του Σπύρου Στάλια
Οικονομολόγου PhD

Ποιό είναι το πρόβλημα με τις συντάξεις; Πως μπορούμε να φτιάξουμε ένα πλούσιο ταμείο έτσι ώστε, κάθε απόμαχος της εργασίας να παίρνει μια ικανοποιητική σύνταξη για να ζήσει αξιοπρεπώς την υπόλοιπη ζωή του; ‘Έτσι τίθεται το πρόβλημα, και από εδώ και πέρα πέφτουν διάφορες ιδέες πώς αυτό το χρήμα θα μαζευτεί, θα διαχειριστεί και πώς θα διανεμηθεί. Το πρόβλημα είναι κατ’ εξοχήν χρηματικό. Το πρόβλημα είναι ο κουμπαράς.

Ας υποθέσουμε λοιπόν για μια στιγμή, έτσι για να κάνουμε το παράδειγμα μας πιο θεατρικό, ότι έρχεται μια στιγμή που 10.999.999 έλληνες είναι συνταξιούχοι, 1 (ένας) δουλεύει, αλλά όλοι οι συνταξιούχοι έχουν ένα ταμείο πλούσιο που μπορεί να καλύπτει για τον καθένα όλες του τις ανάγκες έως το τέλος της ζωής του.

Αν όμως ο 1 (ένας)  που απέμεινε να εργαστεί, δεν μπορεί να παράγει για όλους τους 10.999.999 και για τον εαυτό του, τότε ούτε ο κουμπαράς θα έχει αξία και ούτε το περιεχόμενο του. Μάλλον το πρόβλημα δεν είναι χρηματικό αλλά πρόβλημα της παραγωγής.

Με  άλλα λόγια αν σε μια οικονομία, όσοι απέμειναν να εργαστούν δεν είναι επαρκώς παραγωγικοί για όλους, και για αυτούς που δεν εργάζονται (παιδιά, συνταξιούχοι, ασθενείς κτλ), τότε το αρκετό χρήμα που υπάρχει απλά θα οδηγήσει τις τιμές προς τα πάνω και το χρήμα αργά ή γρήγορα θα χάσει την αξία του.

Καίτοι τα πράγματα έτσι έχουν, η κυβέρνηση και τα κόμματα της βουλής σύσσωμα επιμένουν στη δημιουργία του κουμπαρά, μέσω αύξησης των φόρων και μείωσης των δαπανών του κράτους  σήμερα, με στόχο την συσσώρευση κεφαλαίων σήμερα για τις δαπάνες του αύριο.

Μα πράττοντας έτσι τα πράγματα τα κάνουν χειρότερα. Υπονομεύουν και την όποια σημερινή ευημερία αλλά κυρίως συνωμοτούν κατά του μέλλοντος των επερχόμενων γενεών.

Με στόχο την αύξηση της αποταμίευσης και μείωσης των δαπανών, δεν γίνεται τίποτα άλλο παρά να μειώνεται το ΑΕΠ και να αυξάνεται η ανεργία. Αλλά έτσι επί της ουσίας επιδεινώνεται η παιδεία, η υγεία, η άμυνα, απαξιώνεται το εργατικό δυναμικό και ουσιαστικά υπονομεύεται το μέλλον της χώρας, το μέλλον των παιδιών μας.

Αλλά γιατί επιμένουν σε αυτή την πολιτική; Η χώρα μας έχει παραδώσει την νομισματική της αυτοτέλεια ή κυριαρχία  στην ΕΚΤ και επίσης έχει υπογράψει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης της Λισαβόνας, ένα από τα πλέον γελοία οικονομικά  κείμενα που έχουν γραφεί στην οικονομική ιστορία. Με βάση αυτά κάθε χώρα της ευρωζώνης δεν μπορεί να ασκεί δημοσιονομική πολιτική που θα οδηγήσει την χώρα στο επίπεδο της πλήρους απασχόλησης.

Η χώρα λόγω της περιορισμένης δημοσιονομικής πολιτικής και ανύπαρκτης νομισματικής πολιτικής, αν χρειαστεί επιπλέον ευρώ  ή θα δανειστεί ή θα φορολογήσει. Δεν μπορεί να δανειστεί όμως πέραν ενός σημείου και δεν μπορεί να φορολογεί απεριόριστα.

Έρχεται όμως ο καιρός που λόγω της διαρκούς λιτότητας και μεγάλης ανεργίας, το κράτος να μην μπορεί να εγγυηθεί το ύψος των συντάξεων.  Τότε δύο επιλογές έχει να κάνει η Κυβέρνηση. Ή θα βγει από την ευρωζώνη και να ανασάνει την δημοσιονομική και νομισματική ελευθερία ή να ξαναπροσδιορίσει τις συντάξεις προς τα κάτω, και σε ένα άλλο σημείο να τις ιδιωτικοποιήσει, όπως έκανε τώρα με τις επικουρικές.

Ζούμε μέρες δραματικές, γιατί ζούμε σε ένα καθεστώς που οι ηγέτες μας δεν μπορούν να κατανοήσουν το νομισματικό σύστημα, με αποτέλεσμα να δημιουργούν συνθήκες κοινωνικού διχασμού.

Συνοψίζοντας, αυτά περί αναλογιστικών μελετών για τις συντάξεις είναι ηλιθιότητες από οπουδήποτε προέρχονται.  Εκείνο που έχει σημασία είναι η πλήρης απασχόληση ανθρώπινων και υλικών πόρων. Το ύψος των συντάξεων, τι υγεία θα δώσουμε στους συνταξιούχους, τι υλικά μέσα να ζήσουν, τι πολιτισμό, τι διασκέδαση, τι ζέστη τον χειμώνα και τι δροσιά το καλοκαίρι είναι το πραγματικό μας κόστος και αποφασίζεται πολιτικά.

Δεν είναι θέμα κουμπαρά, δεν είναι θέμα χρηματικών κεφαλαίων.

Όλες οι χώρες του κόσμου που έχουν νομισματική κυριαρχία μπορούν να εγγυηθούν τις συντάξεις, ενώ καμία χώρα της ευρωζώνης αυτό δεν μπορεί να το εγγυηθεί.

Και κάτι τελευταίο. Όταν ο Ρούζβελτ έφτιαξε το αμερικανικό ΙΚΑ, γνώριζε για τα ελλείμματα που ίσως αυτό θα παρουσίαζε, και πάντα από τότε και  κάθε χρόνο ανελλιπώς η Ουάσιγκτον καλύπτει τα ελλείμματά του, που με την σειρά τους γίνονται δαπάνες που διατηρούν την ενεργό ζήτηση και αποτρέπουν την ανεργία. Στην ΕΣΣΔ το ίδιο γινότανε επί της ουσίας. Δεν υπήρχαν συνταξιοδοτικές εισφορές. Μόλις κάποιος έβγαινε στην σύνταξη, κάθε μήνα από το σοβιετικό κράτος του ερχόταν μια επιταγή με το όποιο ποσό υπολογιζότανε και ο απόμαχος της ζωής ζούσε. Το ποσό αυτό προστίθετο στην συνολική ζήτηση και απέτρεπε την ανεργία. Ρούζβελτ και Στάλιν γνώριζαν, αυτοί οι δικοί μας τίποτα δεν σκαμπάζουν!

Πιο απλά δεν γίνεται.

Ο Σπυρίδων Στάλιας είναι Οικονομολόγος Ph.D.
spyridonstalias@hotmail.com