Οι Τέσσερις Επερχόμενες Καταρρεύσεις στην Ουκρανία

Σημείωμα της Μεταφράστριας:
Η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αυτή ανάλυση έχει γραφτεί προφανώς πριν τις 28 Φλεβάρη 2025 και τις δραματικές (με την ετυμολογική σημασία της λέξης) εξελίξεις στην Ουάσιγκτον μεταξύ του Τραμπ, της κυβέρνησής του και του Ζελένσκι, καθώς και τις ιαχές των κορακιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη συνέχιση του πολέμου -φυσικά με την υποσημείωση ότι δεν μπορούν να τον συνεχίσουν χωρίς να βάλουν πλάτη οι ΗΠΑ.
Έτσι, η τελευταία παράγραφος του κειμένου μοιάζει πως δεν επιβεβαιώνεται, όμως οι τελευταίες αυτές εξελίξεις επιβεβαιώνουν την εξαιρετική συνολική ανάλυση του κειμένου.
Επίσης, ο συγγραφέας και ο καθένας μπορεί να έχει την άποψή του για τον Τραμπ, τις προθέσεις και τον ρόλο του. Αυτό δεν μειώνει σε καμία περίπτωση τη σημαντική και εξαιρετικά λεπτομερή ανάλυση που μας παρέχει ο συγγραφέας για τη συνολική κατάσταση στην Ουκρανία.
Τα δεδομένα και τα γεγονότα μας προσφέρονται αφειδώς και αναλυτικά στο κείμενο. Ο καθένας μας διαθέτει κρίση, εμπειρία και κριτήρια για να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.
Φλώρα Παπαδέδε

του Gordon Ηahn*
μετάφραση Φλώρα Παπαδέδε

Gordon Hahn.com 01/03/2025

Έγραφα πριν λίγο καιρό: «Με το μέτωπο να καταρρέει και τον στρατό στα πρόθυρα της διάλυσης, το καθεστώς του Ζελένσκι μετά το Μαϊντάν είναι βαθιά διχασμένο και κινδυνεύει να διαλυθεί, κάτι που θα μπορούσε να επιφέρει κατάρρευση του κράτους, πόλεμο αλληλοεξόντωσης και εκτεταμένο χάος».

Παρακάτω, αναλύω αυτές τις τέσσερις επικείμενες ή πιθανές καταρρεύσεις – καταρρεύσεις του μετώπου μάχης, του ουκρανικού στρατού, του καθεστώτος του Μαϊντάν και του ίδιου του ουκρανικού κράτους –  καθώς αυτό το πρόβλημα είναι ζωτικής σημασίας για το ζήτημα του πολέμου ή της ειρήνης στην Ουκρανία, καθώς και για τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει οποιαδήποτε προσπάθεια ανασυγκρότησης. Ένα δυσλειτουργικό ουκρανικό στράτευμα, καθεστώς και κράτος καθιστά ανίκανο το Κίεβο να προχωρήσει σε οποιαδήποτε ειρηνευτική διαδικασία και συνθήκη που θα μπορούσε να αναπτύξει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ή άλλοι. Στην πραγματικότητα, η ειρηνευτική προσπάθεια στην οποία ο Τραμπ αρχίζει να εμπλέκει τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν θα ματαιωθεί σχεδόν σίγουρα από μια αλληλουχία δύο ή περισσότερων από τις τέσσερις σημαντικές δυσλειτουργίες, καταρρεύσεις και κρίσεις που φαίνεται να επέρχονται στην Ουκρανία, εκτός εάν τελειώσει ο πόλεμος ή συμβεί μια δραστική αλλαγή στο συσχετισμό των δυνάμεων μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ-Ουκρανίας. Οι δύο πρώτες από αυτές τις καταρρεύσεις -του μετώπου και του στρατού- είναι βέβαιο ότι θα συμβούν φέτος. Οι δύο τελευταίες – του καθεστώτος του Μαϊντάν και του ουκρανικού κράτους – θα μπορούσαν να αναβληθούν μέχρι το επόμενο έτος.

Τα Καταρρέοντα Μέτωπα Άμυνας της Ουκρανίας

Τα αμυντικά μέτωπα της Ουκρανίας αποτυγχάνουν σταδιακά και καταρρέουν όλο και περισσότερο τον τελευταίο χρόνο. Όλο τον περασμένο χρόνο, τα εδαφικά κέρδη της Ρωσίας και, στο μεγαλύτερο τμήμα του έτους, οι απώλειες της Ουκρανίας αυξάνονται με κάθε μήνα που περνά, όπως προέβλεψα ότι θα συνέβαινε πριν από ένα χρόνο (στο σημείο 1:00:45).

Το διαβόητο Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW), ένα όργανο της Ουάσιγκτον που βασίζεται στην ουκρανική προπαγάνδα, την οποία βαφτίζει «δεδομένα», υποστήριξε ψευδώς: «Οι ρωσικές δυνάμεις κέρδισαν 4.168 τετραγωνικά χιλιόμετρα, που αποτελούνταν σε μεγάλο βαθμό από χωράφια και μικρούς οικισμούς στην Ουκρανία και την Περιφέρεια του Κουρσκ, με αναφερόμενες απώλειες πάνω από 420.000 μαχητές. Ο Ουκρανός Γενικός Διοικητής, Στρατηγός Ολεξάντρ Σύρσκι δήλωσε στις 30 Δεκεμβρίου ότι οι ρωσικές δυνάμεις υπέστησαν 427.000 απώλειες το 2024».

Το ISW μελέτησε γεωεντοπισμένα στοιχεία για να εκτιμήσει ότι οι ρωσικές δυνάμεις προέλαυσαν 4.168 τετραγωνικά χιλιόμετρα το 2024, υποδεικνύοντας ότι οι ρωσικές δυνάμεις «έχουν υποστεί περίπου 102 απώλειες ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ουκρανικής επικράτειας που κατέλαβαν». Η προπαγάνδα εδώ έγκειται κυρίως στον ισχυρισμό ότι τα εδαφικά κέρδη της Ρωσίας «αποτελούνταν σε μεγάλο βαθμό από χωράφια και μικρούς οικισμούς» και στους αριθμούς των ρωσικών απωλειών που δίνει το Ινστιτούτο. Οι Ρώσοι κατέλαβαν «σε μεγάλο βαθμό χωράφια και μικρούς οικισμούς», επειδή το τοπίο της Ουκρανίας, όπως και κάθε χώρας, είναι σε μεγάλο βαθμό μη κατοικημένη γη και μικρά χωριά. Ωστόσο, η Ρωσία κατέλαβε αρκετές μικρές πόλεις αλλά και τα βασικά προπύργια της Ουκρανίας -Αβντέεφκα, Ούγκλενταρ, Κουράχοβο, Σελύντοβο, Νοβοσίλοβκα, Τορέτσκ και σχεδόν όλο το Τσάσοβ Γιαρ. Οι Ρώσοι δεν έχουν υποστεί 420.000 απώλειες κατά τη διάρκεια ολόκληρου του πολέμου, πόσο μάλλον μόνο το 2024.

Για το 2024, το αξιόπιστο πρόγραμμα Mediazona – το οποίο, σε συνεργασία με το BBC και το ρωσικό αντιπολιτευόμενο μέσο ενημέρωσης “Meduza” σαρώνει τις πηγές του Διαδικτύου, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις νεκρολογίες και τις ανακοινώσεις των περιφερειακών κυβερνήσεων – καταμέτρησε 120.000 Ρώσους σκοτωμένους στη μάχη μεταξύ της έναρξης της “Ειδικής Στρατιωτικής Επιχείρησης” στις 24 Φεβρουαρίου 2022 και το τέλος του 2024. Βρήκε ότι τουλάχιστον 31.481 Ρώσοι στρατιώτες σκοτώθηκαν μεταξύ 1ης Ιανουαρίου 2024 και 17 Δεκεμβρίου 2024. Ακόμα κι αν αυξήσει κανείς αυτόν τον αριθμό κατά 50 τοις εκατό και λαμβάνοντας υπόψη την τυπική αναλογία 1 νεκρός προς 3 τραυματίες, φτάνει μόνο σε περίπου 180.000 ρωσικές απώλειες το 2024 – το μισό του αριθμού που ισχυρίζονται οι Ουκρανοί/ISW.

Τι συμβαίνει εδώ; Η επιτάχυνση αυτού που ονόμασα στρατηγική του «Φθείρω και Προελαύνω» της Ρωσίας υποβαθμίζεται από το ISW συνοδεύοντας τα δεδομένα για εδαφικά κέρδη με αριθμούς του Ουκρανού Υπουργού Άμυνας και άλλων ουκρανικών στρατιωτικών πηγών για τις ρωσικές απώλειες, προκειμένου να δοθεί η εντύπωση τεράστιων ρωσικών απωλειών, δυσανάλογων με τα «μέτρια» εδαφικά κέρδη. Αυτό γίνεται για να υποστηριχθεί ο δυτικός μύθος ότι η Ρωσία θυσιάζει τις ζωές των στρατιωτών της σε επιθέσεις «ανθρώπινων κυμάτων». Το ISW αποφεύγει επιμελώς την αρνητική εικόνα της σύγκρισης παραλείποντας οποιαδήποτε αναφορά σε Ουκρανικά θύματα, μιμούμενο το ουκρανικό υπουργείο Άμυνας και τα χρηματοδοτούμενα από τις ΗΠΑ «ουκρανικά» ειδησεογραφικά πρακτορεία όπως η Ουκραΐνσκαγια Πράβντα.

Τα πρωτογενή δεδομένα, χωρίς διαστρέβλωση, δείχνουν ότι η εδαφική πρόοδος των ρωσικών δυνάμεων πράγματι αυξήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους σε σχεδόν μηνιαία βάση, με πιθανή εξαίρεση τον Δεκέμβριο, ο οποίος σημείωσε πτώση συγκριτικά με τον Νοέμβριο. Καθώς τα δυτικά μέσα ενημέρωσης άρχισαν επιτέλους να ομολογούν το ψέμα της προπαγανδιστικής γραμμής «η Ουκρανία κερδίζει» το φθινόπωρο του περασμένου έτους, οι New York Times αναφέρθηκαν στα στοιχεία ενός στρατιωτικού εμπειρογνώμονα του Ομίλου Black Bird με έδρα τη Φινλανδία, του Πάσι Παρόινεν. Αποδείχθηκε ότι τα ρωσικά κέρδη σημειώνονται σε όλη τη γραμμή του μετώπου από το βορρά στο Χάρκοβο μέχρι το νότο στη Ζαπορόζιε.

Οι μετρήσεις του Παρόινεν, κατά τους πρώτους δέκα μήνες του 2024, για τα συνολικά ρωσικά κέρδη επιβεβαίωσε τις δικές μου προσδοκίες για μια εντεινόμενη ρωσική προέλαση. Οι ρωσικές προελάσεις εκείνη την περίοδο ανήλθαν σε πάνω από 1.800 τετραγωνικά χιλιόμετρα και σημειώθηκαν με ολοένα και πιο επιταχυνόμενο ρυθμό: «Φέτος, τα μισά από τα εδαφικά κέρδη της Ρωσίας στην Ουκρανία πραγματοποιήθηκαν μέχρι στιγμής μέσα στους τελευταίους τρεις μήνες». «Τον Αύγουστο, οι αμυντικές γραμμές της Ουκρανίας κάμφθηκαν και η Ρωσία προχώρησε γρήγορα 16 χιλιόμετρα». Τον Οκτώβριο, η Ρωσία σημείωσε τα μεγαλύτερα εδαφικά της κέρδη από το καλοκαίρι του 2022, καθώς οι ουκρανικές γραμμές κάμφθηκαν κάτω από συνεχείς πιέσεις.

Σύμφωνα με τους New York Times, τα κέρδη μόνο του Οκτωβρίου ανήλθαν σε «περισσότερα από 415 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης στην ανατολική περιοχή του Ντονμπάς», ενώ οι ρωσικές δυνάμεις προέλασαν 2.356 τετραγωνικά χιλιόμετρα τον Σεπτέμβριο, τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2024, πραγματοποιώντας το 56,5% των εδαφικών τους κερδών το 2024 κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Κατά το ISW, ο Νοέμβριος αποδείχθηκε ο πιο επιτυχημένος μήνας των ρωσικών δυνάμεων όσον αφορά στα εδαφικά κέρδη του 2024, «προελαύνοντας με τον ιδιαίτερα υψηλό ρυθμό των 27,96 τετραγωνικών χιλιομέτρων την ημέρα».

Το ISW φρόντισε να μην συγκρίνει τα εδαφικά κέρδη της Ρωσίας το 2024 με εκείνα του 2023, ώστε να μην υπογραμμίσει την κρίσιμης σημασίας τάση επιτάχυνσης των ρωσικών προελάσεων και των ουκρανικών υποχωρήσεων. Αλλά το τηλεοπτικό κανάλι Γαλλία 24 πήρε τη θέση του. Σημείωσε ότι ο ρωσικός στρατός προχώρησε το 2024 «επτά φορές περισσότερο από το 2023», καταλαμβάνοντας «610 τετραγωνικά χιλιόμετρα τον Οκτώβριο και 725 τετραγωνικά χιλιόμετρα τον Νοέμβριο. Αυτοί οι δύο μήνες είδαν τους Ρώσους να καταλαμβάνουν τα περισσότερα εδάφη από τον Μάρτιο του 2022, δηλ. από τις πρώτες εβδομάδες της σύγκρουσης. Η προέλαση της Ρωσίας επιβραδύνθηκε τον Δεκέμβριο, φθάνοντας στα 465 τετραγωνικά χιλιόμετρα τις πρώτες 30 ημέρες του μήνα. Αλλά είναι ήδη σχεδόν τέσσερις φορές μεγαλύτερη από τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους και δυόμισι φορές μεγαλύτερη από τον Δεκέμβριο του 2022.»

Τώρα, επίκειται μεγάλη κατάρρευση των αμυντικών μετώπων της Ουκρανίας κατά μήκος ολόκληρης ή σχεδόν ολόκληρης της γραμμής του μετώπου – η οποία εκτείνεται από τη Χερσώνα ακριβώς βόρεια της Κριμαίας προς τα ανατολικά και μετά βόρεια μέσω του Ντονιέτσκ έως το Χάρκοβο και το Σούμι. Ορισμένα μέτωπα μπορεί να αντέξουν περισσότερο, αλλά είναι απίθανο να υφίστανται μετά το 2025. Οι ρωσικές δυνάμεις αρχίζουν να περικυκλώνουν τον κρίσιμο βιομηχανικό, μεταλλευτικό και μεταφορικό κόμβο του Ποκρόφσκ. Μετά την πτώση του, που απέχει ίσως δύο μήνες, ο στρατός της Μόσχας θα έχει μια σχετικά ανεμπόδιστη πορεία προς το Ντνιεπροπετρόφσκ, τη Ζαπορόζιε και άλλα λιγότερο νότια σημεία του ποταμού Δνείπερου. Τότε η εδαφική προέλαση θα συνεχίσει να επιταχύνεται με όλο και πιο γρήγορο ρυθμό και θα μπορεί ανά πάσα στιγμή να οδηγήσει σε σημαντικές διασπάσεις του μετώπου στον ποταμό Δνείπερο λόγω της ήδη τραγικής και συνεχώς επιδεινούμενης κατάστασης των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας.

Ο Καταρρέων Στρατός της Ουκρανίας

Με την κατάρρευση του μετώπου θα έρθει ταυτόχρονα ή λίγο μετά η κατάρρευση του ουκρανικού στρατού. Η κατάσταση του ουκρανικού στρατού είναι πράγματι σοβαρή. Δεν υποφέρει μόνο από αυξανόμενη έλλειψη όπλων, αλλά κι από έλλειψη προσωπικού, πειθαρχίας, ηθικού και ικανότητας, η οποία ακρωτηριάζεται από τη διαφθορά. Η επιστράτευση του 2024 απέτυχε. Η λιποταξία και η άρνηση υπακοής στις εντολές είναι ανεξέλεγκτη και η διαφθορά όχι μόνο μαστίζει τη στρατολόγηση, αλλά οδηγεί επίσης σε υψηλά επίπεδα απουσίας χωρίς άδεια, μειώνοντας τον αριθμό των ουκρανικών στρατευμάτων που μάχονται πραγματικά στο μέτωπο.

Η προηγούμενη επιστράτευση και αυτή που διεξάγεται φέτος με τόσο εξουθενωτικές επιπτώσεις στην οικονομία και την κοινωνία, δεν καταφέρνει να αντικαταστήσει τις τρέχουσες απώλειες στο μέτωπο με εντελώς άπειρους νεοσύλλεκτους που διαθέτουν χαμηλό έως καθόλου ηθικό. Σύμφωνα με πληροφορίες, δεν υπάρχουν άλλοι εθελοντές και ορισμένοι Ουκρανοί αξιωματούχοι αναφέρουν ότι μέχρι την άνοιξη η κατάσταση θα είναι ανεπανόρθωτη. Επιπλέον, σχεδόν όλοι οι νεοσύλλεκτοι είναι ηλικιωμένοι ή χωρίς κίνητρα, αναφέρει ο Economist. Διοικητές στο μέτωπο, όπως ο διοικητής του τάγματος μη επανδρωμένων αεροσκαφών της 30ης μηχανοκίνητης ταξιαρχίας της Ουκρανίας, επιβεβαιώνουν ότι η επιστράτευση του 2024 ήταν απόλυτα αποτυχημένη και ότι πλέον υπάρχουν πολύ λίγοι άνδρες για να αντικαταστήσουν τις απώλειες στις μάχες.

Η επιστράτευση πραγματοποιείται με σκληρά, συχνά βίαια μέτρα. Ο βουλευτής της Βερχόβνα Ράντα[1], Αλεξάντρ Μπακούμοφ, από το κόμμα του ίδιου του Ζελένσκι «Υπηρέτες του Λαού» δήλωσε σε συνεδρίαση ότι η επιστράτευση στην περιοχή του Χάρκοβο είναι εξαναγκαστική και μοιάζει με φιλτράρισμα[2] του ουκρανικού πληθυσμού (αναφερόμενος στην πρακτική της κράτησης, του ξυλοδαρμού και του βασανισμού πολιτών σε μια δήθεν αναζήτηση μαχητών και συνεργατών του εχθρού), με τις εξόδους από τις πόλεις αποκλεισμένες από συμμορίες «στρατολόγησης» και τους δικηγόρους των βίαια επιστρατευμένων ανδρών να ξυλοκοπούνται. Οι μικρές επιχειρήσεις υφίστανται μαζικό κλείσιμο λόγω έλλειψης εργαζομένων πρόθυμων να βγούνε έξω από το σπίτι από το φόβο ότι θα απαχθούν για το στρατό. Άλλοι αναφέρουν παραποιήσεις των δεδομένων στα στρατολογικά γραφεία για να δικαιολογηθούν οι παράνομες επιστρατεύσεις.

Υπάρχουν πολλές αναφορές και βίντεο για χρήση βίας από τις συμμορίες στρατολόγησης. Τελικά, τι να πει κανείς για έναν στρατό, του οποίου το στρατιωτικό σύστημα απαιτεί τον εξαναγκασμό των πολιτών για να πολεμήσουν, που επιτρέπει ακόμη και να αρπάζουν βίαια ιερείς που οδηγούν μια θρησκευτική πομπή και να τους στέλνουν στο μέτωπο;

Επιπλέον, πολλοί άνδρες εγκαταλείπουν τη χώρα σε όλο και μεγαλύτερους αριθμούς για να αποφύγουν τα απελπισμένα και δρακόντεια μέτρα αναγκαστικής επιστράτευσης της Ουκρανίας -μερικές φορές με μεγάλο κίνδυνο για τη ζωή τους και την κοινωνικοπολιτική σταθερότητα. Πρόσφατα, οι δυτικές κυβερνήσεις πίεζαν το Κίεβο να επεκτείνει την επιστράτευση στην ηλικιακή ομάδα 18-25 ετών, κάτι που θα έφερνε μια σχεδόν καταστροφική δημογραφική κατάρρευση σε έναν πληθυσμό που έχει ήδη μειωθεί κατά περίπου 30 τοις εκατό λόγω των θανάτων στον πόλεμο και της μετανάστευσης.

Ακόμη και τα ίδια τα κέντρα στρατολόγησης προσπαθούν να αποφύγουν την επιστράτευση. Όταν οι βουλευτές της Ράντα πρότειναν να περιοριστεί η έλλειψη στρατιωτών με τη δημιουργία μιας ταξιαρχίας από τις συμμορίες στρατολόγησης, ο πρόεδρος των στρατολογικών κέντρων ισχυρίστηκε ότι δεν ήταν αρκετοί για να σχηματίσουν πλήρη ταξιαρχία.

Ο χαμηλός αριθμός εθελοντών και η αποτυχημένη επιστράτευση δημιουργούν στρεβλώσεις στη δομή των ενόπλων δυνάμεων. «Ταξιαρχίες Ζόμπι» ή «Χάρτινες Ταξιαρχίες» αποκαλούνται οι μερικώς επανδρωμένες μονάδες που ονομάζονται απλώς ταξιαρχίες για να εντυπωσιάσουν τους δυτικούς χορηγούς και να διευκολύνουν τη διαφθορά των διοικητών που τσεπώνουν τους μισθούς που προορίζονται για το ανύπαρκτο προσωπικό.

Ο μεγάλος αριθμός λιποταξιών στον ουκρανικό στρατό, ένα φαινόμενο που αποσιωπήθηκε τελείως από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης επί τρία χρόνια, αποκαλύφθηκε τελικά τον Νοέμβριο ότι ξεπέρασαν τις 100.000 από την έναρξη του πολέμου. Αυτό θα ισοδυναμούσε ίσως με περισσότερο από το 10% του ουκρανικού στρατού στο σημερινό του μέγεθος, δεδομένου του πρόσφατου ισχυρισμού του Ζελένσκι ότι ανέρχεται σε 800.000. Επιπλέον, περισσότερες από τις μισές λιποταξίες σημειώθηκαν τους πρώτους δέκα μήνες του 2024. Αυτό σημαίνει ήδη λιποταξία σε μαζική κλίμακα και περιλαμβάνει μαζικές λιποταξίες. Ο ουκρανός στρατιωτικός blogger, Γιούρι Μπουτούσοφ, η βουλευτής του κόμματος «Υπηρέτες του Λαού», Μαριάνα Μπεζουγκλάγια και άλλοι ανέφεραν στα τέλη του περασμένου έτους την λιποταξία μιας ολόκληρης ταξιαρχίας 1.000 ανδρών, που εκπαιδεύτηκαν στη Γαλλία, αμέσως μετά την άφιξή τους στο μέτωπο. Αυτό μπορεί να συνιστούσε μια περίπτωση αποτυχημένης προσπάθειας του διοικητή να σχηματίσει μια από τις αποκαλούμενες «ταξιαρχίες ζόμπι». Πράγματι, το στρατιωτικό προσωπικό αμφισβήτησε την πρόσφατη πρακτική της δημιουργίας νέων ταξιαρχιών όταν οι υπάρχουσες είναι θλιβερά υποστελεχωμένες, υποψιαζόμενο προφανώς το σχέδιο διαφθοράς που κρύβεται πίσω από αυτή την πρακτική. Ένας Ουκρανός διοικητής δήλωσε σε πολωνική εφημερίδα ότι μερικές φορές στη μάχη υπάρχουν περισσότεροι λιποτάκτες, παρά νεκροί και τραυματίες.

Οι λιποταξίες είναι σύμπτωμα χαλαρής πειθαρχίας και ιδιαίτερα χαμηλού ηθικού που μαστίζει όλο και περισσότερο τον ουκρανικό στρατό. Οι διοικητές αναφέρουν ότι το 90% των στρατευμάτων τους στην πρώτη γραμμή είναι νέοι άνδρες που έχουν επιστρατευτεί καταναγκαστικά. Πηγές του Ουκρανικού Γενικού Επιτελείου αναφέρουν παρόμοια φαινόμενα.

Έτσι, οι λιποταξίες συνοδεύονται από μη εξουσιοδοτημένες υποχωρήσεις, οι οποίες αυξάνονται σε συχνότητα. Για παράδειγμα, εκατοντάδες εγκατέλειψαν τη μάχη το περασμένο φθινόπωρο πριν πέσει το Ούγκλενταρ. Το Ούγκλενταρ ήταν κάποτε ένα συμπαγές οχυρό, στο οποίο το 2023 οι ρωσικές δυνάμεις επιτέθηκαν δεκάδες φορές χωρίς αποτελέσματα. Οι Ουκρανοί στρατιώτες αρνούνται να εκτελέσουν επιχειρησιακές εντολές επειδή ισοδυναμούν με επιχειρήσεις αυτοκτονίας και αρχίζουν να παραδίδονται ως ολόκληρες μονάδες, σε μια περίπτωση μάλιστα παραδόθηκε σχεδόν ένα πλήρες τάγμα (π.χ. το 92ο Τάγμα Μάχης). Πράγματι, οι αρνήσεις να ακολουθήσουν εντολές ή να αναλάβουν πρωτοβουλίες αντεπίθεσης αυξάνονται. Σε μια πρόσφατη περίπτωση, ο αρχηγός του επιτελείου της Ταξιαρχίας Αζόφ, Μπόγνταν Κορέτιτς, κατηγόρησε έναν Ουκρανό στρατηγό για τόσο κακή διοίκηση που περιέγραφαν ότι ήταν υπεύθυνος για περισσότερους ουκρανούς νεκρούς από τους Ρώσους, επιβάλλοντας την απομάκρυνσή του. Ταυτόχρονα, οι διοικητές στο πεδίο μάχης επικρίνουν δημόσια τους υψηλόβαθμους διοικητές και το γενικό επιτελείο για στρατηγική ανικανότητα και αμέλεια.

Ένας λόγος για την αποσύνθεση της πειθαρχίας και του ηθικού είναι ότι δεν υπάρχει ανακούφιση για τα στρατεύματα, καθώς δεν υφίσταται μακροπρόθεσμη αποστράτευση ή χρόνος μακριά από το μέτωπο εκτός από αυτόν που προέρχεται από συγκυριακές σύντομες εναλλαγές στρατευμάτων – συνέπεια του ανεπαρκούς αριθμού στρατευμάτων. Οι στρατιώτες και οι συγγενείς τους ασκούν πιέσεις εδώ και πολύ καιρό για την ψήφιση ενός νόμου για την αποστράτευση που θα προέβλεπε τακτικές μακροχρόνιες εναλλαγές στρατευμάτων για να επισκέπτονται τα σπίτια τους, αλλά κανένας τέτοιος νόμος δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Κάτι τέτοιο πιθανότατα θα οδηγούσε σε μοιραία έλλειψη στρατευμάτων και σε πλήρη καταστροφή του ουκρανικού στρατού στο πεδίο της μάχης.

Ωστόσο, ίσως το κύριο πρόβλημα στον ουκρανικό στρατό, όπως και στο υπόλοιπο ουκρανικό κράτος και στην ουκρανική κοινωνία, είναι η διαφθορά. Είναι ενδημική και πανταχού παρούσα στην παραγωγή και την προμήθεια όπλων, στην στρατολόγηση (αποφυγή επιστράτευσης με δωροδοκία), στην αγορά αδειών και απουσιών από το μέτωπο και στην επάνδρωση ταξιαρχιών. Ένας υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας δήλωσε σε δημοσιογράφο ότι το πρόβλημα είναι «καταστροφικό». Η ανεξάρτητη βουλευτής της Ράντα, Άννα Σκορόχοντ, ισχυρίζεται ότι μόνο το 15% (!) των στρατευμένων που περιλαμβάνονται στις καταστάσεις  υπηρετεί στο μέτωπο, ενώ μεγάλοι αριθμοί είναι είτε ανύπαρκτοι (νεκρές ψυχές), είτε έχουν δωροδοκήσει και κρύβονται κάπου στα μετόπισθεν.

Έτσι περιγράφουν οι Ουκρανοί αξιωματικοί τη μαζική διαφθορά στον στρατό. Λοχαγός ουκρανικού στρατού: «Λόγω ψευδών αναφορών για ύπαρξη προσωπικού, οι διοικητές που δίνουν οδηγίες λαμβάνουν ψευδείς πληροφορίες. Και επιχειρούν με “νεκρές ψυχές”, αναπτύσσοντας σχέδια μάχης. Για παράδειγμα, κάπου οι Ρώσοι έχουν διασπάσει ένα τμήμα του μετώπου, ο διοικητής δίνει εντολή σε μια συγκεκριμένη ταξιαρχία να στείλει ένα τάγμα με μια συνδεδεμένη ομάδα για ενίσχυση. Στην πραγματικότητα, το τάγμα δεν υπάρχει εδώ και πολύ καιρό, ο αριθμός του δεν υπερβαίνει τον έναν λόχο — κάποιοι έχουν αγοράσει την επιστροφή στα μετόπισθεν ή έχουν λιποτακτήσει. Ως αποτέλεσμα, δεν υπάρχει τίποτα για να κλείσει το ρήγμα και λόγω της απειλής, τα πλευρά των γειτονικών ταξιαρχιών αρχίζουν να καταρρέουν».

Πηγή από το Γενικό Επιτελείο των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας: «Αν κοιτάξουμε στα χαρτιά πόσα στρατεύματα έχουμε στο μέτωπο, τότε αν οι Ρώσοι έχουν αριθμητικό πλεονέκτημα, αυτό είναι λιγότερο από διπλάσιο. Αλλά αυτό είναι στα χαρτιά. Στην πράξη, η κατάσταση είναι διαφορετική. Ας φανταστούμε ένα ξεχωριστό τμήμα του μετώπου. Σύμφωνα με τα χαρτιά, υπάρχουν 100 στρατιώτες από την πλευρά μας και 150 από τη ρωσική πλευρά. Δηλαδή, το πλεονέκτημα του εχθρού είναι ασήμαντο. Με τέτοια νούμερα είναι πολύ πιθανό να κρατηθεί η άμυνα. Αλλά κατά τη διάρκεια μιας πραγματικής μάχης, η κατάσταση είναι ριζικά διαφορετική. Το πολύ 40 από τους 100 στρατιώτες μας συμμετέχουν σε αυτή. Και συχνά ακόμη λιγότεροι. Οι υπόλοιποι είναι λιποτάκτες, απλώς αρνούνται να πολεμήσουν και άλλα παρόμοια. Και οι Ρώσοι έχουν 140-145 στους 150 ανθρώπους που πηγαίνουν στη μάχη. Συνολικά, το πλεονέκτημα έχει ήδη υπερτριπλασιαστεί. Γιατί υπάρχει αυτή η κατάσταση; Ο στρατός μας βασίστηκε αρχικά σε έναν πυρήνα εθελοντών, βετεράνων της Ζώνης Αντιτρομοκρατικών Επιχειρήσεων (ΑΤΟ)[3] και στρατιωτών με υψηλό ηθικό που πήγαν στη μάχη χωρίς εξαναγκασμό και έπαιρναν πρωτοβουλίες. Οι Ρώσοι είχαν κι αυτοί μεγάλο πρόβλημα με το ηθικό από την αρχή. Αλλά δούλεψαν πάνω σε αυτό το θέμα και σταδιακά δημιούργησαν το δικό τους στρατιωτικό-κατασταλτικό σύστημα καταναγκασμού. Και λειτουργεί, στέλνοντας στρατιώτες στη μάχη και σταματώντας περιπτώσεις ανυπακοής και λιποταξίας. Δεν δημιουργήσαμε κάτι τέτοιο. Και αμφιβάλλω αν είμαστε ικανοί να δημιουργήσουμε ένα τέτοιο σύστημα. Το κρατικό μας σύστημα είναι πολύ αδύναμο και πολύ διεφθαρμένο για να το φτιάξει. Και τώρα που οι εθελοντές σκοτώθηκαν, πέθαναν από τραυματισμούς ή απλώς εξαντλήθηκαν και ο στρατός αναπληρώνεται με ψεύτικους στρατεύσιμους που έχουν ηθικό σχεδόν μηδέν, δεν υπάρχουν τρόποι να τους αναγκάσεις να πολεμήσουν. Ένα ξεχωριστό πρόβλημα είναι η ποιότητα του επιτελείου διοίκησης και του συστήματος διαχείρισης μάχης. Υπάρχουν επίσης εδώ πολύ μεγάλες αποτυχίες, γιατί πολλοί έμπειροι διοικητές πέθαναν και δεν προκύπτουν πάντα άξιοι αντικαταστάτες».

Επιπλέον, η διαφθορά φτάνει στην κορυφή του ουκρανικού στρατιωτικού κατεστημένου (όπως και του πολιτικού). Η αναστολή της βοήθειας των ΗΠΑ προς την Ουκρανία μέχρι τον Απρίλιο και η έρευνα για τις προμήθειες όπλων των ΗΠΑ προς το Κίεβο που ανακοινώθηκε από τη νέα κυβέρνηση του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ αντήχησε στην ουκρανική πρωτεύουσα, οδηγώντας στην έναρξη έρευνας για τις πρακτικές προμηθειών του Υπουργείου Άμυνας και του υπουργού Ρουστέμ Ουμέροφ, του οποίου ο προκάτοχος, ο Αλεξέι Ρέζνικοφ εκδιώχθηκε επίσης λόγω υποψιών για μαζική διαφθορά.

Ο Ουμέροφ κινήθηκε αμέσως για να απολύσει την επικεφαλής του οργανισμού προμηθειών, αλλά εκείνη αρνήθηκε να εγκαταλείψει το γραφείο της. Υπήρχαν φήμες εδώ και μήνες ότι ο Ζελένσκι επιδίωκε να εκδιώξει τον Ουμέροφ και, αμέσως μετά την ανακοίνωση της έρευνας των ΗΠΑ, αυξάνονται οι εκκλήσεις για την παραίτησή του. Αυτό προσθέτει κρίση πάνω στην κρίση, επιφέροντας ένα ακόμη χτύπημα στο στρατιωτικό κατεστημένο σε μια κομβική στιγμή αυτού του καταστροφικού πολέμου.

Η ενδημική και καθολική διαφθορά της Ουκρανίας οδηγεί σε ψεύτικη ή παντελή έλλειψη κατασκευής οχυρώσεων στο μέτωπο, επαναφέροντάς μας στην προηγούμενη ενότητα του κειμένου σχετικά με τα καταρρέοντα μέτωπα άμυνας του Κιέβου.

Αυτή είναι μια κατάσταση διαφθοράς, χαμηλού ηθικού και ανικανότητας που θυμίζει τον συριακό στρατό του Μπασάρ Άσσαντ που πρόσφατα κατέρρευσε.

Αυτό το είδος ουκρανικού στρατού ή η κατάρρευσή του αποτελεί απειλή τόσο για το καθεστώς του Μαϊντάν, όσο και για το ουκρανικό κράτος. Τα στρατεύματα ενός κατεστραμμένου ουκρανικού στρατού θα γίνουν μια δύναμη που μπορεί να παραταχθεί από έναν στρατιωτικό ή πολιτικό ηγέτη για την πραγματοποίηση ενός πραξικοπήματος και ίσως μιας νεοφασιστικής επανάστασης ή από περιφερειακές και τοπικές προσωπικότητες για τη δημιουργία ξεχωριστών φέουδων. Θυμηθείτε ότι κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων του Μαϊντάν, οι ηγέτες στο Λβοφ και αλλού εξέφρασαν για πρώτη φορά την ιδέα του διαχωρισμού από την τότε ελεγχόμενη από τον Γιανουκόβιτς Ουκρανία. Μετά την εξέγερση του Μαϊντάν και την ανατροπή του Γιανουκόβιτς, ήταν η Κριμαία και το Ντονμπάς που κινήθηκαν προς τον διαχωρισμό.

Το Ουκρανικό Καθεστώς Διασπάται και Μετά Πέφτει

Με την κατάρρευση του στρατού ή ακόμα και στα πρόθυρα της κατάρρευσής του, θα πρέπει να περιμένει κανείς εντεινόμενη πολιτική αστάθεια με τις εσωτερικές διαμάχες να εντείνονται καθώς ό,τι απομένει από κάτι που μοιάζει με πρώτη γραμμή κινείται προς το Κίεβο. Οι ρωσικές δυνάμεις θα φτάσουν στον Δνείπερο μέχρι το καλοκαίρι και ίσως καταλάβουν εδάφη κατά μήκος ή σε όλο το μήκος του φέτος. Με την πτώση των βιομηχανικών κολοσσών, όπως οι πόλεις Ντνιεπροπετρόφσκ και Ζαπορόζιε, η Ουκρανία θα περιοριστεί σε μια χώρα καταστηματαρχών της Δυτικής Ουκρανίας με μια αποδεκατισμένη οικονομία, κοινωνία και πολιτεία, υποθέτοντας βέβαια ότι οι Ρώσοι θα σταματήσουν στον Δνείπερο. Ήδη ο επικεφαλής της GUR[4], Κυρίλ Μπουντάνοφ και ο επικεφαλής του Γραφείου του Προέδρου (OP), Αντρέι Γιέρμακ βρίσκονται σε αντίθεση μεταξύ τους, με τις φήμες να κυκλοφορούν εδώ και μήνες ότι ο Ζελένσκι ετοιμάζεται να απολύσει τον Μπουντάνοφ. Στα τέλη Ιανουαρίου, η Ουκραΐνσκαγια Πράβντα, που υποστηρίζει το καθεστώς Μαϊντάν, ανέφερε ότι ο Μπουντάνοφ σόκαρε τους βουλευτές της Ράντα σε μια συνάντηση κεκλεισμένων των θυρών δηλώνοντας ότι εάν οι ειρηνευτικές συνομιλίες δεν ξεκινήσουν σύντομα, θα ξεκινήσουν διαδικασίες που θα οδηγήσουν στην καταστροφή της Ουκρανίας.

Υπήρξε κάποια συνεργασία στην αντιπολίτευση μεταξύ του διοικητή των ενόπλων δυνάμεων που απολύθηκε από τον Ζελένσκι, του στρατηγού Βαλέρι Ζαλούζνι και του πρώην προέδρου της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο. Και οι δύο ερευνήθηκαν για υποτιθέμενη προδοσία από τους εισαγγελείς του Ζελένσκι και τη μυστική αστυνομία, την SBU, και υπόκεινται σε πολιτικές επιθέσεις από το Γραφείο του Προέδρου. Ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος «Υπηρέτες του λαού» του Ζελένσκι στη Βερχόβνα Ράντα της Ουκρανίας, ο Νταβίντ Αραχαμίγια είναι στα μαχαίρια με το Προεδρικό Γραφείο και λέγεται ότι θα αντικατασταθεί σύντομα.

Ο Αραχαμίγια είναι μια από τις λίγες ουκρανικές προσωπικότητες που παραδέχεται ότι η Ουκρανία είχε σχεδόν συνάψει μια ειρηνευτική συμφωνία με τη Ρωσία τον Μάρτιο του 2022 για να τεθεί ένα γρήγορο τέλος στον πόλεμο, αλλά ότι η Δύση διέλυσε τη συμφωνία αρνούμενη να παράσχει εγγυήσεις ασφαλείας και παροτρύνοντας το Κίεβο να πολεμήσει. Πρόσφατα, καθώς η νέα κυβέρνηση Τραμπ επανέφερε στην ατζέντα τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, ο Αραχαμίγια φάνηκε να ενθαρρύνει τη διαδικασία – ενώ ο Ζελένσκι ήταν αδιάφορος, αν όχι εχθρικός – σημειώνοντας ότι βρισκόταν σε επαφή με τον Ρώσο ολιγάρχη Ρόμαν Αμπράμοβιτς, που συνδέεται με το Κρεμλίνο και διατηρεί καλούς δεσμούς με τους Ρεπουμπλικάνους στις ΗΠΑ, αυξάνοντας πιθανότατα τις υποψίες του Ζελένσκι για την  αφοσίωση του Αραχαμίγια.

Αυτή η εσωτερική διαμάχη του καθεστώτος επιδεινώνεται από τις ανεκπλήρωτες επαναστατικές φιλοδοξίες της υπερεθνικιστικής και νεοφασιστικής πτέρυγάς του, η οποία οδήγησε καταρχήν στο πραξικόπημα του Μαϊντάν πριν από μια δεκαετία, τον Φεβρουάριο του 2014. Πιο πρόσφατα, ο ιδρυτής και πρώην αρχηγός της νεοφασιστικής ομάδας «Δεξιός Τομέας» και σύμβουλος του πρώην ανώτατου διοικητή του ουκρανικού στρατού, Ζαλούζνι, ο Ντμίτρο Γιάρος,  επανέλαβε το κάλεσμά του για την ολοκλήρωση της νεοφασιστικής επανάστασης στη σελίδα του στο Facebook: «Όπως αποδείχθηκε, κατά τη διάρκεια της Επανάστασης της Αξιοπρέπειας και του Ρωσο-Ουκρανικού Πολέμου, οι Ουκρανοί εθνικιστές έγιναν ο κύριος παράγοντας στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της Ουκρανίας στον 21ο αιώνα… Είμαι Ουκρανός Εθνικιστής – ακούγεται περήφανα τόσο στην Ουκρανία όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Η επόμενη εξουσία μετά τον Πόλεμο για την Ανεξαρτησία θα πρέπει να είναι εθνικιστική. Διαφορετικά, θα οδηγηθούμε και πάλι σε έναν ατέρμονο κύκλο εθνικής ταπείνωσης, διαφθοράς, εκφυλισμού, ηθικής υποβάθμισης, οικονομικής παρακμής, κατωτερότητας και ήττας… Επομένως, μετά τον Πόλεμο για την Ανεξαρτησία, οι σοφοί, οι θαρραλέοι και οι ευγενείς πρέπει να κυβερνήσουν στην Ουκρανία. Δόξα στο Έθνος!»

Ο αρχηγός και διοικητής της νεοφασιστικής Ταξιαρχίας Αζόφ, ο Αντρέι Μπιλέτσκι, σήμανε τον κώδωνα του κινδύνου για τον στρατό τον Δεκέμβριο και ζήτησε εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις, ίσως σε μια προσπάθεια αναρρίχησης στη στρατιωτική, ακόμη και στην κρατική ηγεσία. Εν ολίγοις, η κυβέρνηση Ζελένσκι έχει αντιπάλους, ακόμη και εχθρούς σε κάθε στρατόπεδο της ουκρανικής πολιτικής, από στρατιωτικούς έως μετριοπαθείς εθνικιστές, μέχρι νεοφασίστες, ακόμη και μέσα στο δικό του, το σε μεγάλο βαθμό απαξιωμένο και διεφθαρμένο κόμμα «Υπηρέτες του Λαού».

Αυτές οι εξελίξεις στο εσωτερικό της ελίτ επιδεινώνονται από την κατάρρευση της δημοτικότητας και της εμπιστοσύνης προς τον Ζελένσκι από την κοινωνία. Ο στρατηγός Ζαλούζνι ευνοείται έναντι του Ζελένσκι στις πιο πρόσφατες έρευνες κοινής γνώμης στην Ουκρανία. Η εμπιστοσύνη των Ουκρανών στον Ζελένσκι μειώθηκε απότομα από 80% τον Μάιο του 2023 σε 45% ένα χρόνο αργότερα, σύμφωνα με το Εθνικό Δημοκρατικό Ινστιτούτο της Αμερικής. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση στην Ουκρανία, από το Κέντρο Κοινωνικής Παρακολούθησης στο Κίεβο, δείχνει ότι μόνο το 16% των Ουκρανών είναι έτοιμοι να ψηφίσουν τον Ζελένσκι σε οποιεσδήποτε μελλοντικές προεδρικές εκλογές και το 60% θα προτιμούσε να μην είναι υποψήφιος. Ταυτόχρονα, ο Ζαλούζνι που αποπέμφθηκε από τον Ζελένσκι θα προηγηθεί σε οποιεσδήποτε τέτοιες εκλογές και θα υποστηριχθεί από το 27%, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση. Σύμφωνα επίσης με παλαιότερες εσωτερικές δημοσκοπήσεις του Προεδρικού Γραφείου, ο Ζελένσκι σήμερα θα έχανε τις προεδρικές εκλογές από τον Ζαλούζνι. Ο απολυμένος στρατηγός εγγράφεται ως η πιο δημοφιλής πολιτική και στρατιωτική προσωπικότητα της Ουκρανίας, σύμφωνα με άλλες πρόσφατες δημοσκοπήσεις.

Στις αξιολογήσεις εμπιστοσύνης, ο Ζελένσκι έχει πέσει στην τρίτη θέση – μετά τον Ζαλούζνι και τον επικεφαλής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών (GUR) Μπουντάνοφ, τον οποίο το Γραφείο του Προέδρου φέρεται να προσπαθεί να απολύσει. Εμπόδιο μπορεί να αποτελούν οι μακροχρόνιοι δεσμοί του Μπουντάνοφ με τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και της Δύσης. Σε μια πιο πρόσφατη έρευνα τόσο ο Ζαλούζνι (71,6%) όσο και ο Budanov (46,7%) διατήρησαν το προβάδισμα στις αξιολογήσεις εμπιστοσύνης σε σχέση με τον Ζελένσκι (40,8%).

Όλα τα παραπάνω υποδηλώνουν έντονα ότι το καθεστώς διασπάται στα παρασκήνια και ο Ζελένσκι δεν μπορεί να συγκρατήσει την κατάσταση καθώς οι κρίσεις στο μέτωπο και στο στρατό αυξάνονται. Το καθεστώς του Μαϊντάν απειλείται από ένα καθεστώς χωρισμένο σε ανταγωνιστικές φατρίες που η καθεμία προβάλλει τη δική της αξίωση για την κυριαρχία στο ουκρανικό κράτος ή σε τμήματά του. Οι αναφερόμενες επαφές του Ζαλούζνι με τον αντιπολιτευόμενο Ποροσένκο θα σηματοδοτούσαν την αποσκίρτηση ενός βασικού παράγοντα του καθεστώτος του Μαϊντάν στην πολιτική αντιπολίτευση του Ζελένσκι. Τέτοιες αποστασίες είναι καθοριστικές για τους μετασχηματισμούς των καθεστώτων, είτε αυτοί είναι μεταβατικοί, είτε επαναστατικοί. Αρκεί μόνο να θυμηθεί κανείς την επίδραση που είχε η αποσκίρτηση του Γέλτσιν από το μεταρρυθμιστικό ΚΚΣΕ για το σοβιετικό καθεστώς  του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στη σοβιετική πολιτική, επιδεινώνοντας την πόλωση και προς τα «αριστερά» και προς τα «δεξιά» των περεστροϊκανών του Γκορμπατσόφ και οδηγώντας στο πραξικόπημα του Αυγούστου εναντίον και των δύο και τελικά στην κατάρρευση της ΕΣΣΔ.

Πέρα από όλα αυτά, η σταθερότητα του καθεστώτος κλονίζεται από την πίεση της κυβέρνησης Τραμπ για ειρηνευτικές συνομιλίες με τη Μόσχα και, μόλις πρόσφατα, από την υπονοούμενη κίνησή της να απομακρύνει τον Ζελένσκι από την προεδρία για να διευκολύνει αυτές τις διαπραγματεύσεις. Το κάλεσμα στις 2 Φεβρουαρίου από τον απεσταλμένο του Τραμπ για την ουκρανική ειρηνευτική πρωτοβουλία, Στρατηγού Κήθ Κέλλογκ, για την προκήρυξη προεδρικών εκλογών μέχρι το τέλος του έτους, μοιάζει σαν η πένθιμη καμπάνα για τον Ζελένσκι, δεδομένης της πολύ μεγαλύτερης δημοτικότητας του στρατηγού Ζαλούζνι. Για τον Ζελένσκι, μια ήττα στις εκλογές ή μια απόφαση να μην είναι υποψήφιος θα ήταν μια σωτήρια χάρη σε σύγκριση με τους άλλους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να απομακρυνθεί από την εξουσία. Αλλά και μόνο η πρόταση του Κέλλογκ, για να μην αναφέρουμε μια πραγματική προεδρική εκστρατεία που διεξάγεται καθώς το μέτωπο και ο στρατός καταρρέουν, θα εντείνει τη μάχη για την εξουσία, οδηγώντας την ίσως σε οριακό σημείο.

Έπειτα, υπάρχει η πολύ πραγματική πιθανότητα μιας λαϊκής εξέγερσης, καθώς η οικονομία επιδεινώνεται και η διαφθορά δημοσιοποιείται, ειδικά καθώς έχει να κάνει με τις δυσκολίες του στρατού. Οι Ουκρανοί θεωρούν ήδη ότι οι τιμές αποτελούν μεγαλύτερη απειλή από τον ρωσικό στρατό, σύμφωνα με μια πρόσφατη δημοσκόπηση που διενεργήθηκε από την κοινωνιολογική ερευνητική ομάδα του Κιέβου «Рейтинг». Η δημοσκόπηση έδειξε ότι οι περισσότεροι Ουκρανοί ανέφεραν τις αυξήσεις των τιμών και τη γενική κατάσταση της οικονομίας (32% και 33%, αντίστοιχα) ως πιο ανησυχητικές από την αύξηση του ουκρανικού εδάφους που κατέχει ο ρωσικός στρατός (25%). Η κοινωνική δυσαρέσκεια από τις ελλείψεις του καθεστώτος, που έρχεται σε οξύτατη αντίθεση με τις εξωφρενικές ζωές της οικογένειας του Ζελένσκι, του περιβάλλοντός του και γενικότερα της ουκρανικής ελίτ -που είναι ορατές στο Διαδίκτυο, αποτελεί μια ωρολογιακή βόμβα που περιμένει να εκραγεί.

Αυτή η κρίση του καθεστώτος του Μαϊντάν είναι πιθανό να πυροδοτήσει μια κρατική κρίση, ίσως την αποτυχία του κράτους και την εδαφική κατάρρευση. Οι εσωτερικές διαμάχες και η αστάθεια θα μπορούσαν κάλλιστα να οδηγήσουν σε στρατιωτικά ή/και ενδοκυβερνητικά πραξικοπήματα, ακόμη και σε εσωτερικούς πολέμους και στη διαίρεση τμημάτων της χώρας από αμοιβαία ανταγωνιστικές ουκρανικές φατρίες του ενός ή του άλλου είδους.

Η Αποτυχία και η Κατάρρευση του Ουκρανικού Κράτους

Η κατάρρευση του καθεστώτος θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατάρρευση του κράτους οργανωτικά και διοικητικά, χωρίς να διατηρηθεί καμία λειτουργική κεντρική κυβέρνηση. Αυτό θα διευκόλυνε την εδαφική διάλυση μέσω αποσχίσεων από πολέμαρχους, από περιοχές που κυριαρχούνται από εθνοτικές μειονότητες ή/και ρεβανσιστικές κατακτήσεις από ξένες δυνάμεις: Πολωνία, Ρουμανία, για να μην αναφέρουμε τη Ρωσία. Όλα αυτά θα μπορούσαν να επιδεινωθούν από την οικονομική εξάρθρωση και το κοινωνικό χάος, αφήνοντας τόσο την Ευρώπη όσο και τη Ρωσία με ένα μεγάλο πρόβλημα ασφάλειας στα σύνορά τους. Αρκεί να θυμηθεί κανείς τον ουκρανικό εθνικό αυτονομισμό που προέκυψε στο Λβόφ και σε άλλες περιοχές της δυτικής Ουκρανίας κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων στο Μαϊντάν. Αυτά τα πρώτα αυτονομιστικά βήματα προηγήθηκαν αυτών που έγιναν στην Κριμαία και το Ντονμπάς, μήνες αργότερα μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Γιανουκόβιτς και τη νίκη της εξέγερσης του Μαϊντάν.

Παρακάτω, εξετάζω διάφορες πτυχές ή φάσεις της πιθανής κατάρρευσης της Ουκρανίας ως κράτους: κρατική αποδιοργάνωση και λειτουργική αποτυχία, εδαφική κατάρρευση σε ουκρανική εθνικιστική ή/και οιονεί εγκληματική βάση, μειονοτικός εθνοτικός αυτονομισμός και ξένος εθνικός ρεβανσισμός.

Το ουκρανικό κράτος είναι ευάλωτο σε οργανωτική αδυναμία και διοικητική αποτυχία ως αποτέλεσμα μιας ολοένα και πιο δυσλειτουργικής οικονομίας και της σχεδόν πλήρους εξάρτησης της οικονομίας του και του κρατικού του προϋπολογισμού από ξένη βοήθεια, δάνεια και επιχορηγήσεις. Εγώ και άλλοι έχουμε τονίσει τη σημασία της καταστροφής του ενεργειακού δικτύου και άλλων υποδομών της Ουκρανίας και την πρόσθετη εξουθενωτική επίδραση της επιστράτευσης στις επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο τέτοιων σοβαρών δυσκολιών και της ακόμα μεγαλύτερης οικονομικής εξάρθρωσης που αναμένεται από την ενίσχυση και την προέλαση του ρωσικού στρατού, ο κύριος χορηγός της Ουκρανίας, οι ΗΠΑ, έχουν παγώσει κάθε εξωτερική βοήθεια, εξαιρώντας μόνο το Ισραήλ και την Αίγυπτο από το εν λόγω εκτελεστικό διάταγμα, όπως ανακοίνωσε η κυβέρνηση Τραμπ. Αυτό σύντομα θα αφήσει την ουκρανική κυβέρνηση χωρίς την απαραίτητη χρηματοδότηση για τη διακυβέρνηση, την παροχή δημόσιων αγαθών και τα παρόμοια.

Οι Ουκρανοί θεωρούν ήδη ότι οι τιμές αποτελούν μεγαλύτερη απειλή από τον ρωσικό στρατό, όπως σημειώθηκε παραπάνω. Έτσι, η παράδοση της κυριαρχίας της Ουκρανίας στη Δύση, κυρίως στην Ουάσιγκτον, σημαίνει την πλήρη κατάρρευση με την απόσυρση της χρηματοδότησης. Αυτό είναι ήδη εμφανές στις πιο διαφανείς αποκαλύψεις διαφθοράς της USAID, οι οποίες αποκάλυψαν ότι το 85% των ουκρανικών μέσων ενημέρωσης θα πρέπει να κλείσει χωρίς τη χρηματοδότηση από τη USAID.

Μπορεί κανείς να φανταστεί τον καταστροφικό αντίκτυπο σε άλλους τομείς της Ουκρανίας, η οποία ζει χάρη στη μηχανική υποστήριξή της από τη δυτική βοήθεια: οικονομία, ιατρική περίθαλψη, πληρωμές συντάξεων κ.λπ. Οι περιφερειακές κυβερνήσεις, που βασίζονται σε φιλόδοξους ολιγάρχες που αντιτίθενται στην κυβέρνηση Ζελένσκι ή ακόμη και σε ολόκληρο το καθεστώς του Μαϊντάν, μπορούν στη συνέχεια να αποτελέσουν ξεχωριστά φέουδα για τους εν λόγω ολιγάρχες, στρώνοντας το έδαφος για περιφερειακή αποθησαύριση βασικών αγαθών και τελικά ακόμη και αυτονόμηση.

Επιπλέον, η Ουκρανία πάσχει από ένα εθνοτικής βάσης «πρόβλημα κρατικότητας», το οποίο προκύπτει από περιοχές κατοικημένες από εθνοτικές μειονότητες και ξένες κληρονομιές που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της δυτικής Ουκρανίας. Αυτές οι περιοχές αποτελούν μέρος της Ουκρανίας ως αποτέλεσμα της σοβιετικής νίκης επί του ναζισμού στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο και της επακόλουθης κατάληψης αυτών των περιοχών από τον Κόκκινο Στρατό, οι οποίες στη συνέχεια ενσωματώθηκαν στην Ουκρανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Σοβιετικής Ένωσης. Όπως έγραψα στο βιβλίο μου «Η Ουκρανία στα Άκρα: Η Ρωσία, η Δύση και ο Νέος Ψυχρός Πόλεμος» (Εκδόσεις ΜακΦάρλαντ, 2016), το σημερινό ουκρανικό κράτος χτίστηκε από τον Λένιν, τον Στάλιν και αργότερα τον Χρουστσόφ (που παραχώρησε την Κριμαία). Έτσι, στην Υπερκαρπάθια περιοχή της δυτικής Ουκρανίας υπάρχουν υποπεριοχές με μεγάλους Ρουμανικούς και Ουγγρικούς πληθυσμούς, τα εδάφη των οποίων ανήκαν προηγουμένως στους τότε συμμάχους των Ναζί, Ρουμανία και Ουγγαρία, αντίστοιχα. Οι πληθυσμοί έχουν υποστεί γλωσσικές και άλλες μορφές διακρίσεων από το κράτος και τους Ουκρανούς υπερεθνικιστές και νεοφασίστες πολύ πριν από την εισβολή της Ρωσίας το 2022.

Τώρα υφίστανται τη βαναυσότητα από τις συμμορίες στρατολόγησης του Ζελένσκι και μάλλον δυσανάλογα σε σύγκριση με τις εθνικά ουκρανικές περιοχές. Αυτό μπορεί να τροφοδοτήσει την επιθυμία για επιστροφή στις εθνικές τους πατρίδες είτε με τα πόδια, είτε κάνοντας έκκληση για τη διάσωσή τους με την ενσωμάτωσή τους στη Ρουμανία και την Ουγγαρία, αντίστοιχα. Εδαφικά μιλώντας, αυτό αποτελεί πολύ μικρότερο κίνδυνο σε σχέση με τις δυνατότητες του πολωνικού ρεβανσισμού, που θα σήμαινε τη διάλυση του ουκρανικού κράτους. Ευτυχώς για το Κίεβο, τέτοιες εξελίξεις είναι προς το παρόν μια απομακρυσμένη πιθανότητα. Αλλά αν το ουκρανικό κράτος αρχίσει να αποσυντίθεται, αρχίσει να βιώνει εσωτερικές ένοπλες συγκρούσεις ή εκκολαπτόμενο εμφύλιο πόλεμο, η δυναμική του εξωτερικού ρεβανσισμού θα γίνει πιο ενεργητική.

Συμπέρασμα

Δεν υπάρχει τίποτα αναπόφευκτο σχετικά με την αλληλουχία των καταρρεύσεων και να επισυμβούν πλήρως. Η κατάρρευση του καθεστώτος και του σύμπαντος μπορεί ακόμα να αποφευχθεί, αλλά η κατάρρευση του καθεστώτος θα έρθει αμέσως μετά την κατάρρευση του μετώπου και του στρατού. Οι μόνοι τρόποι για να αποτραπεί ή να προληφθεί πλήρως αυτή η αλληλουχία καταρρεύσεων είναι μια κατάπαυση του πυρός, μια πλήρης ειρηνευτική συμφωνία, μια πλήρης στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ ή η κατάκτηση ολόκληρης της Ουκρανίας από τη Ρωσία.

Μεταξύ αυτών, μόνο μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός είναι θεωρητικά εφικτή φέτος, και ήδη από τον Απρίλιο μια κατάπαυση του πυρός θα μπορούσε να θεωρηθεί πολύ καθυστερημένη ή να αποδειχθεί αναποτελεσματική για την ανάσχεση πολλών από αυτές τις καταρρεύσεις, συγκρατώντας πιθανά την γραμμή του μετώπου, αλλά ανίκανη να αποτρέψει την κατάρρευση του στρατού, του καθεστώτος και του κράτους.

Οι περιπλανώμενες ορδές άνεργων στρατιωτών με ελάχιστους ή καθόλου μισθούς θα παραμένουν μια εύφλεκτη δύναμη και μια κατάπαυση του πυρός μπορεί να επιβάλει την εξίσου εύφλεκτη δοκιμασία των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών. Σε αυτό, πρέπει να συμφωνήσουμε με τον επικεφαλής της GUR, Μπουντάνοφ, ο οποίος φέρεται να δήλωσε ότι εάν η Ουκρανία δεν ξεκινήσει ειρηνευτικές συνομιλίες μέχρι το καλοκαίρι, τότε θα ξεκινήσουν διαδικασίες που θα μπορούσαν να καταστρέψουν τη χώρα. Και ο ισχυρισμός του Μπουντάνοφ μπορεί να μην αποκαλύπτει το πραγματικό μέγεθος της επείγουσας κατάστασης.

Ο Τραμπ πρέπει να θέσει την Ουκρανία στην κορυφή της ατζέντας του και να επιδιώξει μια διευθέτηση με τη μέγιστη δυνατή προσπάθεια, χρησιμοποιώντας όλους τους μοχλούς πειθούς που εξακολουθεί να διαθέτει η Ουάσιγκτον. Διαφορετικά, η Ουκρανία μπορεί ακόμα να σκάσει στα δικά του και σε όλων των άλλων τα μούτρα. Το γεγονός ότι το κάλεσμα του Κέλλογκ για εκλογές παρήγαγε την επόμενη μέρα μια δήλωση του Ζελένσκι ότι τελικά υποστηρίζει τις διαπραγματεύσεις με τη Μόσχα και γι’ αυτό επιδιώκει να διακόψει τις άμεσες συνομιλίες ΗΠΑ-Ρωσίας «για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία» και χωρίς την ακόμα πιο ανίδεη Ευρώπη, είναι μια απόδειξη του πώς η πίεση στον ολοένα πιο πολιτικά αδύναμο και συναισθηματικά κατεστραμμένο Ζελένσκι θα μπορούσε να δώσει γρήγορα αποτελέσματα. Αλλά ο χρόνος είναι λίγος και οι τέσσερις καταρρεύσεις της Ουκρανίας περιμένουν στη γωνία.

Σημειώσεις της μεταφράστριας:

[1] Верховна Рада: Ανώτατο Συμβούλιο, το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας.

[2] Φιλτράρισμα αποκαλείται στην Ουκρανία η βίαιη, παράνομη έρευνα και παρακολούθηση των προσωπικών δεδομένων των πολιτών, των κοινωνικών επαφών τους, των απόψεων και των στάσεων τους απέναντι στο ουκρανικό καθεστώς και η εκτίμηση του πόσο «ασφαλείς» είναι για τις αρχές ή τις υπηρεσίες του καθεστώτος.

[3] Η Ζώνη Αντιτρομοκρατικών Επιχειρήσεων (ΑΤΟ) καθορίστηκε από το καθεστώς Μαϊντάν στην Ουκρανία τον Νοέμβρη του 2014 και προσδιόριζε τις περιοχές του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ  που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο των αντίστοιχων Λαϊκών Δημοκρατιών και σηματοδότησε την έναρξη των τρομοκρατικών επιθέσεων ενάντια στο λαό των δύο περιοχών που διήρκεσαν μέχρι τον Φλεβάρη του 2022 (έναρξη της Ειδικής Στρατιωτικής Επιχείρησης) και κόστισαν πάνω από 14.000 νεκρούς αμάχους στις δύο Δημοκρατίες. Χρησιμοποιήθηκε ως όρος από τα κατεστημένα μέσα ενημέρωσης, την κυβέρνηση της Ουκρανίας, τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) και άλλους δυτικούς θεσμούς.

[4] Η Υπηρεσία Στρατιωτικής Αντικατασκοπείας της Ουκρανίας.

* Ο Gordon M. Hahn, Ph.D., είναι ειδικός αναλυτής στο Corr Analytics, www.canalyt.com σε θέματα Ρωσικής και Ευρασιατικής Πολιτικής. Είναι συγγραφέας πέντε βιβλίων για θέματα πολιτικής, ιστορίας και κουλτούρας της Ρωσίας. Έχει επίσης δημοσιεύσει πολυάριθμες εκθέσεις δεξαμενών σκέψης, ακαδημαϊκά άρθρα, αναλύσεις και σχόλια σε αγγλόφωνα και ρωσικά μέσα ενημέρωσης.  Δίδαξε στα Κρατικά Πανεπιστήμια της Βοστώνης, του Στάνφορντ, του Σαν Χοσέ και του Σαν Φρανσίσκο και στο κρατικό πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης στη Ρωσία και ήταν ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, στο Ινστιτούτο Kennan στην Ουάσιγκτον και στο Ίδρυμα Hoover στο Πανεπιστήμιο Stanford.

Πηγή: Gordon Hahn.com