του Σπύρου Στάλια
Οικονομολόγου PhD

Μια χώρα ορίζεται οικονομικά κυρίαρχη όταν:

  1. Εκδίδει το δικό της νόμισμα
  2. Το κράτος εισπράττει τους φόρους και οποιαδήποτε υποχρέωση των πολιτών στο νόμισμα που η χώρα εκδίδει. Επίσης το κράτος δαπανά στο νόμισμα που η χώρα εκδίδει.
  3. Η χώρα εκδίδει ομόλογα τα οποία αποπληρώνει στο νόμισμα που η χώρα εκδίδει.
  4. Το νόμισμα της χώρας διακυμαίνεται ελεύθερα στις αγορές χρήματος και κεφαλαίου.

Οι περισσότερες χώρες στον κόσμο έχουν πλήρη οικονομική κυριαρχία, ήτοι ορίζουν τα επιτόκια τους ανεξαρτήτως των αγορών, και έτσι μέσω της ανεξάρτητης δημοσιονομικής πολιτικής, μπορούν να δημιουργήσουν εγγυημένες θέσεις εργασίας, να χρηματοδοτήσουν τις υποδομές της χώρας, την παιδεία, την υγεία, την άμυνα, να εγγυηθούν τις συντάξεις και γενικά να χρηματοδοτήσουν το κοινωνικό κράτος, την εθνική άμυνα και ασφάλεια και τις επενδύσεις που είναι αναγκαίες για να εξελιχθεί η οικονομία. Παράλληλα οι χώρες αυτές ασκούν ανεξάρτητη συναλλαγματική πολιτική, εμπορική πολιτική και εισοδηματική πολιτική που να ανταποκρίνεται στην παραγωγικότητα της οικονομίας.

Πολλές αναπτυσσόμενες χώρες μπορεί να έχουν περιορισμένη κυριαρχία γιατί έχουν μεγάλο εξωτερικό χρέος που περιορίζει την άσκηση πλήρους δημοσιονομικής πολιτικής, αλλά παρ’ ολ’ αυτά να έχουν μεγάλα περιθώρια, μέσω προγραμματισμού, για την εκτέλεση δημοσίων έργων, δημιουργίας θέσεων εργασίας και γενικά να παίρνουν μέτρα για την καλύτερη ποιότητα της ζωής των πολιτών.

Τέλος οι χώρες της ευρωζώνης έχουν παραδώσει την οικονομική τους κυριαρχία στην ΕΚΤ και στη πλουσιοπάροχα αμοιβομένη γραφειοκρατία των Βρυξελών. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι εφ’ όσον έχουν παραδώσει την νομισματική πολιτική, ήτοι οι αγορές καθορίζουν τα επιτόκια τους, ασκούν λίαν περιορισμένη δημοσιονομική πολιτική, καμία συναλλαγματική πολιτική όπως και εμπορική πολιτική και η εισοδηματική πολιτική ασκείται πάντα προς τα κάτω.

Με άλλα λόγια αφού δεν εκδίδουν το νόμισμα τους, οι κυβερνήσεις  μπορούν να το βρουν (το ευρώ) μέσω εξωτερικού δανεισμού, μέσω φορολογίας και από τις εξαγωγές. Άρα η ευρωζώνη είναι ένα χώρος πολέμου αφού για να βρεις το ευρώ, πρέπει να κατακτάς τις αγορές των άλλων χωρών που έχουν το ίδιο νόμισμα, δηλαδή το ευρώ. Αυτά περί αλληλεγγύης της Ευρώπης είναι προπαγάνδα ενός ασύστολου ψεύδους

Η διαδικασία αυτή όμως είναι οδυνηρή γιατί οδηγεί σε χαμηλές αμοιβές προκειμένου να γίνει η χώρα ανταγωνιστική -εάν και εφ’ όσον παράγει διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα- με αυστηρή λιτότητα και με πλεονάσματα του δημοσίου τομέα, που συνεπάγεται ότι ο ιδιωτικός τομέας θα δαπανά και δεν θα αποταμιεύει. Βραχυχρονίως και μακροχρονίως αυτή η πολιτική είναι καταδικασμένη να αποτύχει.

Δώδεκα χρόνια μνημόνια, δώδεκα χρόνια ύφεσης και ανεργίας, το αποδεικνύει.

Ο σχεδιασμός της ευρωζώνης έγινε με βάση τις αρχές του νεοφιλελευθερισμού, μία από τις οποίες είναι ότι το χρήμα είναι ορισμένο, σαν να έπεσε από τον ουρανό, ότι είναι ουδέτερο ως προς την παραγωγή και την απασχόληση και δεν τις επηρεάζει.

Έτσι αποτυγχάνει το όλο σύστημα να αντιληφθεί την θεμελιώδη διαφορά, μεταξύ του χρήστη ενός νομίσματος και του εκδότη ενός νομίσματος. Αυτή η αρχή οδηγεί σε ένα ψευδές συμπέρασμα: Να αποδεχθούμε πως ό,τι είναι οικονομικά υγιές για μια επιχείρηση ή για ένα νοικοκυριό, δηλαδή η επιχείρηση να έχει κέρδος και τα νοικοκυριά να αποταμιεύουν, είναι καλό και για ένα κράτος, ή για ένα Βασίλειο όπως έλεγε ο Άνταμ Σμίθ.

Σύμφωνα με το συμπέρασμα αυτό, το κράτος οφείλει να έχει πλεονασματικούς προϋπολογισμούς ή τουλάχιστον ισοσκελισμένους. Φυσικά αυτό ισχύει για μια επιχείρηση ή ένα νοικοκυριό, που είναι χρήστες του νομίσματος, που θα πρέπει να έχουν εισόδημα ή να δανείζονται χρήμα, ανάλογα με την πιστοληπτική τους ικανότητα, με στόχο να δαπανήσουν αλλά και να αποπληρώσουν τον δανεισμό τους.

Όμως μια χώρα που εκδίδει το δικό της νόμισμα, μπορεί να δαπανά όσο χρήμα έχει ανάγκη. Είναι θέμα κοινής λογικής να αντιληφθούμε ότι μια κυβέρνηση μπορεί να συλλέξει φόρους μόνο αφού πρώτα δαπανήσει. Επίσης είναι αδιανόητο να δεχτούμε ότι μια κυβέρνηση μπορεί να δανειστεί το νόμισμα της, εκδίδοντας ομόλογα, αν πρώτα δεν δαπανήσει.

Κατά συνέπεια, ούτε ο δανεισμός αλλά ούτε και η φορολογία αποτελούν πόρους για την κυβέρνηση προκειμένου να δαπανήσει. Αυτό είναι αδιανόητο αφού το κράτος εκδίδει το νόμισμα του. Έτσι η δικαιολογία για την επιβολή λιτότητας λόγω μειωμένων φορολογικών εσόδων ή λόγω μη δημιουργίας ικανών αποταμιεύσεων, δεν έχει λογική βάση.

Τότε γιατί το κράτος φορολογεί ή εκδίδει ομόλογα;

Η φορολογία δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας πολύτιμος μηχανισμός, που δημιουργεί ζήτηση από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις για το κρατικό χρήμα, προκειμένου να πληρώσουν τους φόρους τους. Με τον τρόπο αυτό, το κράτος αποσύρει από την κυκλοφορία μια ποσότητα χρήματος για να σταθεροποιεί την αξία του νομίσματος. Επιπλέον, μέσω του φορολογικού μηχανισμού, το κράτος αναδιανέμει το ΑΕΠ και προωθεί την δημιουργία νέων αγορών.

Όταν το κράτος εκδίδει ομόλογα, δεν «δανείζεται» το χρήμα του από τους πολίτες. Δεν στέκει λογικά. Όταν η χώρα εκδίδει ομόλογα, προσφέρει ουσιαστικά στους πολίτες του, και σε όσους άλλους επιθυμούν, να τα διακρατούν, μια έντοκη κατάθεση των χρημάτων τους σε ομόλογα που δεν έχουν κανένα κίνδυνο μη αποπληρωμής. Με άλλα λόγια, το χρέος σε νόμισμα που η χώρα εκδίδει, είναι εθνική αποταμίευση. Παράλληλα, εκδίδοντας ομόλογα το κράτος, αποσύρει χρήμα από την αγορά και σταθεροποιεί την αξία του νομίσματος και κυρίως, σταθεροποιεί το βραχυχρόνιο επιτόκιο, εφ΄ όσον τα κρατικά ομόλογα παίζουν τον ρόλο του δείκτη επενδύσεων ‘άνευ κινδύνου’ στην αγορά του χρήματος.

Συνοψίζοντας, σε μια χώρα που εκδίδει το δικό της νόμισμα που διακυμαίνεται ελεύθερα στις αγορές, το χρέος και τα ελλείμματα του προϋπολογισμού δεν πρέπει να θεωρούνται ως ανωμαλία του συστήματος, αλλά μάλλον ως χαρακτηριστικό ενός καλά λειτουργούντος συστήματος.

Όσο οι κρατικές δαπάνες διευθύνονται σε εθνικές παραγωγικές προτεραιότητες και εφ’ όσον υπάρχουν οι φυσικοί και τεχνολογικοί πόροι, τότε το εθνικό χρέος είναι άνευ σημασίας για μια χώρα που έχει πλήρη νομισματική κυριαρχία.

Ο μόνος περιορισμός για μια τέτοια χώρα είναι οι πόροι και όχι το χρήμα, σε αντίθεση με το ευρώ που θεωρείται αγαθό εν ανεπαρκεία. Η μεγάλη απάτη της ευρωζώνης.

spyridonstalias@hotmail.com

NY 12/2/2022