του Erkin Öncan*

Strategic-Culture, 10 Νοεμβρίου 2025

«Θα πούμε σε αυτούς τους ανθρώπους δύο πράγματα: ότι δεν είναι ευπρόσδεκτοι στη Βουλγαρία και ότι η Βουλγαρία δεν θέλει το ευρώ. Ακόμα κι αν μας αναγκάσουν να μπούμε στην ευρωζώνη, οι συνέπειες θα είναι πολύ μεγαλύτερες από ό,τι θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν. Η ευρωζώνη θα καταρρεύσει και η Βουλγαρία θα ανακτήσει την οικονομική της ανεξαρτησία».

Αυτά τα λόγια ανήκουν στον Kostadin Kostadinov, ηγέτη του φιλορωσικού, αντιΝΑΤΟϊκού και ευρωπαϊκού, ακροδεξιού «Κόμματος Αναγέννησης» (Vazrazhdane), ευρέως γνωστού για την ευρωσκεπτικιστική πολιτική του στάση.

Συγκεντρωμένο μπροστά από την Εθνική Τράπεζα της Βουλγαρίας (BNB) για να διαμαρτυρηθεί για την επίσκεψη της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Christine Lagarde, το Κόμμα Αναγέννησης βρίσκεται στο επίκεντρο της αντίθεσης στο σχέδιο της χώρας να υιοθετήσει το ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2026, μαζί με ομάδες πολιτών όπως το «Μέτωπο Λέβα».

Η απόφαση της κυβέρνησης να υιοθετήσει το ευρώ υπό το πρίσμα της «ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης» έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με την κυριαρχία και την οικονομική ανεξαρτησία σε ευρύτερα τμήματα του πληθυσμού. Από την ανακοίνωση, χιλιάδες έχουν βγει στους δρόμους σε όλη τη χώρα, με εθνικιστικές και αριστερές ομάδες να ενώνονται υπό έναν κοινό λόγο κατά της «οικονομικής κηδεμονίας των Βρυξελλών».

Όπως και σε άλλα μετασοσιαλιστικά κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Ρουμανία και η Μολδαβία, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση έχει διχάσει για άλλη μια φορά την πολιτική της Βουλγαρίας. Οι νεότερες, αστικές, με υψηλότερο εισόδημα και με ανώτερη εκπαίδευση ομάδες υποστηρίζουν γενικά την Ευρώπη, ενώ οι κοινότητες της εργατικής τάξης με χαμηλότερο εισόδημα, αγροτικές, είναι πιο πιθανό να αντιταχθούν στο ΝΑΤΟ, την ΕΕ και τη Δύση.

Το Ευρωβαρόμετρο και παρόμοιες δημοσκοπήσεις που διεξήχθησαν την άνοιξη του 2025 δείχνουν ένα διχασμένο κοινό: περίπου το 43% υποστηρίζει την υιοθέτηση του ευρώ, ενώ περίπου το 50% αντιτίθεται σε αυτήν.

Ομοίως, όπως φαίνεται σε άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, τόσο η ακροδεξιά όσο και η αριστερά οργανώνονται εντός αυτού του αντι-ευρωμπλοκ.

Το τρέχον «ανησυχία για το ευρώ» δεν είναι καινούργιο – είναι παράλληλο με την πορεία της Βουλγαρίας προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Τι είναι ο μηχανισμός ERM II;

Από το 2020, η Βουλγαρία συμμετέχει στον Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών II (ERM II). Αυτός ο μηχανισμός απαιτεί από τις υποψήφιες χώρες να συνδέουν το νόμισμά τους με το ευρώ και να συμμορφώνονται με αυστηρά κριτήρια δημοσιονομικής πειθαρχίας πριν υιοθετήσουν το ευρώ.

Με άλλα λόγια, ο ERM II είναι ένα είδος «αίθουσας αναμονής».

Μια χώρα που εντάσσεται στον μηχανισμό πρέπει να καθορίσει την αξία του εθνικού της νομίσματος με το ευρώ, να ευθυγραμμίσει τον προϋπολογισμό της, το δημόσιο χρέος της, τις πολιτικές πληθωρισμού και τις οικονομικές της αποφάσεις με τον άξονα Βρυξελλών-Φρανκφούρτης και να παραμείνει εντός αυτού του πλαισίου για τουλάχιστον δύο χρόνια.

Ενώ η ΕΕ αναφέρεται σε αυτήν την περίοδο ως «διαδικασία προσαρμογής», οι ευρωσκεπτικιστές τη θεωρούν «οικονομική καραντίνα». Σε χώρες που συμμετέχουν στον ERM II -συμπεριλαμβανομένης της Βουλγαρίας- η στασιμότητα, η συρρίκνωση του δημόσιου τομέα, η μετανάστευση των νέων, η κυριαρχία του ξένου κεφαλαίου λόγω φθηνού εργατικού δυναμικού και η συρρίκνωση των δημόσιων επενδύσεων περιγράφονται ως «αναπόφευκτα αποτελέσματα».

Έτσι, για πολλούς Βούλγαρους, η διαδικασία δεν θεωρείται ως εθελοντική απόφαση αλλά ως αποτέλεσμα συστηματικής πίεσης από τις Βρυξέλλες. Παρά το συνεχιζόμενο πρόβλημα πληθωρισμού της Βουλγαρίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επιμένουν ότι το χρονοδιάγραμμα υιοθέτησης είναι «μη αναστρέψιμο».

Ο πρωθυπουργός Ντίμιταρ Γκλάβτσεφ περιέγραψε τη μετάβαση ως «επίδειξη της δέσμευσης της Βουλγαρίας να ενταχθεί στην καρδιά της Ευρώπης». Αλλά τέτοιες υποσχέσεις δεν καταφέρνουν να πείσουν την φτωχότερη πλειοψηφία της χώρας.

Σε αυτή την οικονομική και πολιτική ατμόσφαιρα, το Κόμμα της Αναγέννησης παρουσιάζει την κατάργηση του εθνικού νομίσματος ως «μια νέα μορφή εξάρτησης».

Ο αρχηγός του κόμματος Κοσταντίνοφ συνοψίζει τη στάση τους ως εξής:

«Το λεβ είναι το σύμβολο της ανεξαρτησίας μας. Το ευρώ είναι ο ζυγός των Βρυξελλών».

Το αίτημα για δημοψήφισμα

Το Κόμμα της Αναγέννησης ξεκίνησε μια πανεθνική εκστρατεία δημοψηφίσματος, υποστηρίζοντας ότι η απόφαση πρέπει να ληφθεί από τον λαό. Με το σύνθημα «Υπερασπιστείτε το λεβ, όχι το ευρώ», χιλιάδες έχουν συμμετάσχει σε διαδηλώσεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το δημοψήφισμα προτάθηκε αρχικά από τον ίδιο τον Πρόεδρο Ρούμεν Ράντεφ, αν και η ιδέα απορρίφθηκε αργότερα από το κοινοβούλιο.

Η αντίθεση στο ευρώ δεν περιορίζεται στους εθνικιστές. Κομμουνιστικά κόμματα, αριστερά συνδικάτα, ενώσεις μικρών αγροτών και ανεξάρτητοι οικονομολόγοι αντιτίθενται επίσης στην υιοθέτηση του ευρώ, υποστηρίζοντας ότι θα μετατρέψει τη Βουλγαρία σε «δεξαμενή φθηνού εργατικού δυναμικού της Ευρώπης».

Τις τελευταίες εβδομάδες, χιλιάδες έχουν βγει στους δρόμους στη Σόφια, το Πλόβντιβ, τη Βάρνα, το Μπουργκάς και αρκετές άλλες πόλεις. Συνθήματα όπως «Το λεβ είναι δικό μας», «Όχι στο ευρώ» και «Οι αποφάσεις λαμβάνονται στη Σόφια, όχι στις Βρυξέλλες» κυριάρχησαν στις διαμαρτυρίες.

Ο αριθμός των συγκρούσεων μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας έχει αυξηθεί. Πιο πρόσφατα, η ένταση κλιμακώθηκε μεταξύ διαδηλωτών και δυνάμεων ασφαλείας μπροστά από το κοινοβούλιο στη Σόφια.

Κάποιοι διαδηλωτές έκαψαν σημαίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ αγρότες μπλόκαραν δρόμους με τα τρακτέρ τους.

Εκτός από το Κόμμα Αναβίωσης, ομάδες όπως το Κίνημα για την Αριστερή Εναλλακτική και αρκετά συνδικάτα δήλωσαν ότι «η υιοθέτηση του ευρώ θα αφήσει τη Βουλγαρία ανίκανη να διαχειριστεί τη δική της οικονομία».

Η κυβέρνηση, ωστόσο, παραμένει σταθερή. Η υπουργός Οικονομικών Λιουντμίλα Πέτκοβα υποστηρίζει ότι η υιοθέτηση του ευρώ θα φέρει σταθερότητα τιμών και θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών.

Αλλά για τις αντιδυτικές ομάδες στη Βουλγαρία, τέτοιες δηλώσεις δεν σημαίνουν τίποτα περισσότερο από τη νομιμοποίηση των νεοφιλελεύθερων συνταγών που επιβάλλονται από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της ΕΕ. Παρά την ένταξή της στην ΕΕ το 2007, η Βουλγαρία παραμένει η φτωχότερη χώρα στην Ευρώπη, παγιδευμένη ανάμεσα σε χαμηλούς μισθούς, υψηλό πληθωρισμό και κεφαλαιακή εξάρτηση.

Για τη Βουλγαρία, η συζήτηση για το ευρώ δεν είναι απλώς ένα οικονομικό ζήτημα – έχει γίνει ζήτημα κυριαρχίας και ανεξαρτησίας. Ενώ η «οικονομική ολοκλήρωση» πείθει τις κυβερνήσεις, η οικονομική κρίση που τροφοδοτεί το αντιευρωπαϊκό αίσθημα συνεχίζει να αυξάνεται σε όλη την Ευρώπη.

* Ο Erkin Öncan είναι Τούρκος δημοσιογράφος που επικεντρώνεται σε εμπόλεμες ζώνες και κοινωνικά κινήματα σε όλο τον κόσμο.

Πηγή: strategic-culture.su