Ο Νεοναζί Που Ήξερε Πολλά;

Η σύνθεση εικόνας επάνω είναι από το Al Mayadeen English. Εικονογράφηση από τον Μπατούλ Σαμάς.

του Kit Klarenberg*
μετάφραση Φλώρα Παπαδέδε

English Almayadeen, 05/09/2025
Kit Klarenberg, 07/09/2025

Στις 30 Αυγούστου, ο Αντρίι Παρούμπι πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε μέρα μεσημέρι στο Λβιβ της Ουκρανίας. Πρόσωπο-κλειδί στο πραξικόπημα του Μαϊντάν, που υποκινήθηκε από το εξωτερικό, εξέχων και ισχυρός πολιτικός στην περιοχή για πολλά χρόνια, θρηνήθηκε από ένα σωρό Βρετανών, Ευρωπαίων και Αμερικανών αξιωματούχων. Μέσα σε τρεις ημέρες, ο δολοφόνος του Παρούμπι συνελήφθη και δήλωσε ένοχος. Εντελώς αμετανόητος, ο δολοφόνος ισχυρίστηκε ότι οι πράξεις του συνιστούσαν «εκδίκηση προς το κράτος» για την εξαφάνιση του γιου του – που θεωρείται νεκρός – ενώ πολεμούσε στο Μπαχμούτ το 2023.

Ωστόσο, σχεδόν σίγουρα υπάρχουν περισσότερα σε αυτή την ιστορία από όσα φαίνονται με την πρώτη ματιά. Αμέσως μετά τη δολοφονία του Παρούμπι, εμφανίστηκαν ισχυρισμοί ότι είχε ζητήσει μήνες νωρίτερα επίσημη προστασία από την SBU[1], μόνο που απορρίφθηκε. Αυτό προκάλεσε κάποια κατακραυγή, αναγκάζοντας τις υπηρεσίες ασφαλείας του Κιέβου να εκδώσουν μια ανακοίνωση που εξηγούσε γιατί απορρίφθηκε το αίτημα του Παρούμπι. Παραδόξως, όμως, συγκλήθηκε στη συνέχεια συνέντευξη Τύπου, όπου σε αντίφαση, η SBU και οι τοπικές αρχές επιβολής του νόμου αρνήθηκαν ότι είχε ζητήσει ποτέ προστασία από οποιαδήποτε κρατική αρχή.

Όποια και αν είναι η αλήθεια, ο Παρούμπι πήρε μαζί του στον τάφο έναν τεράστιο αριθμό ευαίσθητων μυστικών, τα οποία πολλά άτομα, αλλά και οντότητες, έχουν σημαντικό συμφέρον να παραμείνουν κρυμμένα για πάντα. Υπήρξε ξεκάθαρα υπερεθνικιστής. Το 1991 ήταν συνιδρυτής του ανοιχτά νεοναζιστικού Σοσιαλιστικού-Εθνικιστικού Κόμματος – που αργότερα μετονομάστηκε σε Σβομπόντα[2] – και από το 1998 έως το 2004 διηύθυνε την παραστρατιωτική του πτέρυγα, τον Πατριώτη της Ουκρανίας. Η μονάδα, όπως και το μητρικό της πολιτικό κόμμα, υποστήριζε σθεναρά την εξεγερσιακή βία και ασπαζόταν ένα λυσσαλέο, γενοκτονικό μίσος κατά της Ρωσίας και των Ρώσων.

Ο Παρούμπι ήταν πρόσωπο-κλειδί στην ενορχηστρωμένη από τις ΗΠΑ Πορτοκαλί Επανάσταση του Κιέβου, το 2004. Ο ρόλος του στο πραξικόπημα του Μαϊντάν και σε όλα όσα ακολούθησαν -και τα οποία έσπρωξαν την Ουκρανία σε πόλεμο με τη Μόσχα- ήταν σημαντικά μεγαλύτερος. Μετά το ξέσπασμα των διαδηλώσεων τον Νοέμβριο του 2013, ο Παρούμπι ίδρυσε τη «Δύναμη Αυτοάμυνας του Μαϊντάν». Ενώ φαινομενικά ήταν υπεύθυνη για την προστασία των «ειρηνικών» διαδηλωτών από τις δυνάμεις καταστολής, η Δύναμη ενήργησε σε στενό συντονισμό με τη φασιστική παραστρατιωτική ομάδα Δεξιός Τομέας. Η τελευταία εμπλεκόταν συστηματικά  σε εμπρηστικές, βίαιες πράξεις για να προκαλέσει αρνητικές αντιδράσεις από τις αρχές επιβολής του νόμου.

Οι διαμαρτυρίες έληξαν με την εγκατάλειψη της Ουκρανίας από τον εκλεγμένο πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς, στις 22 Φεβρουαρίου 2014. Αυτό έγινε μετά τη σφαγή διαδηλωτών από ελεύθερους σκοπευτές στην Πλατεία Ελευθερίας – τώρα Μαϊντάν – του Κιέβου. Οι κυβερνητικές δυνάμεις – ίσως με ρωσική βοήθεια – κατηγορήθηκαν για την αιματοχυσία, πυροδοτώντας μια χιονοστιβάδα διεθνούς καταδίκης και απειλές από την Αυτοάμυνα του Παρούμπι στο Μαϊντάν ότι θα εισβάλουν στην κατοικία του Προέδρου και θα τον απομακρύνουν από την εξουσία με τη βία, εάν δεν παραιτηθεί. Η κυβέρνηση Γιανουκόβιτς αντικαταστάθηκε από μια μη εκλεγμένη κυβέρνηση, γεμάτη φασίστες, την οποία επέλεξε η Βικτόρια Νούλαντ, υπεύθυνη για την Ουκρανία στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ.

Ο Παρούμπι διορίστηκε επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας, επιβλέποντας την έναρξη και την εκτέλεση της ουκρανικής «Αντιτρομοκρατικής Επιχείρησης»: της βάναυσης καταστολής του ρωσόφωνου πληθυσμού της χώρας. Επίσης, δρομολόγησε κινήσεις για την ενσωμάτωση του Κιέβου στις δομές άμυνας και ασφάλειας του ΝΑΤΟ, πριν από την επίσημη ένταξή του. Ενώ ο Παρούμπι διατήρησε αρχικά τη θέση του υπό τον εκλεγμένο, ακροδεξιό πρόεδρο, Πέτρο Ποροσένκο, παραιτήθηκε τον Αύγουστο του 2014 μετά την υπογραφή των Συμφωνιών του Μινσκ, που αποσκοπούσαν στην επίτευξη ειρήνης στο Ντονμπάς, πιστεύοντας ότι η διαφορά μπορούσε να επιλυθεί μόνο δια της «βίας».

Η πολεμοκαπηλία του Παρούμπι εντάθηκε σημαντικά όταν ξέσπασε ο πόλεμος δι’ αντιπροσώπου τον Φεβρουάριο του 2022. Κατά τις πρώτες ημέρες της σύγκρουσης, στάθηκε σθεναρά κατά των διαπραγματεύσεων με τη Μόσχα, προτρέποντας αντ’ αυτού το Κίεβο να «καταστρέψει τη Ρωσική Αυτοκρατορία». Εν τω μεταξύ, η σφαγή στο Μαϊντάν παρέμενε επίσημα άλυτη. Αυτή η αναποτελεσματικότητα ήταν τόσο έντονη, που οι υποψίες αφθονούσαν ακόμη και μεταξύ των Ουκρανών ερευνητών, καθώς οι επίσημες έρευνες για τις δολοφονίες σαμποτάρονταν σκόπιμα. Υπήρχαν σίγουρα πολλές ισχυρές προσωπικότητες στη χώρα που ήθελαν η αλήθεια να συσκοτιστεί και να θαφτεί – ο Αντρίι Παρούμπι ήταν ίσως ο κυριότερος ανάμεσά τους.

«Ιερά Θύματα»

Τον Οκτώβριο του 2023, το δικαστήριο του Κιέβου εξέδωσε τελικά απόφαση για τη σφαγή στο Μαϊντάν, σε μια δίκη που ξεκίνησε το 2016. Από τους πέντε αστυνομικούς που κατηγορήθηκαν για συνενοχή στην θηριωδία, ο ένας αθωώθηκε πλήρως, ένας άλλος καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης για φερόμενη «κατάχρηση εξουσίας», ενώ τρεις καταδικάστηκαν ερήμην για 31 κατηγορίες ανθρωποκτονίας και 44 κατηγορίες απόπειρας ανθρωποκτονίας. Στην πραγματικότητα, κανένας Ουκρανός αξιωματούχος από εκείνη την εποχή δεν έχει τιμωρηθεί νομικά ποτέ και με οποιονδήποτε τρόπο για το περιστατικό. Η απόφαση αναγνώρισε επίσης ότι δεν υπήρχαν στοιχεία που να αποδείκνυαν ότι δόθηκε εντολή για πυροβολισμούς διαδηλωτών από οποιαδήποτε κρατική πηγή.

Επιπλέον, η ετυμηγορία απέκλεισε οριστικά την εμπλοκή ρωσικών στοιχείων στις μαζικές δολοφονίες – μια θεωρία συνωμοσίας που προωθήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τα φιλο-Μαϊντάν στοιχεία για πολλά χρόνια, συμπεριλαμβανομένου του Παρούμπι. Ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι σε τουλάχιστον 28 από τους 128 πυροβολισμούς εναντίον διαδηλωτών που αξιολογήθηκαν κατά τη διάρκεια της δίκης, το δικαστήριο έκρινε ότι «δεν αποδείχθηκε εμπλοκή αστυνομικών» και ότι η εμπλοκή «άλλων άγνωστων προσώπων» στις δολοφονίες «δεν μπορεί να αποκλειστεί». Μια εξαιρετικά υπολειπόμενη της αλήθειας δήλωση.

Η ετυμηγορία σημείωσε ότι υπάρχουν «αρκετά επαρκή» στοιχεία που υποδεικνύουν «κατηγορηματικά» ότι πολλοί πυροβολισμοί έπεσαν εναντίον διαδηλωτών από το Ξενοδοχείο Ουκρανία στην Πλατεία Ελευθερίας, το οποίο συνιστούσε «επικράτεια… που δεν ελεγχόταν από τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου». Στην απόφαση, δεν αναφέρεται ότι το Ξενοδοχείο Ουκρανία χρησιμοποιήθηκε ως αρχηγείο του Σβομπόντα καθ’ όλη τη διάρκεια των ταραχών στο Μαϊντάν, με τους ηγέτες του -συμπεριλαμβανομένου του Παρούμπι- να συντονίζουν το χάος στους δρόμους από κάτω. Πολλοί πράκτορες του Σβομπόντα είχαν τη βάση τους στον 11ο όροφο του ξενοδοχείου. Ελεύθεροι σκοπευτές σε αυτήν την περιοχή παρατηρήθηκαν από πολλές πηγές, συμπεριλαμβανομένου του BBC.

Ωστόσο, η πληθώρα μαρτυριών που ακούστηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια της μακροχρόνιας δίκης έδειξε ότι το ξενοδοχείο Ουκρανία δεν ήταν το μοναδικό κτίριο ή χώρος από τον οποίο πυροβολήθηκαν οι διαδηλωτές, καθώς αποδείχθηκε ότι εκείνες τις μέρες κι άλλα σημεία είχαν καταληφθεί από ακτιβιστές του Μαϊντάν – και όχι από κυβερνητικές δυνάμεις. Αξιοσημείωτη ήταν η μαρτυρία του Ναζάρ Μουχατσόφ, ενός διοικητή της Αυτοάμυνας στο Μαϊντάν και συμβούλου του Παρούμπι. Απέκτησε πρόσβαση σε στοιχεία που είχε συλλέξει η κυβέρνηση σχετικά με τη σφαγή και διεξήγαγε τη δική του έρευνα.

Τα αποτελέσματα της έρευνας του Μουχατσόφ για τις μαζικές δολοφονίες απέδειξαν επαρκώς ότι «τρίτες δυνάμεις», που συνδέονταν με την ηγεσία του Μαϊντάν, ήταν υπεύθυνες για τους πυροβολισμούς, τόσο σε διαδηλωτές όσο και σε αστυνομικούς, από χώρους -συμπεριλαμβανομένου του ξενοδοχείου Ουκρανία- που καταλαμβάνονταν από στοιχεία της αντιπολίτευσης. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι Παρούμπι και Σία χρειάζονταν «ιερά θύματα» για να ανατρέψουν την κυβέρνηση. Η αφήγηση του Μουχατσόφ είναι ιδιαίτερα δυναμική και πειστική, δεδομένης της θέσης του στην Αυτοάμυνα του Μαϊντάν, της συνεχιζόμενης υποστήριξής του προς το πραξικόπημα του Μαϊντάν και του διαρκούς, αφοσιωμένου υπερεθνικισμού του.

Εν τω μεταξύ, ο Στανισλάβ Σούλιακ, διοικητής των ΜΑΤ κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων στο Μαϊντάν, κατέγραψε πώς πολυάριθμοι αστυνομικοί είδαν ελεύθερους σκοπευτές να πυροβολούν από τοποθεσίες που ελέγχονταν από το Μαϊντάν. Ως αποτέλεσμα, οι υπηρεσίες ασφαλείας διαπραγματεύτηκαν με εκπροσώπους της Αυτοάμυνας του Μαϊντάν για να διερευνήσουν αυτές τις περιοχές, αλλά ο Παρούμπι απέρριψε τα αιτήματά τους. Ακόμα πιο καταδικαστικά, πολυάριθμοι μάρτυρες – συμπεριλαμβανομένων μελών του Δεξιού Τομέα – κατέθεσαν ότι συνέλαβαν ένοπλα άτομα που ήταν ένοχα ή ύποπτα ότι πυροβόλησαν διαδηλωτές, κατά τη διάρκεια της σφαγής. Μετά τη σύλληψη, αυτά τα άτομα παραδόθηκαν στην Αυτοάμυνα του Παρούμπι στο Μαϊντάν – μόνο που αφέθηκαν ελεύθερα χωρίς συνέπειες ή εξηγήσεις και δεν τα ξαναείδαν ποτέ.

«Ένα Πτώμα»

Αμέσως μετά τον θάνατο του Παρούμπι, το δημοφιλές ουκρανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Στρανά[3] πήρε συνεντεύξεις από αρκετούς συνεργάτες του. Είναι ενδιαφέρον ότι, ενώ οι περισσότεροι κατηγόρησαν το «χέρι του Κρεμλίνου» για την εξόντωσή του, άλλοι «δεν απέκλεισαν το εσωτερικό πολιτικό υπόβαθρο για τη δολοφονία». Συγκεκριμένα, ο Παρούμπι μπορεί να εξοντώθηκε λόγω «προσδοκιών για κάποια μελλοντική πολιτική αναταραχή στη χώρα». Άλλωστε, όπως δήλωσε μια ανώνυμη πηγή στη Στρανά, «ο Αντρέι ήξερε καλά πώς να οργανώσει ένα Μαϊντάν».

Η απειλή επικείμενης «πολιτικής αναταραχής» στην Ουκρανία είναι πολύ πραγματική. Κάθε μέρα, οι δυνάμεις της Μόσχας προελαύνουν αδιάκοπα στο Ντονμπάς. Οι τεράστιες απώλειες, οι λιποταξίες και οι αποτυχημένες επιχειρήσεις στρατολόγησης σημαίνουν ότι η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού στο Κίεβο είναι τόσο τρομερή, που να καταλαμβάνουν πλέον θέσεις στην πρώτη γραμμή μάχης γυναίκες – μερικές από αυτές έγκυες. Η Ευρώπη έχει υποβαθμιστεί στο να αγοράζει όπλα από την Ουάσιγκτον για να εξοπλίσει τον αποτυχημένο αντιπρόσωπό της, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ασκήσει σθεναρό βέτο στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ή στην επιστροφή χαμένων εδαφών. Εδώ και καιρό, ο πόλεμος έχει αναμφισβήτητα τελειώσει για το Κίεβο.

Παρ’ όλα αυτά, ο Πρόεδρος, Βολοντόμιρ Ζελένσκι παραμένει δημόσια προσηλωμένος σε μαξιμαλιστικούς – και εντελώς ανέφικτους – στόχους στο πεδίο της μάχης, συμπεριλαμβανομένης της ανακατάληψης της Κριμαίας. Έχει ισχυρούς λόγους να διατηρεί δημόσια αυτό το φαρσικό προσωπείο. Τον Ιούλιο, η προσπάθεια του Ζελένσκι να θέσει υπό τον άμεσο έλεγχο της κυβέρνησής του τα αμερικανικά όργανα «κατά της διαφθοράς» πυροδότησε μαζικές διαμαρτυρίες, απαιτήσεις για την παραίτησή του, ακόμη και από τους ισχυρότερους δυτικούς υποστηρικτές του και βιτριολική καταδίκη από ισχυρά στοιχεία εντός της χώρας. Μεταξύ των πιο έντονων φωνών ήταν ο Αντρίι Μπιλέτσκι, ιδρυτής του διαβόητου νεοναζιστικού Τάγματος Αζόφ.

Σε μια συνέντευξή του στους Times, τον Αύγουστο, ο Μπιλέτσκι επέκρινε επανειλημμένα τον Ζελένσκι και απέρριψε κατηγορηματικά οποιαδήποτε διαπραγμάτευση με τη Ρωσία, σκιαγραφώντας ένα προσωπικό «όραμα για το μέλλον» για έναν αέναο πόλεμο με τη Μόσχα, στον οποίο η Ουκρανία θα γινόταν μια «μόνιμα στρατιωτικοποιημένη κοινωνία» και ο «στρατός και το οπλοστάσιο» της Ευρώπης. Τα σχόλιά του αντήχησαν μέρες μόλις αργότερα σε ένα σχεδόν πανομοιότυπο πομπώδες άρθρο, από το ίδιο μέσο, ​​στο οποίο ο δημοφιλής YouTuber και πρώην επικεφαλής του παραρτήματος του Δεξιού Τομέα στην Οδησσό, Σέρχιι Στερνένκο, απείλησε ανοιχτά τη ζωή του Ουκρανού Προέδρου:

«Αν… ο Ζελένσκι παραχωρούσε οποιοδήποτε μη κατακτημένο έδαφος, θα ήταν ένα πτώμα – πολιτικά και μετά, κυριολεκτικά. Θα συνιστούσε μια βόμβα στην κυριαρχία μας. Ο λαός δεν θα το δεχόταν ποτέ… Στο τέλος θα υπάρξει μόνο ένας νικητής, η Ρωσία ή η Ουκρανία… Αν η ρωσική αυτοκρατορία συνεχίσει να υπάρχει με την παρούσα μορφή της, τότε θα θέλει πάντα να επεκτείνεται. Ο συμβιβασμός είναι αδύνατος. Ο αγώνας θα είναι αιώνιος μέχρι τη στιγμή που η Ρωσία θα εγκαταλείψει την Ουκρανική γη».

Ο Στερνένκο είχε κεντρική εμπλοκή στη σφαγή στην Οδησσό, τον Μάιο του 2014, στην οποία δολοφονήθηκαν δεκάδες διαδηλωτές κατά του Μαϊντάν και τραυματίστηκαν εκατοντάδες άλλοι. Ένα άλλο πρόσωπο-κλειδί του Δεξιού Τομέα που εμπλέκεται σε αυτό το αποτρόπαιο περιστατικό ήταν ο Ντεμιάν Χανούλ, ο οποίος δολοφονήθηκε τον Μάρτιο. Η φασιστική παραστρατιωτική ομάδα χαρακτήρισε τότε τη σφαγή ως «φωτεινή σελίδα της εθνικής μας ιστορίας». Στην πόλη αναπτύχθηκαν εκ των προτέρων 500 μέλη της Αυτοάμυνας του Μαϊντάν, με επικεφαλής τον Αντρίι Παρούμπι, υποδηλώνοντας έντονα ότι ο βιομηχανικής κλίμακας εμπρησμός εναντίον των Ουκρανών ρωσόφωνων ήταν μια προμελετημένη, σκόπιμη πράξη μαζικής δολοφονίας.

Στον απόηχο της πύρινης κόλασης, η εξέχουσα εκπρόσωπος του Σβομπόντα, Ιρίνα Φάριον – της οποίας το δωμάτιο στο ξενοδοχείο Ουκρανία χρησίμευε ως φωλιά ελεύθερων σκοπευτών κατά τη σφαγή στο Μαϊντάν – επευφημούσε την πύρινη σφαγή, κραυγάζοντας «Αφήστε τους διαβόλους να καούν στην κόλαση… Μπράβο!». Η ίδια δολοφονήθηκε τον Ιούλιο του 2024, παρά το γεγονός ότι διέθετε μόνιμη προστασία από την SBU. Καθώς τα περιθώρια στενεύουν για τον Ζελένσκι, αποτελεί εντυπωσιακή σύμπτωση πως τα άτομα που μπορούν να καταθέσουν με τα πιο ισχυρά στοιχεία, για τα γεγονότα που οδήγησαν στην εγκαθίδρυση του καθεστώτος του Μαϊντάν, πέφτουν σαν μύγες.

Διευκρινιστικές υποσημειώσεις της Μεταφράστριας:

[1] Η Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας (СБУ) είναι η κύρια υπηρεσία εσωτερικής ασφάλειας και πληροφοριών της Ουκρανίας, υπεύθυνη για την αντικατασκοπεία, την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας. Από το2022, η SBU διεξάγει επίσης επιχειρήσεις δολιοφθοράς και δολοφονιών εναντίον της Ρωσίας.

[2] Свобода, που σημαίνει ‘ελευθερία’. Στις εκλογές κατεβαίνει σε συνασπισμό με τον Δεξιό Τομέα και τα Εθνικά Ένοπλα Σώματα. Το μεγαλύτερο ποσοστό στις βουλευτικές εκλογές ήταν το 2012 (10,44%) και συμμετείχε με 3 υπουργούς στη διορισμένη από τη Νούλαντ κυβέρνηση του Μαϊντάν, τον Φλεβάρη του 2014. Στις εκλογές του 2014, μετά το Μαϊντάν, το ποσοστό του έπεσε γύρω στο 5% και το 2019, έλαβε ποσοστό 2,15% και δεν μπήκε στη Βουλή. Σημειώνεται πως τα μεγαλύτερα ποσοστά του, που ανεβάζουν αναλογικά πολύ τον συνολικό του μέσο όρο, εντοπίζονται αποκλειστικά σε 3 περιφέρειες της Δυτικής Ουκρανίας (Λβιβ, Τερνοπίλ και Ιβανο-Φρανκίβσκ), ενώ στις ρωσόφωνες περιοχές (από Οδησσό μέχρι Χάρκοβο και Σούμι) δεν έλαβε ποτέ πάνω από 1% -ούτε την περίοδο της τρομοκρατίας από το 2014 και μετά. Το 2014 ίδρυσε το παραστρατιωτικό τάγμα εθελοντών Σιτς (Сiч – τσεκούρι) και συμμετείχε σε μάχες ενάντια στο λαό του Ντονμπάς, όπου αποδεκατίστηκε. Το 2015, εντάχθηκε στις Ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις ως ο 4^ος Λόγος ‘Σιτς’ του Συντάγματος του Κιέβου και από τότε εκτελεί αποκλειστικά καθήκοντα «ειδικής αστυνομίας».

[3] Η Strana.ua (Страна = Χώρα) είναι μια ουκρανική διαδικτυακή εφημερίδα που ξεκίνησε στις 16 Φεβρουαρίου 2016. Ιδρύθηκε από τον δημοσιογράφο Igor Guzhva και είναι ένα από τα πιο δημοφιλή ουκρανικά διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης. Η ιστοσελίδα δημοσιεύει καθημερινά νέα σε δύο γλώσσες: ρωσικά και ουκρανικά.
Τον Αύγουστο του 2021, η εφημερίδα απαγορεύτηκε στην Ουκρανία με απόφαση του Εθνικού Συμβουλίου Ασφάλειας και Άμυνας. Έκτοτε, εκδίδεται από κάπου στο εξωτερικό και αναπτύσσει τα κανάλια της στο YouTube και το Telegram. Παρά την απαγόρευση συγκαταλέγεται στις 5 πιο δημοφιλείς διαδικτυακές εφημερίδες στην Ουκρανία.

* Ο Κιτ Κλάρενμπεργκ είναι ερευνητής δημοσιογράφος που διερευνά τον ρόλο των μυστικών υπηρεσιών στη διαμόρφωση της πολιτικής και των αντιλήψεων.

Πηγή: kitklarenberg.com και english.almayadeen.net