στην αμελητέα παραγωγή T-14 Armata[10] (μόνο προκαταρκτικά μοντέλα, η σειριακή παραγωγή ακυρώθηκε). Η Uralvagonzavod[11] (UVZ) είναι το μόνο εργοστάσιο που παράγει νέα άρματα.

Δείτε τον παρακάτω πίνακα:

Το ΝΑΤΟ έχει προμηθεύσει τη συντριπτική πλειοψηφία των αρμάτων μάχης και των Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μεταφοράς Προσωπικού/Οχημάτων Μάχης Πεζικού (π.χ. τα Bradley[12]) από την έναρξη της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης (ΕΣΕ) τον Φεβρουάριο του 2022. Όπως μπορείτε να δείτε στον παραπάνω πίνακα, η Ουκρανία έχει χάσει συνολικά 25.823 άρματα μάχης και ΤΟΜΠ/ΤΟΜΑ από την έναρξη της ΕΣΕ. Το ΝΑΤΟ δεν μπόρεσε να αντικαταστήσει τις απώλειες μάχης και αντ’ αυτού βασίζεται στη Νότια Κορέα για νέα παραγωγή, η οποία όμως εξακολουθεί να υστερεί σε σχέση με τη Ρωσική.

Για να το θέσουμε σε πλαίσιο κατανόησης, ας δούμε τη Μάχη του Κουρσκ στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, δηλαδή στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο. Η Μάχη του Κουρσκ, η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη μάχη τεθωρακισμένων στην ιστορία, προκάλεσε σημαντικές απώλειες στη Σοβιετική Ένωση λόγω της αμυντικής της τοποθέτησης ενάντια στην Γερμανική επίθεση στην Επιχείρηση Ακρόπολη (Citadel), ακολουθούμενη από επιτυχημένες αντεπιθέσεις (Επιχειρήσεις Κουτούζοφ και Ρουμιάντσεφ). Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν λόγω των σοβιετικών αρχειακών ασυνεπειών (π.χ. ορισμένες μετρήσεις περιλαμβάνουν ανακτημένα/επισκευάσιμα οχήματα), αλλά η συναίνεση από δυτικές και ρωσικές πηγές τοποθετεί συνολικά τις απώλειες σε περίπου 6.000 άρματα μάχης και πυροβόλα εφόδου (αυτοκινούμενα πυροβόλα όπως το SU-76/SU-85 που καταγράφηκαν ως «καταστροφείς αρμάτων μάχης» στα αρχεία της περιόδου) και κάτω από 1.000 ΤΟΜΠ/ΤΟΜΑ/θωρακισμένα οχήματα.

Με άλλα λόγια, η Ουκρανία έχασε το 2025 περίπου τον ίδιο αριθμό αρμάτων μάχης με τους Σοβιετικούς στη Μάχη του Κουρσκ. Ωστόσο, σε αντίθεση με τους Σοβιετικούς, οι οποίοι επισκεύασαν/ανέκτησαν περίπου το 40-50% των «χαμένων» αρμάτων από τη Μάχη του Κουρσκ, οι περισσότερες από τις ουκρανικές απώλειες παραμένουν στο πεδίο της μάχης ή έχουν αιχμαλωτισθεί από τους Ρώσους.

Παρατηρούμε παρόμοιες ανισότητες όσον αφορά τα drones. Με βάση τις διαθέσιμες αναφορές από τα υπουργεία άμυνας, τις ανακοινώσεις της βιομηχανίας και τις αναλύσεις (π.χ. SIPRI[13], IISS και Ανοιχτές Πηγές Πληροφοριών), τα μέλη του ΝΑΤΟ παρήγαγαν συλλογικά περίπου 50.000-100.000 στρατιωτικά drones το 2024. Ο αριθμός περιλαμβάνει τακτικά μοντέλα FPV[14]/αναγνώρισης, περιπλανώμενα πυρομαχικά[15] και μεγαλύτερα συστήματα ISR[16]/κρούσης. Η Ρωσία, σε έντονη αντίθεση, το 2024 παρήγαγε περίπου 1,5-1,8 εκατομμύρια drones, που περιλαμβάνουν τακτικά μοντέλα FPV (πρώτου προσώπου), drones κρούσης μεγάλης εμβέλειας (π.χ. Shahed/Geran[17]), τύπους αναγνώρισης (π.χ. Orlan-10) και περιπλανώμενα πυρομαχικά (π.χ. Lancet). Οι αριθμοί σηματοδοτούν μια αύξηση 5-10 φορές σε σχέση με τα επίπεδα του 2022-2023, με τα FPV drones να αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος (περίπου 80-90%) λόγω του χαμηλού κόστους τους (περίπου 300-500 δολάρια ανά μονάδα) και του υψηλού ποσοστού καταστροφής τους. Η παραγωγή ήταν αποκεντρωμένη σε περίπου 30 ομοσπονδιακά εργοστάσια, με τις βασικές εγκαταστάσεις, όπως η Ειδική Οικονομική Ζώνη Γιαλαμπούγκα στο Ταταρστάν, να αυξάνουν την παραγωγή Shahed χρησιμοποιώντας εισαγόμενο εργατικό δυναμικό και ανταλλακτικά.

Το ίδιο ισχύει και για τα βλήματα πυροβολικού. Το 2024, το ΝΑΤΟ (κυρίως οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι) επικεντρώθηκαν στην αύξηση της παραγωγής βλημάτων 155 χιλιοστών – του προτύπου του ΝΑΤΟ – για την υποστήριξη της Ουκρανίας και την αναπλήρωση των εξαντλημένων αποθεμάτων, ενώ η Ρωσία έδωσε έμφαση στα βλήματα 152 χιλιοστών (το κύριο διαμέτρημά της) για συνεχή χρήση στην πρώτη γραμμή. Η παραγωγή του ΝΑΤΟ υστερεί σημαντικά σε σχέση με τη Ρωσία, με τις εκτιμήσεις να δείχνουν αναλογία 1:3 έως 1:4, υπογραμμίζοντας την βιομηχανική κινητοποίηση της Ρωσίας σε καιρό πολέμου έναντι των περιορισμών του ΝΑΤΟ σε καιρό ειρήνης και των προβλημάτων της εφοδιαστικής του αλυσίδας.

Ιδού η πρόκληση… Μπορείτε να βρείτε ένα σύστημα όπλων όπου το ΝΑΤΟ ξεπέρασε την παραγωγή της Ρωσίας το 2024 ή το 2025; Νομίζω ότι θα διαπιστώσετε πως η απάντηση είναι κανένα.

Υποσημειώσεις της μεταφράστριας:

[1] Τα M1 Abrams είναι μια οικογένεια αμερικανικών αρμάτων μάχης που αναπτύχθηκαν για σύγχρονο πόλεμο τεθωρακισμένων. Τέθηκαν σε υπηρεσία το 1980 και αναβαθμίζονται συνεχώς (τα ίδια, δεν παράγονται νέα από το 1995) με παραλλαγές όπως τα M1A1 και M1A2.

[2] Το άρμα μάχης «Leopard» είναι ένα κύριο άρμα μάχης που αναπτύχθηκε από τη Δυτική Γερμανία. Τα πιο γνωστά μοντέλα είναι το Leopard 1, το οποίο τέθηκε σε υπηρεσία το 1965 και το Leopard 2, το οποίο τέθηκε σε υπηρεσία το 1979.

[3] Η «συμμαχία IP4» αναφέρεται στους τέσσερις του Ινδο-Ειρηνικού, μια ομάδα τεσσάρων χωρών στην Ασία και τον Ειρηνικό – Αυστραλία, Ιαπωνία, Νέα Ζηλανδία και Νότια Κορέα – που είναι στενοί εταίροι του ΝΑΤΟ. Προβλέπει την αύξηση της συνεργασίας σε θέματα ασφάλειας και άμυνας «για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία και ο αυξανόμενος ανταγωνισμός με την Κίνα».

[4] Η Ομάδα Πληροφοριών Συγκρούσεων (CIT) είναι ένας ‘ανεξάρτητος’ ερευνητικός οργανισμός, που ιδρύθηκε από τον Ρώσο ακτιβιστή της αντιπολίτευσης Ρουσλάν Λεβίεφ, ο οποίος ειδικεύεται σε πληροφορίες ανοιχτού κώδικα και προφορικές πληροφορίες. Ερευνά τις δραστηριότητες των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων σε συγκρούσεις όπως στην Ουκρανία, τη Συρία, τη Λιβύη και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Ιδρύθηκε το 2014 και συνεργάζεται με μεγάλα δυτικά μέσα ενημέρωσης. Από το 2022 εδρεύει στη Γεωργία.

[5] Το Βασιλικό Ινστιτούτο Ενόπλων Δυνάμεων (RUSI) είναι η παλαιότερη δεξαμενή σκέψης στον κόσμο για την άμυνα και την ασφάλεια, η οποία ιδρύθηκε το 1831 από τον πρώτο Δούκα του Ουέλινγκτον, με έδρα το Γουάιτχολ του Λονδίνου στο Ηνωμένο Βασίλειο.

[6] Το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS) είναι μια διεθνής δεξαμενή σκέψης σε θέματα άμυνας και ασφάλειας. Από το 1997, η έδρα του βρίσκεται στο Arundel House στο Λονδίνο. Διαθέτει γραφεία σε τέσσερις ηπείρους και παράγει δεδομένα και έρευνα σε ζητήματα άμυνας, ασφάλειας και παγκόσμιων υποθέσεων. Παρέχει υπηρεσίες σε κυβερνήσεις και σε στρατιωτικές βιομηχανίες.

[7] Прорыв (Προρίβ): σημαίνει Διάσπαση Αμυντικής Γραμμής.

[8] Ρэлект (Ρελίκτ): σημαίνει αντανακλώ. Είναι το όνομα μιας σύγχρονης ρωσικής εκρηκτικής αντανακλαστικής θωράκισης (ERA) που χρησιμοποιείται για την προστασία των αρμάτων μάχης από βλήματα.

[9] Το Sosna-U (Πεύκο) είναι ένα πολυκάναλο σκοπευτικό πυροβόλο αρμάτων μάχης, που κατασκευάζεται στη  Λευκορωσία και στη Ρωσία. Χρησιμοποιείται σε σύγχρονα άρματα μάχης όπως τα T-72B3 και T-80BVM. Περιλαμβάνει θερμική απεικόνιση, μεγεθυντή σκόπευσης για φως μέρας και αποστασιόμετρο λέιζερ, μαζί με έναν βαλλιστικό υπολογιστή για τον υπολογισμό των βέλτιστων λύσεων βολής.

[10] Το T-14 Armata σχεδιάστηκε ως το άρμα μάχης επόμενης γενιάς της Ρωσίας, κατασκευασμένο στην αρθρωτή πλατφόρμα μάχης Armata Universal Combat Platform. Το όνομά του προέρχεται από την πλατφόρμα στην οποία βασίζεται, “Armata” και η ονομασία “T-14” το προσδιορίζει ως άρμα μάχης. Βασικό χαρακτηριστικό του προηγμένου σχεδιασμού του είναι η μη επανδρωμένη λειτουργία του πυργίσκου του για καλύτερη προστασία του πληρώματος.

[11] Η UralVagonZavod (ρωσικά: «Научно-производственная корпорация «УралВагонЗавод», «Εργοστάσιο Έρευνας και Παραγωγής Βαγονιών Ουράλ») είναι ένας βιομηχανικός όμιλος κατασκευής μηχανημάτων που βρίσκεται στο Νίζνι Ταγκίλ της Ρωσίας. Αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα επιστημονικά και βιομηχανικά συγκροτήματα στη Ρωσία και τον μεγαλύτερο κατασκευαστή αρμάτων μάχης στον κόσμο.
Το πρώτο εργοστάσιο κατασκευάστηκε μεταξύ 1931-1936, κυρίως κατά τη διάρκεια του δεύτερου πενταετούς σοβιετικού πλάνου. Ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 11 Οκτωβρίου 1936 και αρχικά κατασκεύαζε εμπορευματικά βαγόνια. Στο πλαίσιο του προγράμματος ταχείας εκβιομηχάνισης του Στάλιν, η σοβιετική κυβέρνηση ανέθεσε σε αρκετές αμερικανικές εταιρείες – κυρίως στην Albert Kahn Associates του Ντιτρόιτ – να βοηθήσουν στο σχεδιασμό μεγάλης κλίμακας βιομηχανικών εγκαταστάσεων που βασίζονταν στα αμερικανικά εργοστάσια αυτοκινήτων. Η Uralvagonzavod ήταν ένα από τα πιο φιλόδοξα από αυτά τα έργα, με σκοπό την παραγωγή σιδηροδρομικών βαγονιών και ελκυστήρων.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (1941) μετατράπηκε σε πολεμική βιομηχανία και έγινε ο μεγαλύτερος παραγωγός αρμάτων μάχης στον κόσμο, με την παραγωγή των αρμάτων μάχης T-34.
Από τον Δεκέμβριο του 2016, με προεδρικό διάταγμα, η UVZ ανήκει στον κρατικό όμιλο Rostec (Κρατική Εταιρεία για την Προώθηση της Ανάπτυξης, Κατασκευής και Εξαγωγής Προϊόντων Υψηλής Τεχνολογίας).

[12] Το M2 Bradley, ή ΤΟΜΑ Bradley, είναι ένα αμερικανικό όχημα μάχης πεζικού που κατασκευάζεται από την BAE Systems Land & Armaments και τέθηκε σε υπηρεσία το 1981, ως απάντηση στα αμφίβια σοβιετικά BMP.

[13] Το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας για την Ειρήνη της Στοκχόλμης ιδρύθηκε το 1966 και παρέχει δεδομένα, αναλύσεις και συστάσεις για ένοπλες συγκρούσεις, στρατιωτικές δαπάνες και εμπόριο όπλων, καθώς και για τον αφοπλισμό και τον έλεγχο των όπλων. Η έρευνα βασίζεται σε ανοιχτές πηγές και απευθύνεται σε υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, ερευνητές, μέσα ενημέρωσης και το ενδιαφερόμενο κοινό.

[14] FPV drone: First Person View drone (μη επανδρωμένο αεροσκάφος με προβολή πρώτου προσώπου). Πρόκειται κυρίως για μέθοδο πτήσης παρά για τύπο drone. Τα αρχικά FPV  αντιστοιχούν στο First Person View, δηλαδή προβολή πρώτου προσώπου.
Με απλά λόγια, σημαίνει ότι ο χειριστής βλέπει ό,τι ακριβώς βλέπει και το drone, σαν να βρίσκεται πάνω ή μέσα του. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τα ειδικά FPV γυαλιά που συνοδεύουν αυτού του είδους τα drones.

[15] Τα περιπλανώμενα πυρομαχικά, επίσης γνωστά ως καμικάζι drones ή drones αυτοκτονίας, είναι εναέρια όπλα που συνδυάζουν τα χαρακτηριστικά ενός drone και ενός πυραύλου. Έχουν σχεδιαστεί για να περιπολούν ή να “περιπλανώνται” σε μια περιοχή-στόχο για μεγάλο χρονικό διάστημα, περιμένοντας να αναγνωρίσουν έναν συγκεκριμένο στόχο χρησιμοποιώντας τους ενσωματωμένους αισθητήρες τους. Μόλις βρεθεί ο στόχος, το πυρομαχικό επιτίθεται σε αυτόν πυροδοτώντας την ενσωματωμένη κεφαλή του κατά την πρόσκρουση και καταστρέφοντας τόσο τον στόχο, όσο και τον εαυτό του.

[16] Intelligence, Surveillance, Reconnaissance (ISR): Οπλικό Σύστημα για Πληροφορίες, Επιτήρηση και Αναγνώριση.

[17] Τα Ρωσικά drones Geran βασίζονται στην τεχνολογία των Ιρανικών Shahed.

* Ο Larry C. Johnson είναι πρώην αξιωματικός της CIA, αναλυτής πληροφοριών και πρώην σχεδιαστής και σύμβουλος στην Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ. Ως ανεξάρτητος εργολάβος, παρείχε εκπαίδευση στις Ομάδες Ειδικών Επιχειρήσεων του Στρατού των ΗΠΑ για 24 χρόνια.
Ήταν συχνός προσκεκλημένος σε όλα τα μεγάλα αμερικανικά δίκτυα από τη δεκαετία του 1990 έως τα τέλη της δεκαετίας του 2000. Καθώς όμως η διεξαγωγή «Αιώνιων Πολέμων» έγινε ο μοναδικός πολιτικός στόχος του 90% των αιρετών αξιωματούχων των ΗΠΑ και όλων των ΜΜΕ, οι φωνές που προσέφεραν ανεξάρτητη και αμερόληπτη ανάλυση πετάχτηκαν στα αζήτητα και ο Λάρι μαζί τους. Δυσφημισμένος από το κατεστημένο, δεξιό, αριστερό και κεντρώο, ο Λάρι θεωρεί πως κάτι κάνει σωστά.
Εμφανίζεται τακτικά σε διάφορους ειδησεογραφικούς ιστότοπους και ανεξάρτητα διαδικτυακά κανάλια, όπως το Sputnik, RT, Judging Freedom, Redacted και The Duran, μεταξύ πολλών άλλων.

Πηγή: sonar21