«Επένδυση» ή κερδοσκοπία με το νερό στο Χρηματιστήριο;

Για πρώτη φορά στην ιστορία το Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων στο Σικάγο προσφέρει χρηματιστηριακά συμβόλαια νερού. Διευκόλυνση για τον αγρότη ή κερδοσκοπία με ένα αγαθό πρώτης ανάγκης; Οι απόψεις διίστανται.

Το νερό είναι ο καθημερινός πονοκέφαλος του Έντγκαρ Τέρι. Στα 61 του χρόνια ο αγρότης από το Ventura County της Καλιφόρνιας, κάπου μία ώρα με το αυτοκίνητο από το Λος Άντζελες, καλλιεργεί πάνω από 7.000 στρέμματα, μαζί με την οικογένειά του. Terry Farms ονομάζεται η οικογενειακή επιχείρηση που λειτουργεί εδώ και 126 χρόνια. Φράουλες, σπανάκι, σέλινο και κόλιανδρος καλλιεργούνται στα χωράφια της οικογένειας και φυσικά απαιτούν καθημερινό πότισμα. «Κάθε μέρα σκέφτομαι με αγωνία αν θα φτάσει το νερό, ειδικά τώρα τελευταία, με την ξηρασία που πλήττει ολόκληρη την περιοχή», λέει ο Έντγκαρ Τέρι.

Στο Σικάγο, την τρίτη σε μέγεθος πόλη των ΗΠΑ που απέχει 2.000 μίλια από τα χωράφια του Ventura County, κάποιοι υποστηρίζουν ότι έχουν βρει λύση για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας. Είναι γνωστό ότι στο Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων του Σικάγο (CME) επενδυτές και κερδοσκόποι ποντάρουν σε συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για μία σειρά πολύτιμων πρώτων υλών όπως το πετρέλαιο, το ξύλο ή το αλουμίνιο. Από τον Δεκέμβριο του 2020 το Χρηματιστήριο προσφέρει, για πρώτη φορά, επενδύσεις στον δείκτη Nasdaq Veles California Index, ο οποίος καθιερώθηκε προ διετίας και απεικονίζει τη διακύμανση τιμών στα αποκαλούμενα water futures. Πρόκειται για συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης στην αγορά νερού, που διασφαλίζουν ότι σε μία δεδομένη στιγμή στο μέλλον ο δικαιούχος παραλαμβάνει μία συγκεκριμένη ποσότητα νερού σε μία εκ των προτέρων καθορισμένη τιμή.

Οι κερδισμένοι των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης

Κατ΄αυτόν τον τρόπο, υποστηρίζουν οι αρμόδιοι του CME, δημιουργείται μία προθεσμιακή αγορά νερού με διαφάνεια, που διευκολύνει τον αγρότη στον προγραμματισμό του και κυρίως στην αντιστάθμιση κινδύνων για μία απρόβλεπτη αύξηση των τιμών. Θεωρητικά θα μπορούσαν να επωφεληθούν εξίσου οι δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης, ιδιαίτερα σε μία πολιτεία όπως η Καλιφόρνια, που συνεχώς απειλείται από λειψυδρία και καταστροφικές πυρκαγιές. «Είναι δύσκολο να εκτιμηθούν αυτή τη στιγμή οι αυξήσεις που προκαλούν στην τιμή του νερού τα ακραία αυτά φαινόμενα», λέει στο πρακτορείο Bloomberg ο Πάτρικ Βολφ, χρηματιστής με εξειδίκευση στον δείκτη Nasdaq.

Καλλιεργητές όπως ο Έντγκαρ Τέρι διερωτώνται, εάν η πρωτοβουλία του CME θα μπορούσε να τους προσφέρει μία θετική προοπτική. Σε περίπτωση μελλοντικής ξηρασίας θα είχαν την ευκαιρία να διασφαλίσουν εγκαίρως τις απαραίτητες ποσότητες νερού σε μία προκαθορισμένη τιμή. Γιατί σε αυτές τις περιπτώσεις η τιμή του νερού εκτοξεύεται στα ύψη, λέει ο Τέρι, ο οποίος κάνει και δεύτερη δουλειά, παραδίδοντας μαθήματα Οικονομικών στο California Lutheran University της Καλιφόρνιας.

Αγωνία για τις τιμές καταναλωτή

Από την άλλη πλευρά, εκτιμούν οι ειδικοί, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης στην αγορά νερού μπορεί να έχουν συνέπειες για τον καταναλωτή. Συν τοις άλλοις τίθεται και ένα ερώτημα ηθικής φύσεως, εάν είναι θεμιτό να γίνεται αντικείμενο κερδοσκοπίας ένα αγαθό πρώτης ανάγκης, όπως το νερό. «Αν αντιμετωπίσουμε το νερό ως εμπόρευμα, θα πρέπει να αναλογιστούμε τους άμεσους και έμμεσους κινδύνους μίας τέτοιας προσέγγισης», δηλώνει στους Financial Times ο Σάιμον Τζόουνς, μέχρι πρότινος επικεφαλής του αμερικανικού οργανισμού Futures Industry Association (FIA) στην Ευρώπη. Ο ίδιος βλέπει ορατό κίνδυνο να αυξηθεί η τιμή του νερού και να πληρώσουν τελικά οι οικονομικά ασθενέστεροι τις κερδοσκοπικές κινήσεις σε συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης. «Αισθάνομαι ιδιαίτερη ανησυχία για το γεγονός ότι το νερό αντιμετωπίζεται σαν επενδυτικό προϊόν, όπως ο χρυσός», λέει ο ειδικός εντεταλμένος των Ηνωμένων Εθνών Πέδρο Αρρόχο Αγκουίδο.

Στο παρελθόν έχει αποδειχθεί επανειλλημμένα ότι κερδοσκοπικές κινήσεις στο Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε επισιτιστικές κρίσεις. Για παράδειγμα το 2008 και το 2010 κερδοσκοπικά funds είχαν ποντάρει σε ανοδικές τιμές του κακάο, προκαλώντας αυξήσεις έως και 150% στην τιμή του προϊόντος. Αντίστοιχες κινήσεις είχαν γίνει το 2007 και το 2008 στo σιτάρι και στη σόγια, με αποτέλεσμα να αυξηθούν οι τιμές διεθνώς και να προκληθούν ελλείψεις και βίαιες ταραχές σε αναπτυσσόμενες χώρες. Στην περίπτωση του νερού εκπρόσωποι του CME διαβεβαιώνουν ότι δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος, καθώς μικρό μόνο μέρος της παραγωγής γίνεται αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο Χρηματιστήριο. Επιπλέον, τονίζουν, τα συμβόλαια προσφέρονται ως «financially settled contracts», δηλαδή δεν αφορούν πραγματικές ποσότητες νερού, αλλά λογιστικό χρήμα. Έτσι διασφαλίζεται ότι δεν θα εμφανιστούν επενδυτές με τεράστιες δυνατότητες αποθήκευσης νερού, οι οποίοι θα προκαλούσαν τεχνητή έλλειψη με στόχο να επωφεληθούν από τις αυξανόμενες τιμές. Κάτι παρόμοιο είχε γίνει στην πρώτη «κρίση του κακάο» το 2008.

Οι αγρότες οργανώνονται σε τοπικό επίπεδο

Για τον Έντγκαρ Τέρι όλα αυτά δεν έχουν νόημα. «Οι αγρότες χρειάζονται πραγματικό νερό και όχι λογιστικά τερτίπια», λέει. Γι αυτό συνεχίζει να εμπιστεύεται το τοπικό εμπορικό δίκτυο για τους αγρότες της περιοχής με την ονομασία Fox Ganyon Groundwater Market, που ίδρυσε ο ίδιος πριν από λίγα χρόνια, ακριβώς για να αντιμετωπίσει τις μεγάλες ανάγκες υδροδότησης. Σε αυτή την «πλατφόρμα ανταλλαγών» κάθε αγρότης συνεισφέρει ποσότητες νερού από δικές του γεωτρήσεις που μπορεί να περισσεύουν, ώστε να τις αγοράζουν εκείνοι που έχουν ανάγκη. Είναι και αυτό ένα είδος «χρηματιστηρίου», αλλά σε τοπικό επίπεδο και με βάση τις πραγματικές ανάγκες των παραγωγών.

Σαμπρίνα Κέσλερ

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου

Πηγή: Deutsche Welle