του Γιώργου Ρωμανού
Συγγραφέας Αναλυτής, ιστορικός Ερευνητής

Τελευταία ο Παντουρκιστής κ. Ερντογάν και οι συνεργάτες του φλυαρούν και για την διεθνή, πολυμερή Συνθήκη του Μοντρέ, 20/6/1936, η οποία αφορά σε παγκοσμίως πυριφλεγή γεωπολιτικά ζητήματα, στρατιωτικά και ναυσιπλοΐας. Σε αυτήν τα συμβαλλόμενα μέρη είναι δέκα (10)!: Τα κράτη της Μαύρης Θάλασσας: Βουλγαρία, Ρουμανία, Σοβιετική Ένωση, Τουρκία, όπως και Αυστραλία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Αγγλία, Γιουγκοσλαβία. Η Συνθήκη, θέτει περιορισμούς/όριο εκτοπίσματος στη διέλευση πολεμικών πλοίων που δεν προέρχονται από κράτη της Μαύρης Θάλασσας (π.χ. αμερικανικά ή του ΝΑΤΟ), χρονικό όριο παραμονής τους τις τρεις βδομάδες, ενώ υποχρεώνει την Τουρκία να επιτρέπει δωρεάν τη διέλευση εμπορικών πλοίων.

Από το πρωτότυπο της Συνθήκης, αντλούμε τα εξής:

  1. Άρθρο 28: α.: «…η αρχή της ελευθερίας του διάπλου και της ναυσιπλοΐας[…]είναι (χρονικά) απεριόριστος».

β. Η γαλλική κυβέρνηση ορίζεται ως εκείνη στην οποία οι συμβαλλόμενοι πρέπει να απευθυνθούν για οποιαδήποτε «προειδοποίησιν ή καταγγελίαν», και η γαλλική κυβέρνηση θα ανακοινώνει εις τα «Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη» τα σχετικά…

  1. Άρθρο 29 (τελευταίο): «Η (οποιαδήποτε) «Συνδιάσκεψις» πρέπει να παίρνει αποφάσεις ΜΟΝΟΝ κατά παμψηφία, με εξαίρεση τα Άρθρα 14 και 18 (περί εκτοπίσματος, τόνων κλπ.) για τα οποία μπορούν να ληφθούν αποφάσεις κατά πλειοψηφία 3/4.

Επιπροσθέτως η Συνθήκη Μοντρέ, 1936, υπόκειται στην νομολογία της «Συνθήκης της Βιέννης» για το Δίκαιο των Συνθηκών, 1969, πράγμα που καθιστά πρακτικά αδύνατη την κατάργησή της. Άρα, πώς θα παρακαμφθούν ο ρόλος της Γαλλίας, ο όρος της παμψηφίας και η «Βιέννη, 1969»;!

Πρόσθετος λόγος για τον οποίο η Τουρκία δεν μπορεί να ακυρώσει την Συνθήκη του Μοντρέ, 1936

Η Τουρκία αυτοπαγιδεύτηκε στην εν λόγω Συνθήκη, αποδεικνύοντας πως από τον καιρό των Διομολογήσεων (1536) και μετά, διαθέτει αξιοθρήνητη εξωτερική πολιτική και γνωρίζει μόνο την «πολιτική» των γενοκτονιών και του διεθνούς «τσαμπουκά» (δική τους η λέξη). Εξηγούμε:

Όταν τέθηκε σε ισχύ η Σύμβαση ΟΗΕ για το «Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS)», 1994, προέκυψε θέμα επαναδιατύπωσης/εκσυγχρονισμού της Συνθήκης του Μοντρέ, 1936, σε θέματα διεθνούς ναυσιπλοΐας. Όμως η Τουρκία αρνείται πεισματικά να υπογράψει την UNCLOS, 1994, οπότε αναγκαστικά όλες οι χώρες –και οι Μεγάλες Δυνάμεις– δέχθηκαν πως η Συνθήκη του Moντρέ παραμένει σε ισχύ όπως έχει. Έτσι όσο η Τουρκία αρνείται πεισματικά να υπογράψει την UNCLOS, 1994, τόσο ισχυροποιεί την Συνθήκη του Μοντρέ, 1936!

Στοιχεία που αφορούν την Ρωσία

Δειγματοληπτικά αναφέρουμε πως από τα «Στενά» περνά περίπου το 40% των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου, σχεδόν 20 εκατ. τόνοι. Παράλληλα η «Συνθήκη» εξασφαλίζει τη πολεμική ναυτική παρουσία των Ρώσων στη Μεσόγειο. Έτσι η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥπΕξ Μαρία Ζαχάροβα, στις 9/4/21, δήλωσε κατηγορηματικά: «ΔΕΝ υπάρχουν εναλλακτικές επιλογές για το καθεστώς των Στενών[…]υπολογίζουμε στην υπεύθυνη τήρηση της Συνθήκης[…] και φυσικά της Τουρκίας[…]διαφορετικά θα εθίγοντο τα συμφέροντα της Ρωσίας[…]Η Συνθήκη Μοντρε,1936, είναι αποτελεσματική στη διατήρηση της σταθερότητας και κατοχύρωση της ασφάλειας της περιοχής.»

Η συζήτηση περί δήθεν κατάργησης της Συνθήκης ξεκίνησε το 2018, σχεδόν ταυτόχρονα με την εξαγγελία του νέου ερντογανικού «Καναλιού της Κωνσταντινούπολης». ΟΜΩΣ ακόμη κι αν κάποιος χρησιμοποιήσει αυτό το κανάλι θα πρέπει για να βγει σε Αιγαίο-Μεσόγειο να περάσει από τα Δαρδανέλια, δηλαδή και πάλι θα βρεθεί αντιμέτωπος με την Συνθήκη του Μοντρέ, 1936. Άρα σε τι ακριβώς φλυαρούν οι Παντουρκιστές;

Υπάρχει όμως και η άλλη διάσταση… Το 2017 και μετά η Ρωσία έκλεισε κάποιες μεγάλες συμφωνίες. Μόνο η συμφωνία μεταξύ της ρωσικής πετρελαϊκής Rosneft και της Ινδικής Essar ανήλθε στα 13 δις. Αυτό ερέθισε την Τουρκία που μονίμως θέλει να παρασιτεί στα έσοδα των άλλων, διότι λόγω «Μοντρέ» βλέπει τα τάνκερ να περνούν κάτω από τη μύτη της χωρίς να εισπράττει. Επόμενο ήταν να αναζητήσει ρόλο εφαρμόζοντας το τρίπτυχο της πολιτικής της: μεγαλαυχία, μαύρη προπαγάνδα και «τσαμπουκάς».

Οι Τούρκοι σήμερα θορυβούν διότι επιδιώκουν νέο ρόλο στο ΝΑΤΟ και ανταλλάγματα, λόγω «Στενών», από τις ΗΠΑ σε αντιπερισπασμό για S400, F35, κλπ. Ωστόσο η Συνθήκη έχει αυστηρές προβλέψεις. Και η Ρωσία επιβλέπει τα χρονοδιαγράμματα παραμονής αμερικανικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα, όπως και τα μεγέθη τους.

Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι η Τουρκία καταθέσει δήλωση μονομερούς αποχώρησης, τότε θα χάσει τα σοβαρά προνόμια ελέγχου που της δίνει η Συνθήκη. Αν σε αυτή την αυτοκτονική συμπεριφορά θελήσει να χρησιμοποιήσει και το «εργαλείο» του πολέμου, (που θα έχει ανεξέλεγκτες προεκτάσεις…), το ερώτημα είναι κατά ποίων θα στραφεί; Μήπως κατά της Ρωσίας, ή εναντίον της Γαλλίας που έχει ρόλο στην τήρηση της «Συνθήκης»; Άλυτη η εξίσωση…

Το σκοινί της διελκυστίνδας και οι Δυνάμεις που το τραβούν

Η Τουρκία ως κράτος διεθνώς αναγνωρισμένων γενοκτονιών έχει δεδομένα όρια και περιορισμένες δυνατότητες. Η «Γαλάζια Πατρίδα» αποτελεί ονείρωξη. Ωστόσο υπάρχει ένας πόλεμος που την αφορά, ο οποίος διεξάγεται επί δεκαετίες εντός αυτής, αλλά και εκτός των συνόρων της, προκειμένου να σχηματοποιηθεί το «Κουρδιστάν», που όταν ιδρυθεί θα αποσπάσει περισσότερο από το 20% των εδαφών της.

Παρεμπιπτόντως, σημειώνουμε πως Ρωσία και Τουρκία θα πρέπει να ανανεώσουν το 2023 την μεταξύ τους Συνθήκη του Καρς, η οποία αφορά εδάφη που κατακτήθηκαν από τους Ρώσους, κατά τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο 1877-1878, και το 1921 αποδόθηκαν στην Τουρκία. Δεν μας μοιάζει ασήμαντο ζήτημα…

Οι Τούρκοι γεωπολιτικά «δεν μέτρησαν το μπόι τους», όπως ξέρουν και λένε συχνά οι ίδιοι για τους άλλους. Επιλέγοντας να απειλούν τους πάντες εγκλωβίστηκαν σε αδιέξοδο δρόμο. Όμως επειδή δεν διαθέτουν καμία εναλλακτική πολιτική είναι αναγκασμένοι να συνεχίσουν να απειλούν για να αποφύγουν το «Κουρδικό κράτος», και για να εξισορροπήσουν το βρώμικο παιχνίδι τους με τις Μεγάλες Δυνάμεις, και άλλες χώρες.

Το έχουμε ξαναπεί: η Τουρκία δεν είναι πραγματική δύναμη. Είναι το σκοινί μιας διελκυστίνδας στα χέρια Ανατολής–Δύσης. Κι όταν τα χέρια που το κρατούν αποφασίσουν να το αφήσουν, θα πέσει ακίνητο στο χώμα. Τα ίδια χέρια, ωστόσο, μπορούν και να το περιορίσουν ή να το τεμαχίσουν.