Στη φωτο: Αντιαεροπορικά όπλα που φρουρούν την πυρηνική εγκατάσταση Natanz, Ιράν. (Hamed Saber/Wikimedia Commons)

Εδώ και μήνες, ο κόσμος έχει επικεντρωθεί στον κίνδυνο πυρηνικού πολέμου μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας. Αλλά το Ιράν και το Ισραήλ θα μπορούσαν να τους υπερκεράσουν σε αυτό.

του Scott Ritter*
μετάφραση Φλώρα Παπαδέδε

23/10/2024

Το ξέσπασμα της σύγκρουσης μεταξύ Ιράν και Ισραήλ φαίνεται ότι άλλαξε τη στάση του Ιράν κατά της κατοχής πυρηνικού όπλου, καθώς το Ισραήλ είναι έτοιμο να χτυπήσει μετά την ανταπόδοση από την Τεχεράνη με δύο μεγάλες επιθέσεις με drones, βαλλιστικούς πυραύλους και πυραύλους κρουζ.

Από τον Απρίλιο, το Ιράν έχει εκδώσει τουλάχιστον τρεις δηλώσεις μέσω επίσημων διαύλων, οι οποίες ανοίγουν το δρόμο στην πιθανότητα ακύρωσης των θρησκευτικών διαταγμάτων που αποτρέπουν το Ιράν από την απόκτηση πυρηνικών όπλων.

Οι περιστάσεις που κατά το Ιράν έπρεπε να υπάρχουν για να δικαιολογηθεί αυτή η αντιστροφή φαίνεται ότι έχουν πλέον συντελεστεί.

Δεν είναι απλές απειλές. Αυτές οι δηλώσεις που εκδόθηκαν από την Τεχεράνη θα πρέπει να θεωρηθούν ως πολιτική δήλωση που δείχνει ότι το Ιράν έχει ήδη λάβει την απόφαση να αποκτήσει πυρηνικό όπλο. Σημαίνει ότι τα μέσα για να γίνει αυτό υπάρχουν ήδη και ότι αυτή η απόφαση μπορεί να εφαρμοστεί σε λίγες μέρες από τη στιγμή που θα δοθεί η τελική πολιτική εντολή.

Ο θρησκευτικός φετφάς κατά της κατοχής πυρηνικών όπλων εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2003 από τον Ανώτατο Ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Αναφέρει:

«Πιστεύουμε ότι η προσθήκη πυρηνικών όπλων και άλλων τύπων όπλων μαζικής καταστροφής, όπως τα χημικά όπλα και τα βιολογικά όπλα, αποτελούν σοβαρή απειλή για την ανθρωπότητα… θεωρούμε ότι η χρήση αυτών των όπλων πρέπει να είναι χάραμ (απαγορευμένη) και η προσπάθεια για την προστασία της ανθρωπότητας από αυτή τη μεγάλη καταστροφή είναι καθήκον όλων».

Ωστόσο, η σιιτική πίστη υποστηρίζει ότι οι φετφάδες δεν ισχύουν εγγενώς για πάντα και οι ισλαμιστές νομικοί μπορούν να ερμηνεύσουν εκ νέου τη γραφή σύμφωνα με τις ανάγκες των καιρών.

Τον Απρίλιο, λίγο αφότου το Ιράν ξεκίνησε την Επιχείρηση Αληθινή Υπόσχεση εναντίον του Ισραήλ, ο Αχμάντ Χαγκχταλάμπ, διοικητής του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) και υπεύθυνος για την ασφάλεια των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν, δήλωσε:

«Εάν [το Ισραήλ] θέλει να εκμεταλλευτεί την απειλή επίθεσης στα πυρηνικά κέντρα της χώρας μας ως εργαλείο για να ασκήσει πίεση στο Ιράν, είναι δυνατό και κατανοητό να αναθεωρηθεί το πυρηνικό δόγμα και οι πολιτικές της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν και να αποκλίνουν από προηγούμενους διακηρυγμένους προβληματισμούς».

Τον Μάιο, ο Καμάλ Χαραζί, πρώην υπουργός Εξωτερικών που συμβουλεύει τον Ανώτατο Ηγέτη, δήλωσε: «Εμείς [το Ιράν] δεν έχουμε αποφασίσει να κατασκευάσουμε πυρηνική βόμβα, αλλά εάν απειληθεί η ύπαρξη του Ιράν, δεν θα υπάρχει άλλη επιλογή από το να αλλάξουμε το στρατιωτικό μας δόγμα.»

Και νωρίτερα αυτόν τον μήνα, Ιρανοί νομοθέτες ζήτησαν μια αναθεώρηση του αμυντικού δόγματος του Ιράν για να εξεταστεί το ενδεχόμενο υιοθέτησης πυρηνικών όπλων καθώς ο κίνδυνος κλιμάκωσης με το Ισραήλ συνεχίζει να αυξάνεται. Οι νομοθέτες σημείωσαν ότι ο Ανώτατος Ηγέτης μπορεί να επανεξετάσει το φετφά κατά των πυρηνικών όπλων με το σκεπτικό ότι οι συνθήκες έχουν αλλάξει.

Αυτές οι δηλώσεις, από κοινού, συνιστούν μια μορφή διακηρυκτικής πολιτικής η οποία, δεδομένων των εμπλεκόμενων πηγών, υποδηλώνει ότι έχει ήδη ληφθεί πολιτική απόφαση για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας, αφού έχει τεθεί το κριτήριο της εθνικής ασφάλειας.

Έχει την ικανότητα

Το Ιράν έχει εδώ και αρκετό καιρό την ικανότητα να κατασκευάζει και να εξοπλίζει πυρηνικούς εκρηκτικούς μηχανισμούς. Χρησιμοποιώντας υψηλά εμπλουτισμένο ουράνιο, το Ιράν θα μπορούσε να κατασκευάσει μέσα σε λίγες μέρες ένα απλό επικρουστικό όπλο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε κεφαλή βαλλιστικού πυραύλου.

Τον Ιούνιο, το Ιράν ενημέρωσε τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ ) ότι εγκαθιστά περίπου 1.400 προηγμένες συσκευές φυγόκεντρησης στις εγκαταστάσεις του στο Φόρντο. Με βάση τους υπολογισμούς που προκύπτουν από το διαθέσιμο απόθεμα του Ιράν σε εξαφθοριούχο ουράνιο εμπλουτισμένο κατά 60% (η πρώτη ύλη που χρησιμοποιείται στον εμπλουτισμό με φυγόκεντρο), το Ιράν θα μπορούσε να παράγει μέσα σε λίγες μέρες αρκετό ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού (δηλαδή πάνω από 90%) για την κατασκευή 3-5 όπλων.

Το μόνο που χρειάζεται είναι η πολιτική βούληση. Φαίνεται ότι το Ιράν έχει ξεπεράσει αυτό το όριο, πράγμα που σημαίνει ότι ο υπολογισμός πίσω από οποιαδήποτε επίθεση του Ισραήλ ή/και των ΗΠΑ στο Ιράν έχει αλλάξει για πάντα.

Το Ιράν δεν μασάει τα λόγια του για αυτή τη νέα πραγματικότητα. Τον Φεβρουάριο, ο πρώην επικεφαλής του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, Αλί-Ακμπάρ Σαλεχί, δήλωσε ότι το Ιράν έχει ξεπεράσει «όλα τα επιστημονικά και τεχνολογικά όρια» για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας, σημειώνοντας ότι το Ιράν έχει συσσωρεύσει όλα τα απαραίτητα στοιχεία για ένα πυρηνικό όπλο, εκτός από το υψηλά εμπλουτισμένο ουράνιο.

Δύο εβδομάδες αργότερα, ο Τζαβάντ Καρίμι Γκοντούσι, μέλος της Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας του ιρανικού κοινοβουλίου, δήλωσε ότι εάν ο ανώτατος ηγέτης «έδινε άδεια, θα απέχουμε μια εβδομάδα από τη δοκιμή της πρώτης [πυρηνικής βόμβας]», προσθέτοντας αργότερα ότι το Ιράν «χρειάζεται μισή μέρα ή το πολύ μία εβδομάδα για την κατασκευή της πυρηνικής κεφαλής».

Ένα απλό επικρουστικό πυρηνικό όπλο δεν θα χρειαζόταν να δοκιμαστεί – η βόμβα “Little Boy” που έριξαν οι ΗΠΑ στη Χιροσίμα στις 6 Αυγούστου 1945 ήταν μια επικρουστική συσκευή που κρίθηκε τόσο αξιόπιστη, που μπόρεσε να χρησιμοποιηθεί επιχειρησιακά χωρίς οποιαδήποτε προηγούμενη δοκιμή.

Το Ιράν χρειάζεται 35 με 55 κιλά ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού ανά επικρουστική συσκευή (όσο πιο εξελιγμένο είναι το σχέδιο, τόσο λιγότερο υλικό χρειάζεται).

Ανεξάρτητα από αυτό, το ωφέλιμο φορτίο του υπερηχητικού πυραύλου στερεού καυσίμου Φατάχ-1, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε στην επίθεση της 1ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ, είναι περίπου 400 κιλά — χωρητικότητα περισσότερο από αρκετή για να μεταφέρει ένα επικρουστικό όπλο ουρανίου.

Δεδομένου ότι η ασπίδα βαλλιστικών πυραύλων που κάλυπτε το Ισραήλ δεν ήταν σε θέση να αναχαιτίσει τον πύραυλο Φατάχ-1, εάν το Ιράν κατασκευάσει, παρατάξει και εκτοξεύσει έναν πυρηνικό πύραυλο Φατάχ-1 εναντίον του Ισραήλ, υπάρχει σχεδόν 100% βεβαιότητα ότι θα πετύχει τον στόχο του.

Το Ιράν θα χρειαζόταν 3 ως 5 πυρηνικά όπλα αυτού του τύπου για να καταστρέψει εντελώς την ικανότητα του Ισραήλ να λειτουργεί ως σύγχρονο βιομηχανικό έθνος.

Οι συνέπειες της αποχώρησης από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν

Αυτή η κατάσταση προέκυψε αφότου ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, το 2017, απέσυρε τις ΗΠΑ από το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης – το JCPOA, πιο γνωστό ως συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν.

Ο κινητήριος παράγοντας πίσω από τη διαπραγμάτευση για το JCPOA, η οποία έλαβε χώρα υπό τον Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, ήταν να σταματήσει η πορεία του Ιράν προς ένα πυρηνικό όπλο. Όπως είπε ο Ομπάμα,

«Με απλά λόγια, βάσει αυτής της συμφωνίας, υπάρχει μια μόνιμη απαγόρευση στο Ιράν να έχει ποτέ πρόγραμμα πυρηνικών όπλων και ένα μόνιμο καθεστώς επιθεωρήσεων που υπερβαίνει οποιοδήποτε προηγούμενο καθεστώς επιθεώρησης στο Ιράν. Αυτή η συμφωνία παρέχει στον ΔΟΑΕ τα μέσα για να διασφαλίσει ότι το Ιράν δεν θα προχωρήσει, τόσο μέσω εργαλείων επαλήθευσης ειδικά μέσα από το JCPOA, ορισμένα από τα οποία διαρκούν έως και 25 χρόνια, όσο και μέσω του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου που διαρκεί επ’ αόριστον. Επιπλέον, το Ιράν ανέλαβε δεσμεύσεις σε αυτή τη συμφωνία που περιλαμβάνουν απαγορεύσεις σε βασικές δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης που θα χρειαζόταν για να σχεδιάσει και να κατασκευάσει ένα πυρηνικό όπλο. Αυτές οι δεσμεύσεις δεν έχουν ημερομηνία λήξης».

Στις αρχές της διακυβέρνησής του, τον Ιούνιο του 2021, αφού ο Τραμπ είχε ήδη αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία, ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν διακήρυξε ότι «όσο είμαι εγώ, το Ιράν δεν θα αποκτήσει ποτέ πυρηνικό όπλο».

Ο διευθυντής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ ανέφερε σε δήλωση που κυκλοφόρησε στις 11 Οκτωβρίου: «Αξιολογούμε ότι ο Ανώτατος Ηγέτης δεν έχει λάβει απόφαση να συνεχίσει το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων που το Ιράν ανέστειλε το 2003».

Στον απόηχο της επιπόλαιης απόφασης του Τραμπ να αποχωρήσει από το JCPOA, το Ιράν προέβη σε ενέργειες που υπογράμμισαν ότι δεν αισθάνεται πλέον περιορισμένο από κανένα όριο που έθετε το JCPOA.

Το Ιράν έχει επεκτείνει το πυρηνικό του πρόγραμμα εγκαθιστώντας προηγμένες συστοιχίες φυγοκέντρησης που χρησιμοποιούνται για τον εμπλουτισμό ουρανίου και περιόρισε την παρακολούθηση του πυρηνικού του προγράμματος από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ). Εν ολίγοις, το Ιράν είναι σε θέση να παραγάγει πυρηνικό όπλο σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Ενώ το Γραφείο του Διευθυντή της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών πιστεύει επί του παρόντος ότι ο Ανώτατος Ηγέτης δεν έχει λάβει την πολιτική απόφαση να το πράξει, μια αξιολόγηση που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο περιέχει μια χαρακτηριστική παράλειψη σε σχέση με προηγούμενες εκτιμήσεις για τις πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν.

Τον Φεβρουάριο του 2024, η αξιολόγηση της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών σημείωνε ότι, «το Ιράν δεν πραγματοποιεί επί του παρόντος τις βασικές δραστηριότητες ανάπτυξης πυρηνικών όπλων που είναι απαραίτητες για την παραγωγή μιας δόκιμης πυρηνικής συσκευής».

Ωστόσο, αυτή η δήλωση εξαφανίστηκε από την αξιολόγηση του Ιουλίου 2024, μια σαφής ένδειξη ότι η κοινότητα των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ, σε μεγάλο βαθμό λόγω της μείωσης της δραστηριότητας επιθεώρησης από τον ΔΟΑΕ, δεν έχει πλέον γνώση για κρίσιμες τεχνικές πτυχές των βιομηχανιών του Ιράν που σχετίζονται με τα πυρηνικά.

Ο γερουσιαστής Lindsey Graham, αφού διάβασε τη διαβαθμισμένη έκδοση της έκθεσης της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών του Ιουλίου 2024 για το Ιράν, είπε ότι «ανησυχεί πολύ» ότι «το Ιράν θα διαθέτει τις επόμενες εβδομάδες ή μήνες πυρηνικό όπλο».

Τι αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ και το Ισραήλ

Αυτή είναι η κατάσταση που αντιμετωπίζουν το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες καθώς αποφασίζουν για ισραηλινά αντίποινα εναντίον του Ιράν για το χτύπημα με πυραύλους της 1ης Οκτωβρίου.

Το Ιράν έχει επισημάνει ότι οποιαδήποτε επίθεση κατά των δυνατοτήτων του για παραγωγή πυρηνικής ενέργειας ή πετρελαίου και φυσικού αερίου θα θεωρηθεί υπαρξιακή. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει την ανατροπή του φετφά και την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων εντός ημερών από τη λήψη μιας τέτοιας απόφασης.

Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είπε στους δημοσιογράφους την Παρασκευή ότι γνωρίζει πότε και πού θα χτυπήσει το Ισραήλ, αλλά αρνήθηκε να πει. Τα έγγραφα των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών που διέρρευσαν τις τελευταίες ημέρες έδειξαν τα όρια της γνώσης των ΗΠΑ για το τι ακριβώς σχεδιάζει να κάνει το Ισραήλ.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ, που διαθέτει πυρηνικά όπλα, είπαν εδώ και καιρό ότι ένα Ιράν με πυρηνικά όπλα αποτελούσε μια κόκκινη γραμμή που δεν θα μπορούσε να ξεπεραστεί χωρίς σοβαρές συνέπειες, δηλαδή μαζική στρατιωτική επέμβαση με στόχο την καταστροφή της πυρηνικής υποδομής του Ιράν.

Αυτή η γραμμή έχει ξεπεραστεί – το Ιράν είναι στην πράξη πυρηνική δύναμη, ακόμα κι αν δεν έχει κάνει τα τελικά βήματα για να ολοκληρώσει την κατασκευή μιας πυρηνικής βόμβας.

Οι συνέπειες της επίθεσης στο Ιράν θα μπορούσαν να αποδειχθούν μοιραίες για τους επιτιθέμενους και πιθανά για ολόκληρη την περιοχή.

Πηγή του άρθρου: consortiumnews.com

*Ο Scott Ritter είναι πρ. αξιωματικός πληροφοριών του Σώματος Πεζοναυτών των ΗΠΑ, που υπηρέτησε στην πρώην Σοβιετική Ένωση εφαρμόζοντας συνθήκες για τον έλεγχο των όπλων στον Περσικό Κόλπο κατά τη διάρκεια της Επιχείρησης Καταιγίδα της Ερήμου, και στο Ιράκ επιβλέποντας τον αφοπλισμό των Μέσων Μαζικής Καταστροφής. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του είναι το «Καλύπτοντας τις εξελίξεις στην Ουκρανία», που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Clarity Press.