του Γιάννη Ρεφανίδη
Φυσικού, Πληροφορικού, Διδάκτορος Πληροφορικής στην Τεχνητή Νοημοσύνη

Το νόημα των διατάξεων του Συντάγματος δεν αλλάζει ανάλογα με τις τρέχουσες διαθέσεις της κοινής γνώμης. Το αυθεντικό νόημα του Συντάγματος είναι αυτό που έδωσε η Αναθεωρητική Βουλή. Και αν πρόκειται για μη αναθεωρητέες διατάξεις, το αυθεντικό νόημα του Συντάγματος είναι αυτό που έδωσε η Συντακτική Βουλή. Οι ακριβείς λεκτικές διατυπώσεις του κειμένου και τα πρακτικά των συνεδριάσεων της Αναθεωρητικής/Συντακτικής Βουλής είναι ο οδηγός για αυθεντική ερμηνεία του Συντάγματος. Όποιος επιχειρεί να ερμηνεύσει το Σύνταγμα με τρόπο αυθαίρετο, που δεν βασίζεται πιστά στο κείμενο του και σε όσα ρητά ειπώθηκαν/συμφωνήθηκαν στην Αναθεωρητική/Συντακτική Βουλή, σφετερίζεται την εξουσία της Αναθεωρητικής/Συντακτικής Βουλής, με κίνδυνο να οδηγήσει σε καταστρατήγηση του Συντάγματος.

Το γράφω αυτό με αφορμή τον υποχρεωτικό εμβολιασμό και τη συζήτηση κατά πόσο αυτός είναι συνταγματικός ή όχι. Πριν ένα χρόνο κυβερνητικοί δήλωναν πως δεν είναι συνταγματικός, πριν μισό χρόνο έγινε συνταγματικός για τους υγειονομικούς, κατόπιν μάλιστα γνωμοδότησης της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Τεχνοηθικής (ΕΕΒΤ), στη συνέχεια έγινε συνταγματικός για τους άνω των 60 (χωρίς γνωμοδότηση της ΕΕΒΤ), σε λίγο ενδεχομένως να γίνει συνταγματικός για όλους άνω των 18, ενώ τον επόμενο χρόνο ίσως να γίνει συνταγματικός και για τα ανήλικα. Το Σύνταγμα εν τω μεταξύ δεν έχει αλλάξει. Διαβάζω σε διάφορα ΜΜΕ ότι το “πείραμα” της Αυστρίας θα αποτελέσει οδηγό και για άλλα κράτη, αν δηλαδή οι Αυστριακοί δεν αντιδράσουν στην επιβολή υποχρεωτικού εμβολιασμού σε όλο τον άνω των 18 ετών πληθυσμό, τότε θα επιβληθεί ευκολότερα και σε άλλα κράτη, πιθανότατα και στο δικό μας. Η ερμηνεία του Συντάγματος καταλήγει να γίνεται δηλαδή με βάση τις διαθέσεις/αντιδράσεις της κοινής γνώμης, αφού αυτή έχει διαμορφωθεί κατάλληλα. Τι και αν η Αυστρία και η Ελλάδα έχουν διαφορετικά Συντάγματα; Ψιλά γράμματα.

Στη δική μου αντίληψη, το Σύνταγμα υπάρχει για να προστατεύει τον πολίτη από τις αυθαιρεσίες του Κράτους, υπάρχει για να περιορίζει τις δυνατότητες του Κράτους. Οποιαδήποτε δυνατότητα που περιορίζει τα δικαιώματα των πολιτών δεν παραχωρείται ρητά στο Κράτος από το Σύνταγμα, δεν πρέπει το Κράτος να την αναλαμβάνει αυθαίρετα. Το Σύνταγμα θα ήθελα ιδανικά να είναι απολύτως σαφές. Τόσο σαφές όσο το 1+1=2. Δυστυχώς δεν είναι, όπως τα περισσότερα νομικά κείμενα, και μάλιστα τα θεμελιώδη. Θλίβομαι όταν ακούω ειδικούς Συνταγματολόγους να διαφωνούν ως προς την ερμηνεία του Συντάγματος σε θέματα θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών, μου δημιουργούν τεράστιο αίσθημα ανασφάλειας. Το γεγονός ότι το Σύνταγμα είναι γραμμένο με γενικό τρόπο όμως δεν θα πρέπει να τυγχάνει εκμετάλλευσης προς υιοθέτηση αυθαίρετων ερμηνειών, δηλαδή ερμηνειών που δεν βασίζονται πιστά στο κείμενο του και σε όσα ρητά ειπώθηκαν στην Αναθεωρητική/Συντακτική Βουλή.

Θεωρώ ότι πρέπει να διακρίνονται οι έννοιες δυνατότητα του Κράτους και υποχρέωση του Κράτους. Το Σύνταγμά μας δεν δίνει ρητά στο Κράτος τη δυνατότητα να επιβάλλει ιατρικές πράξεις, άμεσα ή έμμεσα. Το Σύνταγμά μας ορίζει όμως ως υποχρέωση του Κράτους να προστατεύει την υγεία των πολιτών. Το Κράτος λοιπόν πρέπει να προστατέψει την υγεία των πολιτών, χωρίς να επιβάλλει ιατρικές πράξεις. Προφανώς αυτό θα το κάνει στηρίζοντας το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Το να μπορεί το Κράτος να αναλαμβάνει αυθαίρετα δυνατότητες που θίγουν δικαιώματα των πολιτών και δεν του παραχωρούνται ρητά από το Σύνταγμα, επικαλούμενο οποιουσδήποτε λόγους, οδηγεί στο να μην έχουμε Σύνταγμα για να μας προστατέψει όταν ακριβώς το χρειαζόμαστε. Γιατί τι νόημα έχει να αναφέρει το Σύνταγμα, άρθρο 2, παρ. 1, ότι ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας, όταν αυτή η πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας υποχωρεί σε συνθήκες κρίσης; Μα σε συνθήκες ηρεμίας, ομαλότητας και ευημερίας ούτως ή άλλως δεν απειλείται η αξία του ανθρώπου, σε τέτοιες περιόδους δεν θα χρειαζόμασταν το Σύνταγμα για να προστατευτεί η αξία του ανθρώπου.

Και οσονούπω μας έρχεται και η νέα διεθνής συμφωνία για τις πανδημίες, σύμφωνα με την οποία κάθε φορά που ο ΠΟΥ θα κηρύσσει πανδημία, τα μέτρα θα επιβάλλονται αυτόματα σε όλα τα Κράτη, με αναστολή θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε όσα δε Κράτη δεν δύνανται να το πράξουν, θα επεμβαίνουν τα υπόλοιπα για συνδρομή. Τι και αν το άρθρο 28, παρ. 3, αναφέρει ρητά πως “H Eλλάδα προβαίνει ελεύθερα, με νόμο που ψηφίζεται από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, σε περιορισμούς ως προς την άσκηση της εθνικής κυριαρχίας της, εφόσον αυτό υπαγορεύεται από σπουδαίο εθνικό συμφέρον, δεν θίγει τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις βάσεις του δημοκρατικού πολιτεύματος και γίνεται με βάση τις αρχές της ισότητας και με τον όρο της αμοιβαιότητας.”. Ψιλά γράμματα.

Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε αρχικά στο προφίλ του συγγραφέα στο MeWe και αναδημοσιεύεται εδώ με την άδειά του.