του Γιάννη Χρυσοχέρη*

Όταν εισέβαλαν τα ρώσικα στρατεύματα στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, δύο πράγματα έκαναν εντύπωση στους δυτικούς παρατηρητές: το πρώτο ήταν η μικρή ένταση της επίθεσης, πάντα σχετικά με τις δυνάμεις που θα μπορούσε να διαθέσει, και ειδικά η πολύ χαμηλή ένταση των βομβαρδισμών. Το δεύτερο ήταν οι αργοί ρυθμοί προέλασης, ειδικά όταν είχαν να αντιμετωπίσουν δυνάμεις εντός αστικού ιστού. Το άμεσο συμπέρασμα ήταν, πάντα κατά τους δυτικούς αναλυτές, ότι έχει γίνει κακός σχεδιασμός της επιχείρησης και ότι ο ρωσικός στρατός έχει χαμηλό ηθικό, κακή επιμελητεία και πώς οι μυστικές υπηρεσίες έδωσαν τελείως λάθος πληροφόρηση στην ηγεσία.

Ο πόλεμος συνεχίζεται για σχεδόν δύο μήνες και ακόμα δεν έχει επιτευχθεί κάποια ολοκληρωμένη νίκη σε κανένα μέτωπο. Ακόμα και στη Μαριούπολη, κάποιοι πυρήνες αντιστέκονται στα υπόγεια της χαλυβουργίας. Και ξαφνικά, ο ρωσικός στρατός αναδιατάσσεται εγκαταλείποντας την πολιορκία του Κιέβου και μεταφέροντας δυνάμεις ανατολικότερα! Όμως δεν έχουμε ενδείξεις για μεταφορά μονάδων από τις τεράστιες εφεδρείες που διαθέτει η Ρωσία. Οποιοσδήποτε αρχιστράτηγος θα τις είχε ρίξει στην μάχη, έστω ένα μέρος, αν έβλεπε μια αποτυχία στο αρχικό του σχέδιο. με τόσο μεγάλες καθυστερήσεις στην επίτευξη στόχων. Ή, τουλάχιστον, θα αύξανε την εμπλοκή της αεροπορίας και του πυροβολικού που, μέχρι τώρα, έχουν κάνει ελάχιστη χρήση της πραγματικής τους ισχύος.

Μήπως, όμως, πρέπει να δούμε τα πράγματα από κάποια άλλη γωνία;

Με ποιο κριτήριο μετράνε τα αποτελέσματα οι δυτικοί; Συγκρίνουν τον παρόντα πόλεμο με όλους τους σημαντικούς πολέμους που έχουν συμβεί από το Β΄ΠΠ μέχρι σήμερα, οι οποίοι είναι δύο ειδών: είτε είναι κεραυνοβόλες εκστρατείες, όπως των Γερμανών και των Ισραηλινών, με μέγιστη συγκέντρωση δυνάμεων και ταχύτατη προέλαση, είτε εκστρατείες τύπου «καταιγίδας της ερήμου», όπου βάλλεται ο στόχος με μαζικά πυρά για εβδομάδες μέχρι να ισοπεδωθεί, ώστε να προελαύσουν τα φίλια στρατεύματα σε καμένη γη, χωρίς αξιόλογη εναπομείνασα αντίσταση. Δηλαδή, τακτικές που μοιάζουν με κυνήγι άγριων ζώων, από ενεδρεύουσα ομάδα κυνηγών. Μήπως όμως αυτή η εμμονή σε γνώριμες στρατηγικές του παρελθόντος οδηγεί σε λάθος συμπεράσματα;

Μήπως ο Βλαδίμηρος Πούτιν δεν βγήκε για κυνήγι, αλλά για ψάρεμα;

Τι σημαίνει αυτό; Ποια η διαφορά; Στο κυνήγι, ο κυνηγός τρέχει πίσω από το θήραμα και, για να μην του ξεφύγει, πρέπει να τρέξει γρήγορα, καθώς και να ευστοχήσει με την πρώτη. Αντίθετα, στο ψάρεμα, ο ψαράς δολώνει και περιμένει. Το ψάρι θα έρθει μόνο του να πιαστεί στο αγκίστρι! Δεν υπάρχει πρόβλημα χρόνου, ούτε ταχύτητας. Επίσης, ο ψαράς δεν τραβάει με τη μία το ψάρι που τσίμπησε. Λασκάρει την πετονιά και την ξανατραβάει κι επαναλαμβάνει πολλές φορές την ίδια διαδικασία, πρώτα για να ξεγελάσει το ψάρι, ώστε να πιαστεί καλά στο αγκίστρι και μετά για να το κουράσει πριν το τελικό τράβηγμα, για να το βγάλει έξω!

Οι κινήσεις των Ρώσων μοιάζουν πιο πολύ με την δεύτερη περίπτωση: καταρχάς, τα στρατεύματα που εισέβαλαν είναι περίπου 200.000 σε αριθμό, πολύ λιγότερα από την άνω του εκατομμυρίου δύναμη του ρώσικου στρατού ξηράς (χωρίς να υπολογίσουμε τις εφεδρείες) και σίγουρα λιγότερα από την παρατακτέα δύναμη των Ουκρανών, που υπολογίζεται σε άνω των 500.000 (μαζί με τους επίστρατους και τους εθνοφύλακες). Αυτό δεν δείχνει καθόλου στρατό που μπαίνει για να σαρώσει τον εχθρό στον ελάχιστο χρόνο!

Ούτε η ποιότητα των οχημάτων είναι η καλύτερη δυνατή. Τα πιο σύγχρονα άρματα δεν έχουν μπει καν στο παιχνίδι! Επί επτά εβδομάδες περιμένουν κάτι, κάπου, μέσα στο ρωσικό έδαφος. Το ίδιο και η αεροπορία: οι επιθέσεις σε ουκρανικούς στόχους είναι υποτονικές και σίγουρα δεν χτυπάει πολιτικούς στόχους, παρά μόνο αν γίνουν ορμητήρια των ενόπλων. Έχουν την εξήγησή τους όλα αυτά: δεν καταστρέφει υποδομές σε περιοχές που θέλει να προσαρτήσει και ο πληθυσμός είναι εθνικά Ρώσοι στην πλειοψηφία, άρα δικοί του άνθρωποι. Περικυκλώνει πόλεις, αλλά δεν μπαίνει μέσα για τον φόβο των μεγάλων απωλειών σε αστικό πόλεμο. Φυλάει τα καλύτερα στρατεύματά του για την περίπτωση που εμπλακεί το ΝΑΤΟ. Από την άλλη όμως, δεν καταστρέφει επαρκώς στόχους, ούτε στην δυτική Ουκρανία όπου ο πληθυσμός είναι εχθρικός έναντι της Ρωσίας και που από ό,τι φαίνεται, μάλλον δεν ενδιαφέρεται να την προσαρτήσει, αλλά να την καταστήσει ένα αδύναμο κράτος, κάτι σαν ουδέτερη ζώνη. Μοιάζει σαν να περιμένει κάτι και καθυστερεί επίτηδες! Δεν πείθει η εξήγηση της «απρόσμενα ηρωικής αντίστασης των Ουκρανών» και της «κακής στρατηγικής» των Ρώσων στρατηγών. Αν βιάζονταν, θα είχαν ρίξει εφεδρείες στην μάχη εδώ και εβδομάδες. Οι Ρώσοι φημίζονται ότι ασχολούνται πολύ με την λεπτομέρεια στους σχεδιασμούς τους και γενικά όταν κάνουν το οτιδήποτε, φροντίζουν να είναι καλά διαβασμένοι και να γνωρίζουν τα πράγματα εις βάθος. Αντιθέτως, η πλευρά της δύσης, τα τελευταία χρόνια, συνεχώς μας εκπλήσσει με τον ερασιτεχνισμό της, ειδικά όσον αφορά στην πολιτική ηγεσία της. Και όσο περνάει ο καιρός, τα κάνουν όλο και χειρότερα! Η ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού, που καθορίζει τις στρατηγικές αποφάσεις του δυτικού κόσμου, επιδεινώνεται ραγδαία χρόνο με τον χρόνο. Ποτέ άλλοτε, στην ιστορία της, η δύση, δεν υπέφερε από χειρότερη ηγεσία!

Μπορούμε να δούμε τα πιθανά οφέλη αυτής της αργοπορίας των επιχειρήσεων σε στρατιωτικό, οικονομικό, αλλά και πολιτικό επίπεδο.

Οικονομικά: αυτός ο πόλεμος έχει τεράστιο οικονομικό κόστος για τη Ρωσία, σε έξοδα κινητοποίησης των ενόπλων δυνάμεων, σε καταστροφές πολιτικών δομών που θα χρειαστούν ανακατασκευή, καθώς και σε κυρώσεις που πάρθηκαν εναντίων της. Για το καθαρά πολεμικό κόστος (της κινητοποίησης των Ε.Δ.) διάβασα μία ανάλυση για περίπου ένα δις. δολάρια ημερησίως! Αν αληθεύει, τότε είμαστε ήδη στα 50 δις! Για τα άλλα δύο δεν μπορούν να γίνουν σαφείς εκτιμήσεις. Πάντως, είναι σαφές ότι ο ρωσικός στρατός αποφεύγει όπως ο διάολος το λιβάνι την επίθεση και καταστροφή πολιτικών στόχων και υποδομών. Προφανώς, υπολογίζουν αφενός ότι αυτές οι περιοχές θα προσαρτηθούν, οπότε θα πέσει στους ίδιους το βάρος της ανοικοδόμησης και αφετέρου, ότι θα πρέπει να συμβιώσουν μετά μαζί με έναν πληθυσμό, που δεν θα είναι πολύ χαρούμενος από την καταστροφή των σπιτιών του. Μπορεί οι ανταποκρίσεις των δυτικών μέσων, συμπεριλαμβανομένων και των ελληνικών, να δείχνουν αποκλειστικά εικόνες καταστροφής, αλλά αυτό είναι απλά ένα κομμάτι του μηχανισμού χειραγώγησης της κοινής γνώμης. Γι’ αυτόν τον λόγο αποκλείστηκαν όλα τα ρωσικά ΜΜΕ και εφαρμόστηκε βαριά λογοκρισία στο YouTube και τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.

Οι οικονομικές κυρώσεις που επέβαλε η δύση προκαλούν περισσότερο δυσκολίες σε μεμονωμένα άτομα, παρά στο ρωσικό κράτος ή σε μεγάλους οργανισμούς και οι δευτερογενείς συνέπειες από τις κυρώσεις αυτές επιστρέφουν πίσω στις χώρες που τις επέβαλαν. Η αποσύνδεση του Σουίφτ από την Ρωσία μπορεί να προκάλεσε δυσκολία στους Ρώσους να ταξιδέψουν στο εξωτερικό, αλλά εμποδίζει εξίσου τους Ευρωπαίους να πάνε στην Ρωσία και στερούν από την Ευρώπη ένα μεγάλο έσοδο από τους Ρώσους τουρίστες. Τα προϊόντα της ρωσικής βιομηχανίας δεν πουλιούνται στην δύση, αλλά είναι περισσότερα τα προϊόντα της δύσης που δεν πουλιούνται πλέον στην Ρωσία, όπως αυτοκίνητα και προϊόντα πολυτελείας. Όσον αφορά στους υδρογονάνθρακες, οι Ευρωπαίοι είναι παντελώς ανέτοιμοι να αντικαταστήσουν την τωρινή τους πηγή από άλλη. Το υγροποιημένο αμερικάνικο φυσικό αέριο χρειάζεται δεξαμενόπλοια για να μεταφερθεί και λιμενικές εγκαταστάσεις με χώρους αποθήκευσης, τα οποία είναι όλα σε ανεπάρκεια και θα χρειαστούν χρόνια και τεράστιες επενδύσεις μέχρι να υλοποιηθούν. Και δεν συζητάμε για την αύξηση του κόστους ενέργειας που θα προκληθεί από αυτόν τον σπάταλο τρόπο τροφοδοσίας, με τραγικές συνέπειες στην οικονομία.

Η Ευρώπη είναι καταδικασμένη να εξαρτάται από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες, όσο δεν εκμεταλλεύεται αυτούς που βρίσκονται στην ευρωπαϊκή ΑΟΖ στην Αν. Μεσόγειο. Αυτά, όσον αφορά στο μέλλον. Στο παρόν τώρα, οι κυρώσεις έχουν εκτοξεύσει το κόστος των εξαγομένων καυσίμων στην διπλάσια τιμή μεσοσταθμικά ή και περισσότερο και, με δεδομένη την ελάχιστη μείωση της ζήτησης, έχουν διπλασιαστεί και τα έσοδα της Ρωσίας από αυτούς. Για τα 8.000.000 βαρέλια πετρελαίου που εξάγει ημερησίως, είχαμε αύξηση τιμής περίπου 50 δολάρια/βαρέλι, δηλ. επιπλέον κέρδος 400.000.000/ημέρα! Αν προσθέσουμε ανάλογα υπερκέρδη από το αέριο, τα μέταλλα και τα σιτηρά, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το ημερήσιο επιπλέον κέρδος από την κήρυξη του πολέμου υπερβαίνει το ημερήσιο κόστος του! Γιατί λοιπόν να βιάζεται να τον τελειώσει η Ρωσία; Με δεδομένο ότι οι τιμές θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα και μετά το τέλος των εχθροπραξιών για μεγάλο διάστημα, θα βγουν και αρκετά κέρδη για την ανοικοδόμηση των προσαρτημένων περιοχών της Ουκρανίας! Ακόμα και με μακροχρόνια οπτική, οι δυτικές αγορές αερίου, που θα χαθούν όταν θα εισάγουν αμερικάνικο υγροποιημένο, θα έχουν ήδη αντικατασταθεί με αγωγούς προς την Κίνα ,την Ινδία και άλλες ασιατικές χώρες. Για την Ευρώπη θα αυξηθεί το κόστος των πρώτων υλών, καθώς και οι περιοδικές ελλείψεις τους, με βαριές συνέπειες στην οικονομία, ενώ για την Ρωσία δεν θα υπάρχει καμία σημαντική αρνητική επίπτωση. Στην Ευρώπη, ο πληθωρισμός και οι ελλείψεις μπορεί να προκαλέσουν μεγάλες αναταραχές στις κοινωνίες. που θα οδηγήσουν, πιθανώς, στη διάσπαση της ΕΕ και την κατάργηση του ευρώ!

Αυτά τα απλά δεδομένα δεν τα σκέφτηκαν τα σαΐνια των Βρυξελών; Τι περίμεναν δηλαδή; Ότι οι Ρώσοι θα πέσουν σε κατάθλιψη και θα κάνουν ομαδικά χαρακίρι, άμα στερηθούν τις εισαγωγές των Μερσεντές και δεν φάνε χάμπουργκερ στα Μακντόναλντς; Ποιος χάνει από το κλείσιμο όλων αλυσίδων λιανικής και εστίασης στην Ρωσία; Οι Ρώσοι απλά θα τις αντικαταστήσουν είτε με δικές τους ή με άλλες από φίλιες χώρες, όπως Ινδία Κίνα κλπ. Μετά να δούμε πως θα ξαναμπούν οι δυτικοί στην ρωσική αγορά!

Οι δυτικοί έχουν ένα σοβαρό πρόβλημα αντίληψης των σύγχρονων γεωοικονομικών δεδομένων. Νομίζουν, ακόμα, πως το κέντρο βάρους της Γης βρίσκεται στον Ατλαντικό, ενώ εδώ και αρκετό καιρό έχει μεταφερθεί στον Ειρηνικό. Δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν ότι, ακόμα και οι τριτοκοσμικές χώρες που μέχρι πρόσφατα τους κοίταζαν στα μάτια και τους θεωρούσαν πρότυπα, τώρα κοιτάζουν αλλού! Νομίζοντας ότι θα απομόνωναν την Ρωσία από τον υπόλοιπο κόσμο, στην πραγματικότητα απομόνωσαν τον εαυτό τους από πολύ σημαντικές αγορές! Πόσον καιρό θα χρειαστούν οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες, για να αντικαταστήσουν τα εργοστάσια μοναδικών ανταλλακτικών που είχαν στην Ουκρανία; Ήδη έχουν σταματήσει γραμμές παραγωγής αυτοκινήτων επειδή δεν λαμβάνουν ανταλλακτικά και λάστιχα. Πόσοι πελάτες των ευρωπαϊκών βιομηχανιών θα βρουν άλλους προμηθευτές στην Ασία και πώς σχεδιάζουν να τους ξανακερδίσουν πίσω, όταν θα ξαναπάμε σε κάποια κανονικότητα; Πόση ακόμα από την εναπομείνασα ευρωπαϊκή βιομηχανία θα χαθεί οριστικά, προς όφελος των μέχρι πρότινος αναπτυσσόμενων κρατών; Η Ευρώπη έχει πυροβολήσει τα πόδια της – και ακόμα δεν έχουμε μιλήσει για τον τριτογενή τομέα!

Και, ενώ στον μεν πρωτογενή και δευτερογενή οι ΗΠΑ δεν φαίνονται να πλήττονται, αλλά μάλλον να ωφελούνται οριακά, γιατί αυτές θα τροφοδοτούν πλέον την Ευρώπη με σιτηρά και υδρογονάνθρακες, στον δε τριτογενή τομέα οι επιπτώσεις θα είναι τραγικές για το σύνολο της Δύσης. Η φαεινή ιδέα να αποκόψουν την Ρωσία από το σύστημα πληρωμών Σουίφτ επιτάχυνε τις διαδικασίες αποδολαριοποίησης του παγκοσμίου συστήματος εμπορίου και μαζί μ’ αυτό παρασύρεται και το ευρώ! Ποια είναι η μεγαλύτερη βιομηχανία των ΗΠΑ; Δεν είναι ούτε το στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα, ούτε οι εταιρείες ενέργειας ,ούτε η Σίλικον βάλλευ. Είναι το νομισματοκοπείο, που τυπώνει δολάρια, είτε χάρτινα είτε ψηφιακά! Από το τέλος του Β΄ΠΠ, οπότε και καθιερώθηκε το δολάριο ως το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, οι ΗΠΑ δεν χρειαζόταν να περιοριστούν στην παραγωγή χρήματος που την ορίζει η εγχώρια παραγωγική δυναμικότητα, αλλά μπορούσαν να κόβουν χρήμα για την συναλλαγή με τρίτους ή για συναλλαγές μεταξύ τρίτων χωρών, χωρίς να χρειάζεται να έχει αντίκρισμα σε δική της παραγωγή. Φυσικά, αυτό το τζάμπα χρήμα, χωρίς αντίκρισμα, δεν χαριζόταν, αλλά δίνονταν έναντι εξαγοράς πλουτοπαραγωγικών πηγών και εκποίησης εγχώριων υποδομών και εταιρειών από τις συναλλασσόμενες χώρες. Έτσι, ο κόσμος γέμισε δολάρια, χωρίς να δημιουργηθούν τάσεις απαξίωσής τους.

Η δεύτερη καταβόθρα που απορροφούσε τα πλεονάζοντα δολάρια ήταν οι συνεχώς επεκτεινόμενες κεφαλαιαγορές και χρηματαγορές. Οι οποίες εμπλουτιζόμενες συνεχώς με νέα προϊόντα (παράγωγα κλπ) που αυξάνουν την μόχλευση, δημιουργούσαν υπερκέρδη, πλασματικά σε ένα μεγάλο βαθμό, και έτσι οι μεγάλες κεφαλαιαγορές την Ν. Υόρκης, του Σικάγο, του Λονδίνου, αλλά και της ηπειρωτικής Ευρώπης, λειτουργούσαν ως πόλος έλξης για το παγκόσμιο κεφάλαιο, ειδικά το κερδοσκοπικό. Αυτό δημιουργεί μέχρι σήμερα τις συνθήκες για το συνεχές τύπωμα δολαρίων χωρίς συνέπειες. Όμως, αυτό δεν μπορεί να συνεχίζεται επ άπειρον! Δεν είναι τυχαίο που η πρώτη σοβαρή οικονομική κρίση του 2007 έγινε μόλις 6 χρόνια μετά την δημιουργία του δεύτερου διεθνούς νομίσματος, του ευρώ!! Μπορεί η αφορμή της κρίσης να ήταν η σκανδαλώδης κερδοσκοπία στην αγορά ακινήτων και υποθηκών εντός των ΗΠΑ, αλλά ένα μέρος των αιτίων μπορεί να αναζητηθεί στην, όχι και τόσο άνετη πλέον, επέκταση του δολαρίου. Αν και το ευρώ δεν πήρε ποτέ τη δεσπόζουσα θέση του δολαρίου, συνέβαλε παρόλα αυτά στην αρχή της αποκαθήλωσής του!

Εδώ και κάποια χρόνια, οι ανερχόμενες δυνάμεις, όπως η Κίνα και η Ρωσία, προσπαθούν να βρουν τρόπους να αποδεσμευτούν από την ηγεμονία του δυτικού συστήματος συναλλαγών. Έκαναν δικές τους πλατφόρμες διεθνών συναλλαγών στα εθνικά τους νομίσματα, έφτιαξαν πιστωτικές κάρτες ανεξάρτητες από τις δυτικές τράπεζες, ίδρυσαν την τράπεζα των BRICS για να αποδεσμευτούν από το ΔΝΤ και την παγκόσμια τράπεζα. Το επόμενο βήμα, όπως αποκαλύφθηκε πρόσφατα, είναι η δημιουργία κοινού συναλλακτικού νομίσματος, με αντίκρισμα στα εθνικά νομίσματα των συμμετεχόντων χωρών, αλλά και με συμμετοχή σε αποθέματα πρώτων υλών, καυσίμων, σιτηρών και πιθανώς πολύτιμων μετάλλων! Αυτό σχεδιαζόταν για το μέλλον, αλλά ο πόλεμος και ειδικά ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το δυτικό σύστημα πληρωμών, επιταχύνει τις διαδικασίες αυτές. Όσο διαρκεί η κρίση της Ουκρανίας και οι αντίστοιχες κυρώσεις, τόσο αυξάνονται οι πιέσεις από χώρες που αγοράζουν πρώτες ύλες από τη Ρωσία, για την συμμετοχή τους σε ένα εναλλακτικό σύστημα συναλλαγών. Άλλος ένας λόγος να μην βιάζεται ο Πούτιν να τελειώσει ο πόλεμος! Ως μία από τις ηγετικές δυνάμεις του νέου συστήματος, η Ρωσία, μόνο οφέλη μπορεί να έχει από την επίσπευση εφαρμογής του. Ακόμα και χώρες του Περσικού κόλπου ξεκίνησαν να εξάγουν πετρέλαιο σε γουάν! Αυτό σε άλλες εποχές θα είχε προκαλέσει στρατιωτική επέμβαση, όπως έγινε το 2003 με το Ιράκ και το 2011 με την Λιβύη. Στη σημερινή συγκυρία, πόσο είναι εφικτό να ανοίξουν οι ΗΠΑ νέο μέτωπο με την Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα; Με τι δικαιολογία, με ποιους συμμάχους και με ποια χρηματοδότηση;

Και τι θα γίνει τότε με το δολάριο; Όταν ξεκινήσει το νέο νόμισμα, τότε, τεράστιες ποσότητες του αμερικάνικου νομίσματος, που τώρα βρίσκονται στις τράπεζες όλου του κόσμου, ξαφνικά θα μείνουν στα αζήτητα! Οι κεντρικές τράπεζες θα προσπαθούν να ξεφορτωθούν δολάρια για να αγοράσουν το νέο νόμισμα και κανείς δεν θα τα αγοράζει! Θα δούμε τους πακτωλούς χρήματος που τυπώνονταν τα προηγούμενα χρόνια να απαξιώνονται! Αυτό θα δημιουργήσει μια τεράστια υποτίμηση για το δολάριο, καθώς και ακόμα μεγαλύτερες πληθωριστικές πιέσεις μέσα στις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, όλες οι μετοχές που αποτιμούνται σε δολάρια, όπως και όλα τα χρεόγραφα δολαρίου, θα δουν την αξία τους να καταρρέει στα χρηματιστήρια! Όλα τα παραπάνω θα προκαλέσουν μια άνευ προηγουμένου έκρηξη των κοινωνικών εντάσεων μέσα στις ΗΠΑ, αλλά και σε όλες τις συνδεδεμένες χώρες.

Έχει ενδιαφέρον να δούμε με ποιο τρόπο θα προσπαθήσουν να θέσουν υπό έλεγχο τις κοινωνίες τους. Μία επιπλέον συνέπεια της πτώσης του δολαρίου θα μπορούσε να είναι ο περιορισμός της οικονομικής ισχύος της Κίνας ,μακροπρόθεσμα. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος κάτοχος αμερικανικών ομολόγων παγκοσμίως και μια πτώση του δολαρίου θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τα αποθεματικά της. Βέβαια, αυτό θα συμβεί σε δεύτερο χρόνο και κάπως σταδιακά, οπότε η Κίνα θα έχει τη δυνατότητα να αντισταθμίσει εν μέρει τη ζημιά, αντικαθιστώντας μέρος των δολαριακών αποθεματικών με άλλα. Επίσης, θα μπορεί να τυπώνει και να εξάγει το νόμισμά της σε άλλες χώρες, που θα έχουν αφήσει το δολάριο, όμως θα υπάρξουν αναταράξεις. Μήπως είναι κι αυτό στο σχέδιο της Ρωσίας δηλ. να περιοριστεί μελλοντικά η τώρα σύμμαχος, αλλά αργότερα ανταγωνιστής, Κίνα;

Όταν επιβλήθηκαν οι κυρώσεις χρηματοοικονομικού τύπου στην Ρωσία, μετά την επιχείρηση στην Ουκρανία, το ρούβλι άρχισε να πέφτει στα διεθνή χρηματιστήρια και ακόμα περισσότερο τα ρωσικά ομόλογα. Η Ρωσία δεν έκανε καμία απολύτως κίνηση για να συγκρατήσει την πτώση, ούτε σε επίπεδο άμεσης παρέμβασης στις αγορές, ούτε θέτοντας κάποιο άλλο αντίμετρο οικονομικού ή πολιτικού χαρακτήρα! Απλά, άφησε τις αγορές ελεύθερες επί 15 ημέρες να γκρεμοτσακίζουν το νόμισμα και το χρέος της! Δεν διέψευσε καν τις φήμες που ήθελαν την Ρωσία να μην εξοφλεί τις δόσεις των χρεών της! Κι εκεί που η αξία του ρουβλιού είχε φτάσει στο μισό της αρχικής και όλοι μιλούσαν για την καταστροφή της ρωσικής οικονομίας και την επιτυχία των κυρώσεων, ρίχνει στο τραπέζι ένα πακέτο μέτρων, που όχι απλά ανέστρεψαν την πορεία του νομίσματος, αλλά εξέθεσαν όλους τους διεθνείς φωστήρες, που περίμεναν την συνθηκολόγηση των Ρώσων μπροστά στο φάσμα της οικονομικής καταστροφής! Τα αντίμετρα συνίσταντο στην κατάργηση του δολαρίου και του ευρώ από τις ρώσικες εξαγωγές και στην αντικατάστασή τους από το ρούβλι. Κατευθείαν δημιουργήθηκε η ζήτηση για ρούβλια αντίστοιχης αξίας για πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια ημερησίως, με σωρευτικό αποτέλεσμα και αντίστοιχη μείωση στη ζήτηση δυτικών νομισμάτων. Επίσης, έθεσε και άλλα μέτρα με μικρότερη επίδραση, όπως η χρήση άλλων πλατφορμών στις συναλλαγές, εκτός του σουίφτ, και οι περιορισμοί στην εξαγωγή συναλλάγματος, καθώς και η απαγόρευση σε ξένες επενδύσεις να εξάγουν τα κέρδη τους και να αποχωρήσουν από την ρώσικη αγορά με ρευστοποίηση των περιουσιακών τους στοιχείων. Το αποτέλεσμα ήταν να επιστρέψει το ρούβλι, σε ελάχιστο χρόνο, περίπου στην προ κρίσης τιμή του και αντίστοιχα να δημιουργηθούν σοβαρές διακυμάνσεις στα δυτικά χρηματιστήρια και τις χρηματαγορές.

Γιατί άραγε καθυστέρησε ο Πούτιν περίπου δύο ολόκληρες εβδομάδες, για να κάνει αντίμετρα στις κυρώσεις των δυτικών; Μήπως δεν ήξερε τι μέτρα θα του επέβαλαν στην περίπτωση που προχωρούσε σε εισβολή στο ουκρανικό έδαφος; Ή μήπως περίμενε να έρθουν πρώτα τα μέτρα και μετά από συσκέψεις δύο εβδομάδων να αποφασίσει τη δική του αντίδραση;

Προφανώς, πρόκειται για τεχνική δολώματος με χαλαρή πετονιά! Για έναν παίχτη του χρηματιστηρίου, δεν υπάρχει καλύτερη ευκαιρία για κερδοσκοπία, από την περίπτωση που έχει εσωτερική πληροφόρηση για την έλευση μιας συγκυρίας, καλής ή κακής, και τη γνώση του χρόνου που αυτή θα αναιρεθεί. Πόσο μάλλον, όταν αυτός που δημιουργεί και αναιρεί το οικονομικό γεγονός, είναι αυτός ο ίδιος! Αφού γνώριζε ότι οι αγορές θα επιτίθονταν στο ρούβλι αμέσως μετά την έναρξη των επιχειρήσεων, το αυτονόητο για έναν έμπειρο κερδοσκόπο θα ήταν να είχε ήδη ανοίξει, αργά και διακριτικά, θέσεις «short» στην αγορά παραγώγων, δηλ. να έχει στοιχηματίσει στην πτώση των συγκεκριμένων αποκτημάτων, ώστε να αποκομίσει τεράστια κέρδη από την κάθοδο της αξίας στο μισό της αρχικής. Στις χαμηλές τιμές, θα έκλεινε τις θέσεις στα παράγωγα, θα αγόραζε ρούβλια και όσο κομμάτι του χρέους θα μπορούσε να αγοράσει χωρίς να κινήσει υποψίες, και ίσως να άνοιγε πάλι θέσεις στα παράγωγα, αλλά με αντίθετη κατεύθυνση αυτή την φορά, ώστε να βγουν ανάλογα κέρδη από την επαναφορά του ρουβλιού στην προ πολέμου ισοτιμία. Οι δύο εβδομάδες είναι ένα εύλογο διάστημα για να γίνει αυτή η «τράμπα», από θέσεις “short” σε θέσεις “long” στα διεθνή χρηματιστήρια, χωρίς να κινηθούν υποψίες. Φυσικά, οι πράξεις που βασίζονται σε εσωτερική πληροφόρηση είναι αυστηρά απαγορευμένες, αλλά δεν νομίζω να σκάει και πολύ ο Βλαδίμηρος Πούτιν αν στις κατηγορίες για αυταρχισμό, καταπάτηση του διεθνούς δικαίου και γενοκτονία ,προστεθεί και αυτή της παράνομης κερδοσκοπίας! Αν βέβαια καταφέρουν να συλλέξουν στοιχεία για τέτοια κατηγορία, γιατί ασφαλώς οι πράξεις θα έχουν γίνει μοιρασμένες σε ευρύ χρονικό διάστημα και μέσω τρίτων, καλυμμένων πίσω από περίπλοκα κανάλια και διαδρομές του χρήματος, ώστε να μην μπορεί να βρεθεί ο αρχικός εντολέας! Και σίγουρα, το μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών θα έγινε σε χρηματαγορές φιλικών χωρών όπως Κίνα, Ινδία, Αραβικές χώρες κλπ, με ανάλογες προμήθειες για τους ενδιάμεσους. Ίσως αυτό να είναι και ένα επιπλέον αίτιο για την προθυμία των αραβικών χωρών να πουλάνε σε νομίσματα εκτός δολαρίου. Θα είχε ενδιαφέρον να γίνει μία έρευνα για τις μεταβολές στον όγκο των θέσεων στα αξιόγραφα που σχετίζονται με την Ρωσία, πριν και μετά την έναρξη του πόλεμου. Εκεί θα φαινόταν αν όντως υπήρξε τέτοιο παιχνίδι και σε ποια έκταση. Πάντως, τα ποσά που μπορούν να κερδηθούν από μια τέτοια διαδικασία ανέρχονται σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Αν είναι αρκετά ικανοί οι Ρώσοι σε τέτοιες οικονομικές κινήσεις, μπορεί να έχουν κάνει το δυστύχημα, ευτύχημα. Πάντως, το σίγουρο είναι ότι οι δυτικοί τους έδωσαν την ιδανική ευκαιρία στο πιάτο.

Στο πολιτικό μέρος της εξίσωσης, τα κέρδη είναι εξίσου σημαντικά. Καταρχάς, δόθηκε σήμα στη διεθνή «πιάτσα» πως η Ρωσία δεν είναι μία χώρα την οποία μπορείς να αγνοήσεις ή να υποτιμήσεις. Έδειξε μια αποφασιστικότητα και μια κεραυνοβόλα αντίδραση, που θα βάλει σε σκέψεις οποιονδήποτε από εδώ και πέρα, θα σκεφτεί να παίξει παιχνίδια εις βάρος της. Επίσης, ενέπνευσε αξιοπιστία στη διεθνή κοινή γνώμη, γιατί έχει μια σταθερή γραμμή που δεν είναι επιθετική ως προς την διεκδίκηση των συμφερόντων της και δεν εμπνέει αλαζονεία, σε αντίθεση με τη δύση, και ειδικά τις ΗΠΑ, που χρησιμοποιούν δύο μέτρα και δύο σταθμά, αθετούν σχεδόν ό,τι υπογράφουν, προβάλλοντας εμφανώς υποκριτικά επιχειρήματα και επιπλέον, απαιτούν από τους πάντες, με προκλητικό τρόπο, χωρίς πολλές φορές να τηρούν ούτε την στοιχειώδη διπλωματική ευγένεια. Η Ρωσία τηρεί με ευλάβεια το διεθνές δίκαιο και προειδοποιεί πριν κάνει το οτιδήποτε με τεκμηριωμένα επιχειρήματα. Αυτές οι συμπεριφορές έχουν γίνει αντιληπτές από τους διπλωματικούς και πολιτικούς κύκλους των περισσότερων χωρών, με αποτέλεσμα να υπάρχει μια αυξανόμενη συμπάθεια για τους Ρώσους και επίσης αυξανόμενη δυσαρέσκεια για τις ΗΠΑ και τους στενούς συμμάχους της.

Ο πολίτης της Δύσης, με τον καταιγισμό προπαγάνδας που δέχεται από τα «πλουραλιστικά», «αντικειμενικά» και «δημοκρατικά» ΜΜΕ, δεν αντιλαμβάνεται εύκολα την αλλαγή της διεθνούς τάσης, που είναι όμως εμφανέστατη στις αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας: Το σύνολο, σχεδόν, των χωρών της Αφρικής, της Μ. Ανατολής, της Λατινικής Αμερικής και της νοτίου Ασίας, αγνόησαν τις μονομερείς κυρώσεις που αποφάσισαν οι Αγγλοσάξονες και εφάρμοσαν οι χώρες της ΕΕ μαζί με την Ιαπωνία και την Κορέα. Ο υπόλοιπος κόσμος, πλην της Δύσης, συνεχίζει κανονικά τις συναλλαγές με την ρωσική ομοσπονδία, συμπεριλαμβανομένων και χωρών πλανητικής ισχύος, όπως η Κίνα και η Ινδία. Η Δύση, νομίζοντας ότι θα απομόνωνε την Ρωσία από τον υπόλοιπο κόσμο, στην ουσία πυροβόλησε τα πόδια της και απομονώθηκε η ίδια. Ως αποτέλεσμα αυτού, είχαμε άλλα ευτράπελα: είδαμε τις ΗΠΑ να παρακαλούν το Ιράν και την Βενεζουέλα, για να δώσουν πετρέλαιο σε φιλικές τους χώρες. Επίσης είδαμε τον βασιλιά της -υποτίθεται- «εξαρτώμενης από τις ΗΠΑ» Σαουδικής Αραβίας, όχι απλά να αρνείται το αίτημα του Αμερικάνου προέδρου για αύξηση της παραγωγής πετρελαίου, αλλά να μην απαντάει καν στα τηλεφωνήματά του! Τέτοια απαξίωση θα ήταν αδιανόητη πριν από μία δεκαετία. Ο Πούτιν στοιχημάτισε στο χαρτί της αξιοπιστίας και κέρδισε το παιχνίδι. Κατάφερε με πολυετή προσπάθεια να γίνει ο αξιόπιστος συνομιλητής, που δεν είναι πια οι ΗΠΑ. Δεν παραβίασε καμία από τις συνθήκες που υπέγραψε, όπως έκανε το ΝΑΤΟ με την συνθήκη του Μινσκ. Δεν επέβαλε μονομερείς κυρώσεις χωρίς την έγκριση του ΟΗΕ, που είναι ο μόνος οργανισμός που δικαιούται να τις επιβάλει. Δεν πήγε με τον στρατό του σε καμία χώρα απρόσκλητος, εκτός και αν είχε έννομο δικαίωμα να το κάνει. Στη Γεωργία, το 2008, υπήρξε παραβίαση της συνθήκης μη επέκτασης του ΝΑΤΟ και στην Ουκρανία το 2014 υπήρξε προσπάθεια γενοκτονίας της ρωσικής μειονότητας, η οποία αναφέρεται στις συνθήκες που παραβίασαν οι νατοϊκοί και, ως συνέπεια, καθιστά αυτομάτως την Ρωσία προστάτιδα δύναμη. Στη Συρία πήγε κατόπιν αιτήματος της επίσημης κυβέρνησης και ήταν η μόνη χώρα που έλαβε πρόσκληση. Όλοι οι υπόλοιποι πήγαν με το έτσι θέλω. Επίσης και στο Καζακστάν οι Ρώσοι πήγαν μετά από αίτημα της κυβέρνησης, έμειναν για ελάχιστο χρόνο και με το πέρας της αποστολής τους έφυγαν. Αντιθέτως, οι ΗΠΑ και η παρέα τους εισβάλλουν σε όποια χώρα θέλουν, χωρίς να ρωτήσουν κανέναν και κατσικώνονται για όσο διάστημα αντέχουν, ώσπου να τους διώξουν κλοτσηδόν, όπως έγινε στο Αφγανιστάν και το Ιράκ. Αυτή η ιστορική διαδρομή των ΗΠΑ στη Μ. Ανατολή έχει διασύρει το γόητρό τους, όχι μόνο σε ό,τι αφορά στο ηθικό μέρος της εξίσωσης, αλλά και στην αποτελεσματικότητά τους. Έτσι, έχουν δημιουργηθεί αμφιβολίες, ακόμα και στους συμμάχους τους, σχετικά με τη δυνατότητά τους να νικάνε στις συγκρούσεις που οι ίδιες προκαλούν. Ειδικά στον ισλαμικό κόσμο, η Ρωσία κέρδισε προβάδισμα έναντι των ΗΠΑ και σε έναν άλλο τομέα: όλοι οι μουσουλμάνοι του κόσμου (αρκετά πάνω από ένα δισ. άνθρωποι) είδαν στις οθόνες τους τους Τσετσένους να συμμετάσχουν ως ισότιμοι εταίροι των Ρώσων στην ουκρανική εκστρατεία και να φωνάζουν «Αλλάχ άκμπαρ, ζήτω η Ρωσία» μετά από κάθε επιτυχία στο πεδίο! Πόσο ανέβηκε το ηθικό του κάθε απλού μουσουλμάνου, που αισθάνεται εξαπατημένος και μειωμένος από τους δυτικούς και πόσο ανέβηκε η διάθεσή του να υποστηρίξει την πλευρά της Ρωσίας;

Το άλλο μεγάλο στοίχημα που προσπαθεί να κερδίσει η ρωσική πλευρά είναι το σπάσιμο της ενότητας του ΝΑΤΟ. Εδώ, δεν είναι ένα παιχνίδι που κερδίζεται στιγμιαία στο πεδίο των εντυπώσεων, αλλά πραγματικά ένας αγώνας αντοχής. Δεν σπάει εύκολα η συνοχή της συμμαχίας σε μια μέρα, ακόμα κι αν υπάρχουν σοβαροί λόγοι, γιατί η κεκτημένη ταχύτητα είναι μεγάλη. Χρειάζεται χρόνος για να χωνέψουν οι διάφορες χώρες-μέλη, η κάθε μία για τους δικούς της λόγους, ότι τα συμφέροντά τους δεν είναι σύμφωνα με την γραμμή που επιβάλλει η συμμαχία, δηλ. η Αμερική. Εδώ παίζεται το παιχνίδι με το τράβηγμα της πετονιάς. Με μια σειρά από εναλλαγές πίεσης –χαλάρωσης, αρχίζουν, η κάθε χώρα ξεχωριστά, να σχηματίζουν σταδιακά την αίσθηση ότι για να επιβιώσουν της κρίσης, πρέπει να διαφοροποιηθούν σε σχέση με τις εντολές που δέχονται από το κέντρο. Ο παράγοντας που πιέζει είναι οι δραματικές επιπτώσεις των κυρώσεων, που έχουν δημιουργήσει τραγικά προβλήματα στις οικονομίες τους. Πώς θα επιβιώσει η παραγωγή τους, με το κόστος ενέργειας και πρώτων υλών σε πολλαπλάσια επίπεδα από πέρυσι και πώς θα αντιμετωπίσουν την οργή των κοινωνιών τους, όταν αρχίσουν οι παύσεις στην τροφοδοσία βασικών αγαθών και η εκτίναξη των τιμών σε όλα τα είδη; Ο παράγοντας που δημιουργεί χαλάρωση στη λήψη των αποφάσεων είναι η συνειδητοποίηση από κάποιες χώρες ότι δεν κινδυνεύουν τόσο από την ρωσική «επιθετικότητα», όπως το παρουσιάζει η επίσημη γραμμή. Έτσι, χώρες σαν την Ουγγαρία, την Τουρκία και την Βουλγαρία, δεν συμμετέχουν στις κυρώσεις ενώ άλλες χώρες που αισθάνονται ότι απειλούνται, όπως οι Βαλτικές, ή νομίζουν ότι θα έχουν εδαφικά κέρδη, όπως η Πολωνία, πιέζουν για ένοπλη αντιπαράθεση. Μια τόσο μεγάλη απόσταση στις αντιλήψεις των μελών του ΝΑΤΟ, σχετικά με το τι είναι πρέπον να πράξουν ,αργά ή γρήγορα θα φέρει τις χώρες σε ρήξη. Όσο περισσότερο χρόνο το σκέφτονται και όσο περισσότερο μένουν εκτεθειμένες στις συνέπειες των κυρώσεων, τόσο πιο έντονες θα είναι οι εσωτερικές συγκρούσεις. Αυτός είναι ένας ακόμα λόγος που δεν βιάζεται η Ρωσία να τελειώσει την ουκρανική εκστρατεία. Ήδη συζητιούνται πιθανές «τιμωρίες» για τις απείθαρχες χώρες. Ευτυχώς για την Ελλάδα, δεν ενέχεται τέτοιος κίνδυνος: ο πρωθυπουργός μας, επισήμως, παρέδωσε το τιμόνι της χώρας στην αμερικάνικη κυβέρνηση, καταχειροκροτούμενος από το σύνολο των Αμερικάνων πολιτικών μέσα στο Καπιτώλιο. Και πώς να μην αποσπάσει τον ενθουσιασμό τους! Δεν νομίζω να υπάρχει ιστορικό προηγούμενο άλλης χώρας, που να αυτοχειριάζεται προς όφελος άλλων, χωρίς να ζητήσει για την ίδια κανένα αντάλλαγμα, έστω εγγυήσεις για την εδαφική ακεραιότητά της, από την επελαύνουσα «σύμμαχο» Τουρκία. Οι Έλληνες πρέπει να είμαστε ο πιο γενναιόδωρος λαός στον κόσμο!

Στο πολεμικό μέτωπο, βλέπουμε μία πολύ αργή κίνηση των μετώπων και σε σχεδόν τρεις μήνες μαχών δεν έχει παγιωθεί καν η κυριαρχία στο Ντονμπάς που ήταν η κοντινότερη περιοχή στα σύνορα. Το αφήγημα των δυτικοκίνητων ΜΜΕ είναι ότι η επιχείρηση έχει αποτύχει λόγω ανικανότητας του ρωσικού στρατού, μάλιστα κάποια προβλέπουν νίκη των Ουκρανών. Για μια αντικειμενική προσέγγιση της πραγματικότητας πρέπει ληφθούν πολλοί παράγοντες υπόψιν: Καταρχάς, πρόκειται για υβριδικό πόλεμο. Μπορεί στην ύπαιθρο οι επελάσεις αρμάτων να θυμίζουν «μπλίτζκρικ» του Β΄ΠΠ και γύρω από τις οχυρωμένες πόλεις οι μάχες να θυμίζουν πόλεμο χαρακωμάτων του Α΄ΠΠ, όμως έχουμε άλλους συντελεστές που καθορίζουν τον σύγχρονο τρόπο του μάχεσθαι. Υπάρχει ανοικτό ένα κολοσσιαίο μέτωπο στον κυβερνοχώρο, τόσο σε επίπεδο χάκινγκ, όσο και σε επίπεδο επηρεασμού της πληροφόρησης που φτάνει στην κοινή γνώμη. Υπάρχει επίσης πόλεμος στρατηγικών πληροφοριών με όλα τα μέσα, από δορυφορική παρακολούθηση και υποκλοπή ραδιοσυχνοτήτων μέχρι κλασική κατασκοπεία με πράκτορες σε ξένο έδαφος.

Ένα άλλο κεφάλαιο που θέλει ιδιαίτερη μελέτη είναι οι ΜΚΟ: Το μεγαλύτερο μέρος τους έχει άλλο σκοπό απ’ αυτόν που δηλώνουν πως υπηρετούν και διαπλέκονται με υπηρεσίες ξένων κρατών, οικονομικά συμφέροντα, ακόμα και οργανωμένο έγκλημα! Οι ΜΚΟ διαφέρουν από την κλασική κατασκοπεία στο ότι δεν συλλέγουν μόνο πληροφορίες, αλλά έχουν και τη δύναμη να προκαλέσουν καταστάσεις στην χώρα όπου δρουν, όπως χρωματιστές επαναστάσεις. Επίσης, συνολικά, έχουν τεράστιο αριθμό μελών σε σχέση με τα παλιομοδίτικα δίκτυα κατασκοπείας, κυρίως εθελοντές, αλλά και διακινούν πολύ μεγάλα ποσά χρημάτων, σε βαθμό που να αποτελούν σημαντικό οικονομικό παράγοντα της τοπικής κοινωνίας.

Άλλο κρίσιμο στοιχείο είναι ο ψυχολογικός παράγοντας των μαζών. Η ψυχολογία μπορεί να κερδίσει έναν χαμένο πόλεμο ή να χάσει έναν που θα μπορούσε να κερδηθεί. Οι στερήσεις, οι βομβαρδισμοί, οι καταστροφές και ο φόβος του θανάτου, επιδρούν αρνητικά στην διάθεση ενός λαού να συνεχίσει τον πόλεμο, ενώ η καλή προπαγάνδα και οι νίκες κάνουν το αντίθετο. Στο δεύτερο βοηθάνε πολύ και τα ΜΜΕ, που ο βαθμός ανεξαρτησίας τους είναι ιδιαιτέρως αμφισβητήσιμος εκατέρωθεν, αλλά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι πλέον ο κυρίαρχος της ενημέρωσης. Η ουκρανική-δυτική πλευρά έχει ολόκληρα επιτελεία, που σκηνοθετούν ή χρησιμοποιούν τηλεοπτικές εικόνες από πραγματικές σκηνές επί του πεδίου, για να υποστηρίξουν τη δική τους οπτική γωνία. Η ρωσική πλευρά είναι πολύ πιο ήπια στον τρόπο που παρουσιάζει το δικό της αφήγημα, χωρίς παραποίηση στοιχείων, απ ό,τι φαίνεται – μέχρι στιγμής τουλάχιστον. Συνέχεια παρουσιάζονται βίντεο στα δυτικά μέσα που – υποτίθεται – αποδεικνύουν την βαρβαρότητα των Ρώσων εισβολέων, για να βγουν κατευθείαν μετά άλλα, της αντίθετης πλευράς, που δείχνουν ότι οι «αποδείξεις» είτε είναι σκηνές από άλλες συγκρούσεις, είτε σκηνοθετημένα σκηνικά ή ακόμα δράσεις των Ουκρανών που αποδίδονται στους Ρώσους. Το κύρος των δυτικών μέσων ενημέρωσης έχει τρωθεί ανεπανόρθωτα, μόνο που οι πολίτες της Δύσης δεν μπορούν να το καταλάβουν εύκολα, γιατί εκεί όλα τα ΜΜΕ παίζουν το ίδιο ακριβώς έργο με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως το Foxnews, που όμως λοιδορούνται και κυνηγιούνται ακόμα και νομικά, για διασπορά ψευδών ειδήσεων! Η κοιτίδα της αντικειμενικής ενημέρωσης και της ελευθερίας του λόγου μοιάζει όλο και περισσότερο με ολοκληρωτικό καθεστώς, μόνο που δεν μπορούμε να δούμε την αόρατη ηγεσία που κινεί τα νήματα, γιατί είναι εμφανές πως αυτοί που βρίσκονται στο προσκήνιο ως ηγέτες δεν είναι παρά άθλιες μαριονέτες, που εκτελούν ένα προκαθορισμένο ,από άλλα κέντρα, σχέδιο. Όσοι θέλουν να ενημερωθούν πραγματικά πρέπει να καταφύγουν σε κανάλια τρίτων χωρών, όπως η Ινδία, οι αραβικές ή ακόμα και οι αφρικανικές χώρες. Το διαδίκτυο παραμένει, ακόμα, ένας σχετικά ανοιχτός χώρος ενημέρωσης, αλλά και εκεί είναι πολύ δύσκολο πλέον να ξεπεράσεις την ηλεκτρονική λογοκρισία που αυξάνεται συνεχώς.

Η συνεχής αντιπαράθεση ρωσικών και δυτικών ΜΜΕ δημιουργεί ένα αίσθημα αμφισβήτησης στους ακροατές, που όσο περνάει ο καιρός αυξάνεται, παράλληλα και με την αποτυχία να επιτύχουν οι δυτικοί τους στόχους που είχαν θέσει για την εξέλιξη της σύγκρουσης και το αποτέλεσμα των κυρώσεων. Ο χρόνος είναι, και εδώ, με το μέρος της ρωσικής πλευράς! Στο πεδίο των ΜΚΟ, η Ρωσία είχε φροντίσει από καιρό να καθαρίσει το τοπίο, απαγορεύοντας μεγάλο αριθμό απ’ αυτές που θεωρούσε επικίνδυνες και διώκοντας πολλά μέλη τους. Αυτήν τη στιγμή και με δεδομένο το πατριωτικό κλίμα που υπάρχει, είναι εξαιρετικά δύσκολο να δημιουργήσουν προϋποθέσεις για ανατροπή του καθεστώτος. Όλες οι προσπάθειες κατεστάλησαν εν τη γενέσει τους. Επίσης, οι προσπάθειες για ανατροπή των φιλικών προς τη Ρωσία καθεστώτων απέτυχαν κι αυτές. Στην Λευκορωσία κατεστάλησαν από την ίδια την κυβέρνηση Λουκασένκο ,ενώ στο Καζακστάν χρειάστηκε η ολιγοήμερη συνδρομή των ρωσικών ειδικών δυνάμεων. Παράλληλα, η Ρωσία φρόντισε να κρατήσει την Τουρκία σε ουδέτερη στάση, ώστε να μην έχει πρόβλημα διακίνησης πλοίων και εμπορευμάτων μέσω των στενών και των εδαφών που ελέγχει.

Με εκκαθαρισμένο το πεδίο της εσωτερικής και εξωτερικής υπονόμευσης, μπορούσε τώρα να προχωρήσει στο στρατιωτικό σκέλος της επιχείρησης: Ο πρώτος στόχος ήταν να αποφευχθεί η κατάληψη του Ντονμπάς από τους Ουκρανούς όπως ήταν προγραμματισμένο. Έχουν δημοσιευθεί υποκλαπέντα έγγραφα της ουκρανικής διοίκησης που καθόριζαν την ημερομηνία επίθεσης. Η Ουκρανία, με την αμέριστη υποστήριξη της δύσης, είχε ετοιμάσει ισχυρές οχυρώσεις στο δικό της κομμάτι του Ντονμπάς και είχε ετοιμάσει τον στρατό εκείνο που θα μπορούσε να συντρίψει τις πολιτοφυλακές των ρωσόφωνων της περιοχής. Οι σύμμαχοι της κυβέρνησης Ζελένσκι είχαν στείλει πάμπολλους συμβούλους για να οργανώσουν και να εκπαιδεύσουν τον στρατό και να τον εξοπλίσουν επαρκώς για την δουλειά που είχε να κάνει. Προφανώς, είχαν υπολογίσει πως η Ρωσία δεν θα επενέβαινε με το πλήρη δυναμικό της, είτε λόγω έλλειψης χρόνου για να προετοιμάσει την επέμβασή της, είτε λόγω φόβου για την εξάπλωση της σύγκρουσης. Είναι σίγουρο πως υπολόγιζαν ότι μετά από μία σύντομη, κεραυνοβόλο επίθεση που θα οδηγούσε στην κατάληψη του Ντονμπάς, το Κίεβο θα έκανε αίτημα για εισδοχή στο ΝΑΤΟ, και το ΝΑΤΟ θα το αποδέχονταν με διαδικασίες εξπρές! Τότε, όταν επιτέλους η Ρωσία θα ήταν έτοιμη να επέμβει, δεν θα είχε μπροστά της μόνο την Ουκρανία, αλλά ολόκληρη την συμμαχία! Έτσι θα βρισκόταν προ τετελεσμένου γεγονότος και δεν θα είχε άλλη επιλογή από το να αποδεχθεί το νέο διεθνές καθεστώς. Εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι το σχέδιο δεν πήγε κατ ευχήν. Προφανώςμ υποεκτίμησαν την ικανότητα των υπηρεσιών πληροφόρησης της Ρωσίας, καθώς και την αποφασιστικότητά της να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και την ύπαρξή της. Η Ρωσία πρόλαβε κατά μερικές ημέρες την ουκρανική επίθεση και εισέβαλε πρώτη. Όχι όμως στον περιορισμένο χώρο του Ντονμπάς αλλά σε 5 μέτωπα: Στη Χερσώνα, ξεκινώντας από την Ταυρίδα με στόχο την κατάληψη ακτής της Μαύρης Θάλασσας, στη Μαριούπολη με στόχο την κατάληψη της θάλασσας του Αζώφ, στο Χάρκοβο, τη δεύτερη μεγάλη πόλη της Ουκρανίας, και στο ίδιο το Κίεβο εφορμώντας και από την Λευκορωσία. Στο Ντόνετς και το Λουχάνσκ η επίθεση ήταν τόση, όση να κρατήσει τις ουκρανικές μονάδες μακριά από τα σύνορα. Προηγήθηκαν σφοδροί βομβαρδισμοί σε στρατιωτικές υποδομές. Πέραν του αιφνιδιασμού που υπέστησαν, οι Ουκρανοί αναγκάστηκαν να διασπάσουν τις δυνάμεις τους σε 5 μέτωπα, κυρίως για να προστατέψουν το Κίεβο και το Χάρκοβο, που αποτελούν την απόλυτη προτεραιότητα. Όταν μετά από εβδομάδες μαχών γύρω από τα δύο αυτά αστικά κέντρα, αλλά και την Οδησσό, οι Ουκρανοί αγκιστρώθηκαν για τα καλά αποσπώντας δυνάμεις από αλλού, τότε οι Ρώσοι τράβηξαν το μεγάλο όγκο των δυνάμεών τους από εκεί, αφήνοντας όμως ένα μικρό ποσοστό, ώστε να απειλούνται μόνιμα οι τρεις μεγαλύτερες πόλεις και έτσι να μην μπορούν οι Ουκρανοί να ελευθερώσουν στρατεύματα. Οι δυνάμεις που έφυγαν από τις δύο πόλεις ρίχτηκαν στην μάχη του Ντονμπάς, σε μια προσπάθεια περικύκλωσης. Παρόλη τη λυσσαλέα άμυνα που αντέταξαν οι Ουκρανοί με τους δυτικούς μισθοφόρους τους, οι καλά οργανωμένες γραμμές άμυνας άρχισαν να πέφτουν μία – μία και, μετά την πτώση της στρατηγικής Μαριούπολης, έχει πέσει και το Σεβεροντονιέσκ, που είναι το τελευταίο οχυρωμένο σημείο άμυνας. Από εκεί και πέρα, υπάρχει μόνο επίπεδη και άδενδρη γη, μέχρι τον ποταμό Δνείπερο. Ιδανικό έδαφος για μηχανοκίνητες επιχειρήσεις! Να σημειώσουμε πως, στους τρεις αυτούς μήνες, ο Ουκρανικός στρατός έχει εξαντλήσει τα αποθέματά του και οι αποστολές των δυτικών δεν φτάνουν για να τα αναπληρώσουν. Επίσης, τα πιο αξιόμαχα τμήματά του, ειδικά οι ναζιστικές μεραρχίες Αζώφ, Άινταρ και Μπαντέρα, έχουν αποδεκατιστεί ή περικυκλωθεί και οι εναπομείνασες έχουν σοβαρό πρόβλημα εφοδιασμού και ηθικού. Από εδώ και πέρα, η ταχύτητα της προέλασης των Ρώσων θα είναι πολύ γρηγορότερη. Μετά το φυσικό σύνορο του Δνείπερου, στο κέντρο του μετώπου, επόμενος στόχος είναι η Οδησσός και το Χάρκοβο. Ο χρόνος δουλεύει πάλι για τη ρωσική πλευρά, που έχει αρκετά αποθέματα απ ό,τι φαίνεται! Όσο περνάει ο καιρός η αντίπαλη πλευρά εξαντλείται, αν και συνεχίζει να αγωνίζεται σθεναρά. Επίσης, με τον καιρό, γίνεται πιο αισθητή η ανάμειξη ξένων μισθοφόρων, γιατί όλο και συλλαμβάνονται κάποιοι ή βγάζουν κάποιο βίντεο στο διαδίκτυο με τα κατορθώματά τους. Στο Αζωφστάλ πιάστηκαν πολλοί ξένοι και, ίσως, οι σημαντικότεροι υψηλόβαθμοι να είναι ακόμα κρυμμένοι σε κάποιο σφραγισμένο υπόγειο, περιμένοντας να περάσει ο καιρός για να τους φυγαδεύσουν.

Όταν ολοκληρωθεί η πρώτη φάση των επιχειρήσεων, δεν ξέρουμε τι θα ακολουθήσει. Μπορεί να τα σχέδια των Ρώσων να είναι η συνέχιση της προέλασης, μπορεί όμως να καθήσουν στο τραπέζι για να τελειώσουν τον πόλεμο. Μπορεί η Δύση να λογικευτεί και να θελήσει να τερματίσει αυτήν την τρέλα, μπορεί και να θελήσει να την κλιμακώσει με απρόβλεπτα αποτελέσματα. Για το τι θέλει η κυβέρνηση Ζελένσκι δεν συζητάμε, γιατί κάνει ό,τι της υποδεικνύεται από το εξωτερικό. Το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα γίνει αν το ΝΑΤΟ αρχίσει να επεμβαίνει πιο απροκάλυπτα: η κλασική στρατιωτική λογική λέει ότι η Ρωσία θα απαντήσει πρώτα με συμβατικά όπλα, όταν αρχίσει να στριμώχνεται θα χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά και όταν πια κινδυνεύσει η ύπαρξή της, τότε θα ρίξει τα στρατηγικά της όπλα στα κεφάλια των εχθρών της. Το καλό της υπόθεσης είναι ότι υπάρχει και μια ακόμη βαθμίδα κλιμάκωσης πριν τη χρήση συμβατικών όπλων εναντίων δυτικών χωρών. Πιστεύω ότι και εδώ η Ρωσία μπορεί να χαλάσει το παιχνίδι για τους νατοικούς: ο σημερινός κόσμος βασίζεται υπερβολικά στο διαδίκτυο και στο φάσμα των ηλεκτρομαγνητικών συχνοτήτων, τόσο στο πολιτικό όσο και στο στρατιωτικό επίπεδο. Μία επίθεση ,όχι στο λογισμικό, αλλά στο υλισμικό των ηλεκτρονικών συσκευών, μπορεί να γονατίσει τον αντίπαλο χωρίς απαραίτητα να μπορείς αυτό να το χαρακτηρίσεις στρατιωτική επίθεση με την κλασσική έννοια. Αυτό μπορεί να γίνει με όπλα ηλεκτρομαγνητικών παλμών, που μπορούν να κάψουν τα μικροκυκλώματα σε αποστάσεις χιλιομέτρων. Υπάρχουν κάποια που έχουν πυρηνικό πυρήνα, αλλά κάποια άλλα έχουν συμβατικό πυρήνα με μικρότερη όμως εμβέλεια. Η χρήση τους, ακόμα και σε κατοικημένες περιοχές, έχει ελάχιστες απώλειες σε ανθρώπους και κτίρια, αλλά εξουδετερώνει τις περισσότερες συσκευές που χρησιμοποιούν κυκλώματα. Ακόμα και σε πιο προχωρημένο στάδιο, μια εξωατμοσφαιρική πυρηνική έκρηξη πάνω από την Αμερική θα έφερνε τη μισή χώρα στο σκοτάδι, χωρίς το ωστικό κύμα να πλήξει το έδαφος. Υπάρχει όμως ένας ακόμα πιο «αθώος» τρόπος να πλήξεις τη δύση: αν δει κανείς τον χάρτη των καλωδίων του ίντερνετ που ενώνουν τις χώρες του κόσμου, θα δει ότι ο κύριος όγκος περνάει από τον Ατλαντικό με επίκεντρο τη Μ. Βρετανία όπου βρίσκεται ο κεντρικός κόμβος του παγκοσμίου ιστού. Τα καλώδια είναι υποθαλάσσια σε γνωστές τοποθεσίες. Πόσο δύσκολο είναι για τον γιγάντιο ρωσικό υποβρύχιο στόλο να κόψει τα καλώδια σε μια νύχτα; Θα μείνουν οι χώρες αποκλεισμένες διαδικτυακά η μία από την άλλη! Και, εντάξει, υπάρχει το δορυφορικό δίκτυο που μπορεί να καλύψει ένα μικρό ποσοστό, τουλάχιστον των στρατηγικών επικοινωνιών, αλλά τι γίνεται με το εμπόριο και τις μεταφορές κεφαλαίων; Πώς θα καλυφθούν οι τεράστιες ανάγκες επικοινωνίας μεταξύ επιχειρήσεων και πελατών; Ειδικά οι ΗΠΑ και το Ην. Βασίλειο στηρίζονται κυρίως στον χρηματοικονομικό κλάδο σε τεράστιο βαθμό – είναι, θα λέγαμε, η τράπεζα και το καζίνο ταυτόχρονα της υφηλίου! Πώς θα διατηρήσουν την πελατεία τους, όταν δεν θα έχουν τρόπο επικοινωνίας μαζί της, την στιγμή που οι ασιατικές και οι αραβικές αγορές θα χρησιμοποιούν το χερσαίο δίκτυο για την δική τους; Οι Ρώσοι έχουν αποδειχθεί πολύ ευρηματικοί στο να βρίσκουν πλάγιες μεθόδους για να πείθουν φίλους και να εξαναγκάζουν εχθρούς να συμμορφώνονται. Το είδαμε προ ετών, με την κατάρριψη του ρωσικού αεροπλάνου στη Συρία από τους Τούρκους, το βλέπουμε και τώρα με το επεισόδιο των τάνκερ μεταξύ Ελλάδος και Ιράν. Ασφαλώς και είναι η Ρωσία που βρίσκεται πίσω από την αρπαγή των ελληνικών πλοίων από τους φρουρούς της επανάστασης! Όπως είναι σίγουρο ότι πίσω από την κατάσχεση του ιρανικού πλοίου ρώσικων συμφερόντων στην Κάρυστο ήταν αμερικανικός δάκτυλος. Δεν μπορούμε να πούμε ότι δεν μας είχαν ειδοποιήσει οι Ρώσοι για αντίμετρα. Απλά, δεν μας είπαν ποια και χτύπησαν εκεί που μας πονάει περισσότερο, δηλ. στη ναυτιλία που είναι και ο τελευταίος υγιής κλάδος της ελληνικής οικονομίας. Η Ελλάδα κατάφερε να γίνει θλιβερό πιόνι σε έναν πόλεμο δι’ αντιπροσώπων μεταξύ Ρωσίας και Αμερικής και μάλιστα οικειοθελώς! Κανείς δεν θα μας πει μπράβο για την προθυμία μας και, φυσικά, κανείς δεν θα μας αποζημιώσει για την καταστροφή που παθαίνει ο εμπορικός στόλος μας. Η απειλή του Ιράν για επιδρομή κάθε μήνα σε πλοία με ελληνική σημαία, σημαίνει ότι θα φύγουν εκατοντάδες και θα πάνε σε άλλα νηολόγια. Καταφέραμε να αποκτήσουμε άλλον έναν εχθρό, εκεί που θα μπορούσαμε να έχουμε έναν οιονεί συνεργάτη. Ελπίζω το λόμπι των εφοπλιστών να είναι αρκετά ισχυρό, ώστε να δώσει ένα καλό μάθημα στην άθλια κυβέρνηση των «αρίστων» που μας κυβερνάει!

Το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία, αν δεν εμπλακούν με στρατεύματα άλλες χώρες, θα βρει τη Ρωσία μεγαλύτερη και ισχυρότερη: Τα ανατολικά και νότια εδάφη της Ουκρανίας θα γίνουν ρωσικά, είτε ενσωματωθούν στη ρωσική ομοσπονδία, είτε μείνουν ανεξάρτητα κράτη. Ο πληθυσμός εξάλλου είναι στην μεγάλη πλειοψηφία εθνικά Ρώσοι, που έχουν υποφέρει πολλά από τους Ουκρανούς εθνικιστές. Με αυτούς, ο πληθυσμός της Ρωσίας θα φτάσει τα 175 εκατομμύρια, που θεωρείται το κρίσιμο όριο για να θεωρείται μια χώρα παγκόσμια δύναμη. Το μεγαλύτερο μέρος της κραταιάς ουκρανικής βιομηχανίας βρίσκεται σε αυτά τα εδάφη και, παρόλο που έχει πάθει ζημιές από τον πόλεμο, μπορεί σχετικά σύντομα να ανοικοδομηθεί. Εξάλλου, υπάρχει ατόφιο το σημαντικότερο υλικό για την ύπαρξη βιομηχανίας, που είναι το αξιόλογο και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Τα χρήματα για την ανοικοδόμηση δεν θα λείψουν, γιατί τα κέρδη της μαμάς Ρωσίας από τον πόλεμο είναι σημαντικά και θα εξακολουθήσουν να είναι και μετά. Επίσης, το μεγαλύτερο μέρος των σιτοβολώνων της Ουκρανίας βρίσκεται εκεί και με αυτό, αν προστεθεί στην ήδη σημαντική παραγωγή της Ρωσίας, τότε γίνεται, ίσως, ο κεντρικός παγκόσμιος ρυθμιστής στο εμπόριο τροφίμων! Η Ουκρανία από την άλλη χάνει στα πάντα: Θα απολέσει τα πιο γόνιμα εδάφη, το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανίας της και σχεδόν όλα τα κοιτάσματά της. Επίσης, χάνει όλη την πρόσβαση που είχε στην θάλασσα και γίνεται μια περίκλειστη ηπειρωτική χώρα, που θα εξαρτάται από τρίτους για το εμπόριό της. Αλλά το χειρότερο είναι ότι, πέραν της απώλειας του πληθυσμού που συνεπάγεται η απώλεια εδαφών, θα υπάρξει μεγάλο κύμα μετανάστευσης και στον εναπομείναντα πληθυσμό λόγω των συνεπειών που θα φέρει η πολεμική ήττα. Είναι σίγουρο ότι θα υπάρξουν παλιρροϊκά κύματα στην κοινωνία, ανατροπές στο πολιτικό σκηνικό και η οικονομία θα περάσει δια πυρός και σιδήρου.

Αν υπάρχει κάτι που μπορεί να κερδίσει ο δύσμοιρος ουκρανικός λαός, είναι η οριστική του αναγνώριση, από όλους, ως ανεξάρτητο έθνος. Γιατί μπορεί σαν κράτος να υπήρξε ανεξάρτητη οντότητα, αλλά υπήρχε πάντοτε η αμφιβολία αν οι Ουκρανοί είναι ένα έθνος διαφορετικό από τους Ρώσους ή απλά ένα δημιούργημα των διεθνών πολιτικών καταστάσεων, που απλά χρησιμοποίησαν το πρόσχημα μιας λίγο διαφορετικής ρωσικής διαλέκτου, για να δημιουργήσουν ένα τεχνητό έθνος! Η λυσσαλέα και πολυαίμακτη αντίσταση στην ρωσική εισβολή, νομίζω δίνει την απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Ακόμα και οι αρνητές αυτής της διαφοροποίησης δεν μπορούν πλέον να μην αναγνωρίσουν την σθεναρή θέληση των Ουκρανών, να μην ταυτίζονται πλέον με τους Ρώσους. Το κέρδισαν με το σπαθί τους! Έχουμε εξάλλου παραδείγματα χωρών κι εθνών, που κάποια στιγμή στην ιστορία τους αποφάσισαν ότι δεν μπορούν πια να ζουν μαζί κι έπρεπε να χωρίσουν. Τέτοιο παράδειγμα ήταν η ειρηνική απόσπαση της Νορβηγίας από το βασίλειο της Δανίας τον 19ο αιώνα, και ο – επίσης ειρηνικός – χωρισμός της Τσεχοσλοβακίας σε δύο κράτη. Ακόμα και αν πριν τον πόλεμο υπήρχε κάποια δυνατότητα για επανένωση των εθνών των Ουκρανών και των Ρώσων, τώρα πια δεν είναι εφικτό. Μετά τον πόλεμο και τις εκατόμβες νεκρών, τα σύνορα πλέον δεν είναι χαραγμένα με μελάνι, αλλά με αίμα!

* Ο Γιάννης Χρυσοχέρης είναι Οικονομολόγος, μέλος της Τ.Ο. ΕΠΑΜ Αμαρουσίου