του Σπύρου Στάλια
Οικονομολόγου PhD
Κατ’ αρχήν δεν υπάρχει όρος ‘πρωτογενές πλεόνασμα’. Η διαφορά μεταξύ των εσόδων του κράτους και των δαπανών του ονομάζεται Πρωτογενές Ισοζύγιο (χωρίς τόκους) και στα Αγγλικά ονομάζεται Primary Balance (excluding interest). Αν τώρα από το Πρωτογενές Ισοζύγιο αφαιρέσουμε τους τόκους που το Κράτος πρέπει να καταβάλει, το αποτέλεσμα λέγεται Τελικό Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης και στα Αγγλικά Overall Balance. Αυτοί οι όροι είναι διεθνείς και έτσι καταγράφονται σε όλο τον κόσμο.
Το Πρωτογενές Ισοζύγιο είναι το αποτέλεσμα μιας αφαίρεσης και μπορεί να είναι μηδέν, αρνητικός αριθμός ή θετικός αριθμός. Με άλλα λόγια, αν τα έσοδα είναι ίσα με τι δαπάνες το αποτέλεσμα θα είναι μηδέν. Αν τα έσοδα είναι μεγαλύτερα από τις δαπάνες το αποτέλεσμα θα είναι θετικό, και θα είναι αρνητικό αν οι δαπάνες είναι μεγαλύτερες από τα έσοδα του κράτους.
Τι γίνεται από δω και κάτω. Αν το Πρωτογενές Ισοζύγιο είναι μηδέν (έσοδα – δαπάνες = 0) τότε το κράτος θα πρέπει να δανειστεί τόσα ευρώ όσο είναι το ύψος των τόκων που πρέπει να καταβάλει. Αν οι δαπάνες είναι μεγαλύτερες από τα έσοδα (δαπάνες > έσοδα) του κράτους, τότε το κράτος θα δανειστεί για το καινούργιο έλλειμμα συν τους τόκους που πρέπει να καταβάλει. Αν τα έσοδα του κράτους είναι μεγαλύτερα από τις δαπάνες (έσοδα > δαπάνες) δεν έπεται ότι το κράτος δεν θα δανειστεί. Δεν θα δανειστεί αν η διαφορά έσοδα – δαπάνες είναι μεγαλύτερη από την δόση για τόκους, δηλαδή Έσοδα > Δαπάνες + Τόκοι. Θα δανειστεί όμως αν η διαφορά είναι μικρότερη για την πληρωμή των τόκων, δηλαδή Δαπάνες + Τόκοι > Έσοδα.
Εδώ τελείωσε η θεωρία. Ας πάμε στην χτεσινή ιστορία, να δούμε παραδείγματα. Πάμε στο 2022. Τα έσοδα – δαπάνες είχαν ένα θετικό αποτέλεσμα ύψους 273 εκατ. ευρώ. Αλλά οι τόκοι που έπρεπε να πληρωθούν ήσαν ακριβώς 5 δις ευρώ. Κατ’ ανάγκη το κράτος δανείστηκε 4,7 δις. Το Πρωτογενές Ισοζύγιο (“πλεόνασμα”), δεν μοιράστηκε στο Λαό αλλά πήγε στον EFSF και ESM της ΕΕ που είναι διακρατικοί Οργανισμοί, στις Τράπεζες και σε όσους κατέχουν τα ελληνικά ομόλογα.
Το 2021, εν μέσω κορωνοϊού, τα έσοδα του κράτους ήσαν 91,8 δις ενώ οι δαπάνες του, πλην τόκων, ήσαν 100,3 δις και έτσι το Πρωτογενές Ισοζύγιο διαμορφώθηκε στα -8,4 δις. Οι πληρωτέοι τόκοι ήσαν 4,5 δις και συνεπώς το κράτος δανείστηκε συνολικά 12,9 δις που είναι και το Τελικό Αρνητικό Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης. Να γιατί το χρέος αυξάνεται.
Πάμε τώρα στην εποχή του Σύριζα όπου για 4 χρόνια, 2016-2019, είχαμε και θετικό πρωτογενές πλεόνασμα αλλά και θετικό Τελικό Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης. Ας πάμε στο 2016 όπου τα έσοδα του κράτους ήσαν 87,4 δις ενώ οι δαπάνες ήσαν 81,5 δις. Έτσι το Πρωτογενές Ισοζύγιο ήταν πλεονασματικό κατά 5,9 δις. Οι πληρωτέοι τόκοι ήσαν 5,6 δις και συνεπώς το Τελικό Ισοζύγιο διαμορφώθηκε στα 322 εκατ. ευρώ.
Αυτό το ποσό ο Σύριζα το ονόμασε πλεόνασμα και το μοίρασε εκεί που η Κυβέρνησή του ήθελε. Με άλλα λόγια η Κυβέρνηση δημιούργησε από την φορολογία ένα θετικό πρωτογενές ισοζύγιο, αρμέγοντας τον Λαό κατά 5,9 δις και από αυτά έδωσε 5,6 στους πιστωτές και επέστρεψε πίσω στους φορολογούμενους, δικά τους χρήματα, 322 εκατ. Τι σημαίνει αυτό. Σημαίνει ότι το πλεόνασμα του κράτους είναι έλλειμμα του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας που χρηματοδότησε αυτό το πλεόνασμα.
Αυτήν την πολιτική, που τα μνημόνια επέβαλαν, με θρησκευτική ευλάβεια εφάρμοσε ο Σύριζα έως το 2019. Μιλάμε για θηριώδη φορολογία και αυτή ήταν η αιτία που έχασε τις εκλογές το 2019 αλλά και το 2023, αφού σε όλους τους Έλληνες δημιούργησε ελλείμματα.
Πρόβαλε ως επιτυχία το πλεόνασμα που θα μοίραζε, ένα μικρό μέρος, ενώ το μεγαλύτερο μέρος πήγαινε στους πιστωτές. Ενδεικτικά αναφέρω ότι το 2018 όπου το πρωτογενές ισοζύγιο ήταν 7,7 δις, οι πληρωτέοι τόκοι ήσαν 6,0 δις, το Τελικό Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης παρουσίασε πλεόνασμα 1,6 δις, που πανηγυρικά μετά ο Σύριζα μοίρασε λεφτά του Λαού στο Λαό.
Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι ο Σύριζα δεν δούλεψε φιλότιμα, όσο κανείς άλλος υπέρ των Τραπεζιτών, και πήρε ότι του άξιζε.
Συνοψίζοντας: Εφ’ όσον υπάρχει θετικό πρόσημο στο Πρωτογενές Ισοζύγιο (πρωτογενές περίσσευμα) αυτό πηγαίνει στις Τράπεζες-Πιστωτές για την εξόφληση τόκων. Ούτε ένα ευρώ δεν μοιράζεται στο Λαό. Και μην ξεχνάμε ότι όταν το κράτος έχει περισσεύματα, τότε κατ’ ανάγκη ο ιδιωτικός τομέας θα έχει ελλείμματα. Αυτό δεν είναι θεωρία αλλά απλή λογιστική/μαθηματική παρατήρηση που ισχύει παντού και πάντα.
Και κάτι τελευταίο. Από το 2013 έως και το 2022 πληρώσαμε για τόκους 50,6 δις ευρώ, που είναι ξένο νόμισμα, συνάλλαγμα. Αν δεν είχαμε εισέλθει στη ζώνη του ευρώ το 2002, δεν θα είχαμε σήμερα τις πλέον ισχυρές ένοπλες δυνάμεις; Έστω αυτό.
Πιο απλά δεν γίνεται.
Αφήστε ένα σχόλιο